Korrika 14: Euskaldun berriaren lau aurpegi


2005eko otsailaren 27an
Euskal Herria euskalduntzen; ni ere bai! Lelo horrekin eskatu nahi die AEK-k euskaraz ez dakitenei euskaldundu daitezen. Ildo horretan, euskaldun berriak goraipatu ditu. «Euskarak lortu badu hizkuntza bizi eta moderno irautea, euren burua euskalduntzea, 'euskaldun berri' izatea erabaki zuten/duten hainbat eta hainbat euskal herritar zein kanpotarri esker izan da», dio AEK-k. Hala, horien guztien ikur har daitekeen Andolin Eguzkitza zenduari omenaldia eginez eman zitzaion hasiera Korrika aurreko kultur ekitaldi sortari.

AEK, «nik ez, baina nire umeek badakite» bezalako jarrerei oldartu nahi zaie oraingoan. Bideoa egin du 43 euskaldun berriren adibideak bilduz -adibide eredugarriak- eta hori izan da koordinakundeak Korrikaren atariko asteotan erabili duen euskarri nagusienetakoa. Bideoan agertzen diren asko sano ezagunak dira Euskal Herrian, eta batzuek, euren burua euskaldundu ez ezik, euskaraz jardun dute gerora ere hainbat zereginetan: musikagintzan, literaturan... Beste batzuk ez dira hain ospetsuak, baina euren esperientziak esanguratsuak dira oso. Lehenengo zein bigarren multzoko zenbaitekin solastu gara, haien euskalduntze prozesuak gogora ekarriz. Euskara ikastea hizkuntza baten arauak buruan gordetze hutsa baino zerbait gehiago izan dela esan digute. Euskal Herria beste modu batez ikusten lagundu die euskarak. Euskal mundua esaten zaion horren ateak ireki dizkie.

Jose Maria Rivadeneyra, Kordobako euskalduna

Kordobako (Espainia) Jose Maria Rivadeneyra Donostiara etorri zen orain 21 urte, ikasketak berton burutzeko asmoz, eta hemen gelditu zen. Etorreran bazuen euskararen berri, baina berarentzat ezustea izan zen hizkuntza «hain bizirik egotea». Lehen unetik piztu zitzaizkion euskararenganako grina eta jakin-mina, baina ikasten hasteko erabakia atzeratu zuten ikasle garaiko diru faltak, bateko, eta Kordoban bizi behar zuen batek bere burua euskalduntzea alferrikako lana zela usteak, besteko.

Azkenik, Rivadeneyra lanean hasi zen Donostian eta euskara ikasteari ekin zion. Ez zitzaion bereziki zaila iruditu. «Ikasteko oso zaila den uste hori mito hutsa dela uste dut. Askoz zailago iruditzen zait ingelesa euskara baino. Gaztelaniaz dakien batentzat, euskararen fonetika oso erraza da. Gramatika ez hainbeste, baina...».

Xabier Montoia, usteak erdia ustel

Rivadeneyra harritu egin zuen kalean hainbeste euskara entzuteak. Xabier Montoia musikari eta idazle gasteiztarrari, berriz, aurkakoa gertatu zitzaion. Euskara ikasteaz batera konturatu zen euskaldunek ez zutela berak uste bezain atxikimendu sendoa hizkuntzarenganako. Eta horrek zanpatuta utzi zuen: «Ordura arte euskaldunak talde trinkoa zirela uste nuen, pitzadurarik gabekoa. Baina, artean euskara ikasten nenbilela, Euskal Filologian hasi nintzen Donostian -lehen lau hilabeteetan ez nuen tutik ere ulertu- eta nire ikaskideak, ia denak euskaldun zaharrak izanda ere, elkarrekin erdaraz zebiltzala konturatu nintzen. Handik gutxira joan nintzen lehenbiziko aldiz ikastolen aldeko jai handi batera -Kilometroak- eta gauza bera gertatzen zela ikusi nuen. Hogei urte daramat euskaldunez inguratuta bizitzen eta lan egiten, eta egunero ikusten dut erdara dela nagusi horiengan ere».

Euskal Herriaz gozatzeko, euskara ezinbestekoa

Gasteizkoa da, halaber, Ruben Sanchez gaztea. Hamasei urterekin hasi zen euskara ikasten, eta gaur egun AEK-ko irakaslea eta bertsolaria da. Honela gogoratzen ditu euskara ikastera bultzatu zuten arrazoiak: "Konturatu nintzen bazegoela euskarazko mundu bat, asko erakartzen ninduena, baina euskaraz jakin ezean gozatu ezin nuena. Horregatik ikasi nuen, hura galduko nuelako bestela". Sanchezen ustez, euskal kulturaren adierazpide ugari bete-betean dastatu ahal izateko ezinbestekoa da euskaraz jakitea. «Araba Euskaraz bat, sagardotegi bat... erdaldunak ere joaten dira horietara, baina ez da berdin».

Ruben Sanchezen uste bertsukoa da Caroline Phillips abeslari eta enpresari estatubatuarra. Hemeretzi urte zeuzkala alde egin zuen San Francisco sorterritik, eta bizitzaren bidezidorrek Euskal Herrira »Baiona ingurura» ekarri zuten. Ordurako bazekien frantsesez, eta hori aski izan zezakeen Iparraldean moldatzeko, baina Phillips ez dator bat halako pentsamoldeekin: «Edozein herritan bertako hizkuntzan hitz egin behar duzu, bestela ezin duzu bertako kulturan, bertako gizartean... parte hartu. Hemen euskaraz jakin gabe ere bizi daitekeela? Baliteke, baina nire ustez ez».

Korrika laguntzailea
Orain dela bi urte, Korrika 13 zela eta, AEK-k Korrika laguntzailea ekimena abiarazi zuen, garai hartan euskalduntze koordinakundeak jasan zuen erasoari aurre egiteko premiak behartuta. Aurten ere, orduan bezala, Korrikari ekiteko laguntza beharrean dagoela adierazi du AEK-k, eta horregatik eutsi dio Korrika laguntzailea kanpainari. Bertan parte hartzea erabakitzen dutenek beherapenak edukiko dituzte Euskal Herriko 300 komertziotan egindako erosketetan. 12 euro ordaindu behar dira beherapenetan parte hartzeko.

Orreagatik Bilbora
2.150 kilometrotan zehar herria eta hiria lotuko ditu hamalaugarren Korrikak. Orreagan hasiko da lasterketa, martxoaren 10ean, eta Bilbon amaituko da hil bereko 20an. Nafarroako Pirinioetako herrixka bere euskalkiari eusten jakiteagatik aukeratu dute antolatzaileek; Bizkaiko hiriburua, berriz, Euskal Herri osoko milaka euskaldunen topagune izateagatik, "eta euskarak gizarte modernoan lekua baduela erakusteagatik".
Bitartean, aurrera doa Korrika kulturala. Urtarrilaren 22an abiatu zen, Andolin Eguzkitzari Euskalduna Jauregian egindako omenaldiarekin, eta martxoaren 11ra arte iraungo du. Egun horretan, lasterketa Orreagatik irten eta biharamunean, Donostiako Atano III.ean jokatuko den pilota partidak emango dio amaiera Korrika iragartzen duen ekitaldi sortari.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude