Bi gunez osaturik dagoen herria da Asteasu. Goi partea Elizmendi, XVI. mendekoa den San Pedro elizarekin, behealdea, berriz, Beheko kalea, herriko udalarekin. Horiez gain, bi baseliza ditu: Santa Gurutze, herri-gunearen irteeran eta Santa Marinakoa, kostalderako bidean, Andazarraterantz. Santa Marina baseliza eskualdeko zaharrenetakoa da. Herriko zaharrenek diotenez, aldarearen azpian dagoen zulo beltzean burua sartu eta kredoa errezatuz gero, amesgaiztorik ez da gehiago izaten.
Ernio mendiko belardiak, basoak, lur-sailak eta urak dira izadiak Asteasuri emandako altxorrik preziatuenak. Asteasuk berak ere, jaiotzen ikusi izan du argi izpirik. Bernardo Atxaga idazle ezagunaz gain, herriko plazan, orain frontoi berritua dagoen gunean, bi pertsonaien oroitarriek garai bateko kontuetara eraman gaituzte: Pello Errota eta Eleuterio Tapia.
Zelatungo jatorrizko ibilbidea
Marra zuri-horiak jarraituaz, aroztegi ondotik ekin diogu hain jardun polita izango denari. Zelatungo gainera iristeko asteasuarrek zerabilten jatorrizko ibilbidea egingo dugu. Egun, Iturrioztik eta Andazarratetik igotzen da gehien, baita Larrauldik, Alkizatik eta Erreziletik ere. Erreka bailaran aurrera goaz asfaltoz, tamalez, gurdi bidearen lehenengo sarrera zikina dagoenez, baserrietara joateko bideari jarraitu diogu, gorantz. Lehenengo bidegurutzean ezkerrera egingo dugu seinaleei segika. Mizpirondo batekin egin dugu topo. Bere fruitu biribildua, arbolan bildutakoa, latza eta janezina da, eta umatzen, biguntzen eduki behar da zapore gozoa hartu arte.
Sorarrain baserriaren ondoren, gora jarraituko dugu. Galbiderik ez dago. Bailararen aurrean dagoen Ernio mendiaren leporantz goaz, Zelatunera. Olarrea baserriaren ondoren, berriz gurdibidea hartuko dugu. Sagarrondoek Peruren abenturak (ikus koadroan) ekarri dizkigute gogora. Hala ere, gu gurdi bide ezin ederragoan zoragarri joan gara. Ernio mendia igo zale den edonork ezagutu beharreko bidea da.
Sagaingo ordeka
Bi ordu eta erdi egin ostean, Sagaingo ordeka iritsi eta gero, egindako bideari erreparatu eta Santa Marina ermita eta Belkoain ikus daitezke gertuan. Urrutirago, berriz, Asteasuko Elizmendi, Zizurkil, Aduna, Aiako Harriak, Onddi, Abalarri, Adarra... Hala ere, bada bidea oztopatu eta galarazi digun zerbait: hego haize eguna izan eta garaiari dagokion bezala, uso-pasa zoragarria egokitu zaigu. Ez gara ehiztarien aurka jardungo, baina, ez al luke hegaztien migrazioak babestua egon behar? Ez al litzateke hobe uso-postuak ikusteko bakarrik izatea? Gainontzeko ibiltariei tiro parrasten desatsegina saihesteaz gain, noraezean dabiltzan uso galduen ikuskizun tristerik ez litzateke izango, heriora doazenak ez aipatzearren.
Zelatunetik Larraulera
Hiru orduren bueltan Zelatungo lepoan gaude. Gogoa eta sasoia duenak esan beharrik ez da Ernio goia jo dezakeela. Guk bertako txabola batean salda beroa hartu eta Larraul aldera egingo dugu. Horretarako etorritako norabidetik, eskuinerago jo dugu. Bidea seinalaturik dago. Ez da galbide handirik izango. Bidegurutze bakarrean Alkizara doan bidea saihestu eta, ezkerretara, Larraulgoa, hartu beharko dugu.