Kasualitatea, printzak eta amuak


2004ko urriaren 03an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Dublindarrak nobela irakurtzen hasi naizen egunean piztu dut telebista botatzen dizuten edozer ikusteko sofan esertzen zaren ordutsu horretan. Hasitako film bat. James Joyceren bizitzaz. James Joyceren hasiera mixerableei buruzkoa. Jim »hala deitzen dio Norak» Dublindarrak saldu ezinik zebilenekoa. Txarra, filma. Bi pentsamendu printza: bat, telebistako programatzaileei bost axola nire irakurketak, beraz, kasualitateak existitzen du »gauza jakina, bestalde, baina eguneroko detaile txikiekin frogatzen dira teoriarik sakonenak»; bi, eskerrak literatura lan bat irakurtzeko orduan, film bat ikusterakoan, koadro batekin gozatzerakoan, antzezlan batean murgiltzen garenean ez dugun kontuan hartzen egilea nor den eta batez ere, nolakoa den. Eskerrak heldutasunak laguntzen duen egilea eta bere obra bereizten. Bestela akabo gure bizitzan eragina izan duten hainbat eta hainbat »obra, jakina». Ze, telefilme kaxkarrean Jimek Norari ze tratu ematen dion ikusita, Jim zeinen neurotiko-paranoiko-egozentriko-mixerablea den ikusita, Dublindarrak albo batera uzteko tentazioarekin oheratu naiz. Biharamunean beste jarrera batekin esnatuko naizelakoan.

- Ez da egia. Ez da egia egilea eta bere obra bereizten ikasi dugunik. Loak hartu ezinda, ezkerretara begira egilea eta bere obra bereizi ezinak direla sinistu dut. Bata besteari lotuta doazela. Eta badirela egile nazkagarriak, nazkagarriak izateagatik merezi ez duen obra sortu dutenak. Obrak merezi zezakeela ere onartzeko prest, beti ere egilea beste bat balu. Eskuinetara begira, egilea eta obra bereizi beharraz konbentzitu naiz. Obra zoragarriek ez dute egile nazkagarriaren erruz gutxiestea merezi.

Ahozpez hartu nau loak. Beraz, ez dakit ze komeni den. Erabakitzea komeni ote den ere ez.

- Ezin dut apartatu Ramon San Pedroren irudia burutik. Bardemek ez dio tokirik kendu nire garunean. Sentsazioetan ere ez. Arrastoa utzi zidan San Pedrori telebistan egin zioten elkarrizketa luze batek. Arrastoa utzi zidan gizon haren serenitateak. Arrastoa utzi zidan hain logikoa zirudien eskaera batek erantzunik ez izateak. Apenas jarraitu nuen haren heriotzaren inguruko berririk. Nahi zuen eta egin zuen. Bejondeiola. Hizketan ikusten dut oraindik. Hain zentzudun. Eta orain hizketan entzuten ditut beste batzuk. Hain zentzu gutxirekin. Bi pentsamendu printza: bat, telebistan agertzen den guztia ez da hutsala. Ez telebistan agertu hutsagatik, bederen. Bi, bizi zenean telebistan agertu zenean baino zeresan gehiago ematen ari da hil ondoren zineman berpiztu ondoren. Galdera: arteak hausnarketarako ate gehiago zabaltzen dituelako ote? Amenabarren marketing sailekoek abildade aparta dutelako akaso? Edo helburu bakarra kontra aritzea dutenek edozein aitzakia dutelako ona kontra aritzeko?

- Amuak jarri ditu zeluloidean Koldo Almandozek. Era guztietakoak. Badira amu-psikologikoak, amu-sexualak, amu-tentsiodunak, amu-ikarazkoak eta baita amu-amuak ere. Beste bost laburrekin batera eskaini dituzte Amuak Zinemaldian. Kimuak, euskal film laburren bildumaren barruan. Eusko Jaurlaritzak euskal film laburrak munduan zehar paseatu eta erakusteko sortutako plataforma horren barruan. Almandoz bera bada nahikoa amu, aurretik laburretan ze arrantza klase egiteko gai den erakutsi duenagatik. Emanalditik irtendakoan bi pentsamendu printza eta galdera parea: bat, amurik onena jarri diguna, Amuak da bildumako seietan erakargarriena. Bera da filmena eta bera da laburrena. Bi, euskal film laburrek, filmetik eta laburretik izatea nahikoa dute itxuraz, euskal proportzio txiki batekin, Kimuak programaren barruan sartzeko. Galdera parea: Zinegile baten arbasoek euskal zonalde honetan etxebizitza izatea nahikoa proportzio al da zinegileak egiten duena zonalde honetan kokatua izateko? Eta, euskal zinemagintza zer den galdetzen hasi behar ote dugu gizaldi berria ume koxkortzen hasi den honetan?

- Zinemaldiari eskerrak eman beharko genizkioke sarien garrantziaz ematen digun lezioagatik. Sari bat da, gauza bat, lehendik ezeren faltarik ez-eta, guri faborea egiteagatik Donostian bueltaxka bat eman, bapo jan, hotel eroso batean gaua pasa, bizpahiru aldiz eskua jaso, galdera atseginen bat edo beste erantzun, kamara bati edo besteri irribarrerik zabalena eskaini eta hori guztia borondate on edo txarrarekin egiteagatik, bere katxearen araberako soldata kobratu ondoren, maletan etxera bueltan emango duzun zera pisudun bat, egunen batean akaso, paperek mahai gainetik ihes egin ez dezaten balioko dizuna, eta hautsak kentzeko orduan nahikoa lan emango dizuna. Pentsamendu printza: Donostia saria jasotzen dutenek ez dute seguruenik hautsik kendu beharrik izango. Galdera: edo bai?


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude