CD batez lagundurik plazaratu du Torturaren Aurkako Taldeak 2003ko txostena. Iazko urtean zehar torturatuak izan ziren 78 euskal hiritarrek bere garaian egin zituzten lekukotzen laburpena jasotzen du. Kontakizun horiei beste hainbat datu gehitu dizkiote, hala nola atxiloketak non eta noiz egin ziren, zein polizia taldek burutu zituen, atxilotu bakoitza zenbat egunez egon zen inkomunikatuta, epaileek atxilotuaren egoerari buruz zer erabaki hartu zuten eta kontu horiek guztiak erabakitzeko ardura zein epailek izan zuen. Tortura Euskal Herrian. 2003ko txostena lanak baditu atal gehiago ere: adibidez, tortura metodoak deritzana; edota Auzitegi Nazionala, auzitegi-medikuak eta tortura; Gasteizko Gobernuaren Protokoloa; elkarrizketak...

Lev Tolstoi idazle errusiar ospetsuak burututako azken nobela dugu Hadzi Murat, Errusia Handiak piztu zuen Txetxeniako gerraren inguruan idatzitako lana. Bederatzi bat urte inguru huraxe idazten egon ondoren, 1904an amaitu zuen Tolstoik Errusiaren zein gizakiaren porrota islatzen duen narrazio sakon hau. Zoritxarrez, ez zuen argitaratua ikusterik lortu, 1910ean hil baitzen Ana Karenina, Gerra eta bakea eta beste idazlan askoren egile itzaltsua, eta handik pare bat urtera kaleratu zen Hadzi Murat lehenbiziko aldiz. Gaztea zenean ezagutu zuen Tolstoik Txetxenia, hogeita hiru urterekin, eta bertan borrokatua zen ere. Berrogeita hamar urte geroago egindako gogoetaren ondorio da honako lan hau.

Juan Carlos Muñozek eginiko koloretako argazki ikusgarri bezain ederrekin dago osatua Fauna salvaje de los Pirineos, mendilerro horietan zehar oraindik bizirik dirauten pizti basatien portaera agertzen duen formatu handiko liburua. Bertan ikus daitezke hartzak, ugatzak, sugegorriak edo dortokak bezalako animalia asko bizitzea egokitzen zaien une erabakior ugaritan »gosea ase ahal izateko egiten duten ehizean, esate baterako; edo etsairen bati aurre egiteko momentu larrian», baina baita ondo patxadan daudenean ere. Lau ataletan banatuta dauka liburuak bere mamia. Basoa dago, batetik; harana, bestetik; leku hezeak datoz gero, eta mendia agertzen du azkenik. Animalien argazkiekin batera, haien izen zientifikoa adierazten duen fitxa dator.

Ohi duen eran, 2003ko Memoria plazaratu du Eusko Ikaskuntzak idatziz eta CD-an. 25 urte bete ziren iaz erakunde honen jarduera osoki berrezarri zenetik, lau hamarkada luzetan frankismoak ezarritako legepean zeharo debekaturik egon ondoren. 1978an, Jose Migel Barandiaran lehendakari zutela ekin zioten erakundeko kideek urratsak emateari Eusko Ikaskuntza euskal ikerketa eta ikasgaien gune eta bertako zein mundu osoko euskalarien bilgune bihurtzeko. Eta orain ere horretan dihardute, baina gizarteak eta errealitate kulturalak izandako aldaketa sakonak Eusko Ikaskuntzaren proiektuaz berriro gogoeta egitera behartu ditu, XXI. mendean ere lehen mailako erreferentzia kultural eta zientifikoa izaten jarrai dezan. Emaitzak, datorren urtean jakingo ditugu.

Luigi Luca Cavalli-Sforza Stanford Unibertsitatean genetikako irakaslea da, eta gai horren gaineko makina bat saio eta artikulu idatziak ditu. Geneak, herriak eta hizkuntzak liburuan Colège de France delakoan bere garaian eskaini zituen irakaspenak bilduak daude. Neandartal gizakien ondoren sortu ziren gizaki modernoen hedapenarekin gertatutako mapa genetikoa daukate hizpide, geneak historian, nola lortzen den eboluzio-zuhaitza, populazio batetik bestera asko aldatzen diren geneak eta asko aldatzen ez direnak, migrazio txikiak eta handiak, Eva afrikarraren istorioa, teknologia-iraultza eta geneen geografia, hizkuntzak eta geneak eta beste horrelako hamaika gai aztertzen direlarik.

Etxeko txikienentzat Antton Kazabonek idatzi eta Javier Erostarbek marraztutako kontakizun honen protagonista askatasuna ezeren gainetik maite duen otso bat da. Gose da Otsoto bere mendiak utzi eta herria bisitatzera jaisten denean. Gizakiak sabela bete ahal izateko ezer gabe utzi du, eta haren baserriak eta etxaldeak dira orain bere salbazio bakarra. Herrian, Toto zakurra aurkituko du, betiko moduan, haragiz eta hezurrez lepo, baina kate lodiz lotuta. Otsotok ez du maite haren bizitza, ordea.

Amaren eskuak izenburuko nobela baten proiektuarekin berriki Igartza Saria eskuratu duen idazle gaztea dugu Karmele Jaio, Hamabost zauri ipuin liburuaren egilea. Eta hain zuzen ere, hamabost bihozmin irudiztatzen dituzten beste hainbat narrazio laburrekin osatu du Karmele Jaiok bere aurreneko argitalpen hau. Gaien artean, inkomunikazio arazoak daude: bikoteak utzi duen mutilaren amorrua, nola seme-alabek zapuztu dezaketen bakardadean bizi den emakume edadetuaren maitemina, guraso kaskarin baten ezustekoa semeak andregaia aurkezten dionean, hamabi urteko mutiko baten itxaropenen deuseztapena, batak besteari gauzak garbi esatera ez ausartzeagatik senar-emazte batzuren arteko desengainua, gauero lanera doan eta egunez lo egiten duen senarrak bere emaztearekiko daukan kezka, senarra beste emakume batekin bere ohean aurkitu duen emakumearen erabakia, munduko emakumerik zoriontsuena izateko gazte batek egin behar duena, bakardadeak beste bakardade baten bila eramaten duen gizasemearena, senarrak utzi ondoren lagun baten babesa bilatzen duenaren desilusioa...