Euskaldunaren itxieraren mamua La Navalen

  • Sestaoko La Navaleko langileen mobilizazioak pixkanaka-pixkanaka gogortuz joan dira, eta azkeneko ekintzek gogora ekarri dizkigute 80ko hamarkadan Euskaldunako langileek beraien lanpostuak eta ontziolaren etorkizuna aurrera ateratzeko ahaleginean egindakoak. Ekintza haien ondorioz, langile ugari zauritu ziren eta bat hil, gaur egun kultura eta aisialdirako espazioa dena poliziak indarrez hartu zuenean. La Navaleko langileen eta haien familien buruetan Euskaldunaren itxiera hura dago orain, ontziola lan-kargarik gabe baitago eta bertako zuzendaritza »Espainiako Gobernuaren menpe dagoena» langileei xantaia egiten ari baita hitzarmen kolektiboaren negoziazioan: ontzi bat eraikitzea proposatzen die jadanik eskuratutako gizarte eta lan eskubideei uko egitearen truk.

2004ko martxoaren 28an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Sestaoko La Navaleko langileen azken asteotako mobilizazioek gogora ekarri dizkigute garai bateko Euskalduna ontziolako langileek duela hogei urte Bilboko hirigunean bertan egindakoak. Langileen eta gizartearen mobilizazio haiek, tiragomak eta eskuz egindako bestelako tramankuluak erabiliz nahiz suzko barrikadak jarriz gauzatzen ziren. Eta berriro errepikatzen ari dira helburu berarekin: lanpostuei eta ontziolari berari, hau da, langileen produkzio zentroari eustea.

Poliziak ontziolara sartuta izan zuen jarrera bortitzaren ondorioz, zauritutako langile ugari eta hildako bat izan zen. Garai bateko Euskaldunako langileen mobilizazioek ez zuten lortu ontziola ez ixtea. Euskalduna ontziola historiko haren lurretan orain tranbia moderno bat dabil, eta musika eta dantzaren jauregi bat eraiki dute, itsas museoa, Sheraton hotela, luxuzko etxebizitza multzo bat eta Bilboko Arenaleraino iristen den pasealeku osagarria. Aisialdirako espazio handi bat ere bukatzen ari dira.

Sestaoko La Navaleko langileek lortuko ote dute mobilizazioekin gaurko beraien lanpostuei eustea eta ontziola ez ixtea? Galdera horrek ez du erantzunik, oraingoz. Horregatik, Euskalduna ontziolan gertatu zenaren itzala dabil La Navaleko langileen, haien familien eta euskal ontzigintza sektorearen, »batez ere ontzigintza sektore publikoari esker bizi diren ehunka enpresa lagungarriren» atzetik. Hitzarmen kolektiboko negoziazioaren bukaerara iristea eta ontziren bat eraikitzea lortzen bada ere, La Navalen etorkizuna dudakoa izango da datozen urteetan.

La Naval-en arazoa

Langileen azken asteotako mobilizazio gero eta bortitzagoek agerian jarri dute ontziolaren arazo nagusia: lan-kargarik eza. Bilboko itsasadarreko itsasontziak eraikitzeko arrapalak ikusi besterik ez dago. Huts-hutsik. Ez dago ez ontzirik eta ez dragarik. Egia da. Egia da azken hiru urteetan La Naval barruan hartzen duen Izar taldeak okupazio handia izan duela (2003. urtean %88koa). Aurten, 2004an, okupazio maila pixka bat jaitsiko da. Hori dela-eta, enplegu murrizketa egiteko espedienteren bat edo beste negoziatu da zenbait ontzioletan. Alabaina, tartean beste arazo bat dago: hitzarmen kolektiboaren negoziazioa.

La Naval enpresa publikoa da, garai bateko Astilleros Españoles (AESA) zen Izar taldekoa. Eta Industria Parte Hartzeetako Espainiako Elkartearen (SEPI) menpe dago. Gaur egun 1.200etik gora zuzeneko lanpostu ditu, eta horiei enpresa lagungarrietako lanpostuak gehitu behar zaizkie. Azken urteetan inbertsio handiak egin dira bertako instalazioak modernizatzeko eta lehen egin ezin zituen ontzigintza lanak egin ahal izateko. 1984tik hasita, poliki-poliki plantilla murriztuz joan da. Eta 1984an 3.400 lanpostu izatetik gaur egun 1.200 eta gutxi batzuk izatera iritsi da. Izar taldeak 30 milioi euro pasatxoko galerekin bukatu zuen 2003. urtea, baina galera hori 2002koa baino lau aldiz txikiagoa izan zen (120 milioitik gora euro galdu zituen 2002an).

La Naval, Izar taldeko gainontzeko ontzigintza sektoreko enpresak bezala, korearren eta japoniarren lehiaren mehatxupean dago, eta gero eta eskabide gutxiago jasotzen ditu. Alarmak piztu dira. Eta testuinguru horretan gauzatzen ari da hitzarmen kolektiboaren negoziazioa, orain dela urtebete hasi eta oraindik bukatu gabe dagoena. Gainera, badirudi Izar taldeko zuzendaritzak hitzarmen kolektiboaren negoziazioan langileei xantaia egiteko aukera baliatu nahi duela.

Izan ere, Izarreko zuzendaritzak 130.000 tona gordetzeko ahalmena duen gasontzi bat eraikitzea proposatu die euskal sindikatuei zenbait gizarte eta lan eskubide galtzearen truk. Hauexek lirateke sindikatuek onartu beharrekoak: soldatak murriztea, lanaldia luzatzea, langileen mugikortasun funtzionala, asteburuetan lan egitea, ogitartekoa jateko denbora kentzea, eta abar. Dinamika berri hori ezartzeko, Izarrek aitzakiatzat erabiltzen ditu Korearen bidegabeko lehia eta langile korearren lan baldintzak. Sindikatuek eta langileek iraintzat jo dute jarrera hori, eta ez daude prest ez egoera hori jasateko, eta ez beraien lan eskubideei uko egiteko ere. Ontziolen etorkizunerako bermeak eskatzen dituzte.

1984-2003: 20.000tik gora zuzeneko enplegu zibil suntsituta

Euskal ontzigintza sektoreak eta Espainiako Estatukoak, bai publikoak eta bai pribatuak, hainbat birmoldaketa ziklo izan ditu azken urteetan. Eta badirudi une honetan beste ziklo horietako baten atarian gaudela. Ziklorik garrantzitsuenak 1984an eta 1988an izan ziren. Garai hartan itxi zuten Euskalduna ontziola historikoa. Azken hogei urteetan, 1984tik 2003ra, Izar taldeak bere ontziola zibiletako 20.000 lanpostutik gora suntsitu ditu. Horiei ontziola militarretako beste 7.800etik gora lanpostu gehitu behar zaizkie, sektore horretan 13.571 lanpostu baitzeuden 1984. urtean eta 5.769 besterik ez 2002an.

Merkeagoa da ontzi bat Korean eraiki eta Sestaora ekartzea
Argi eta garbi. Merkeagoa da ontzi bat Korean edo Japonian eraikitzea (Korean merkeagoa da Japonian baino) eta gero Sestaora ekartzea, La Navaleko euskal arrapaletan eraikitzea baino. Euskal ontziolek daukaten arazo hori bera daukate Espainiako eta Europako ontziolek ere. Arazoa batez ere Koreako ontziolen bidegabeko lehian datza. Han ordu gehiago egiten dituzte lanean eta soldata merkeagoen truk. Eta gainera Estatuaren babes neurriak dauzkate. Euskal Heriko, Espainiako eta Europako ontziolek duela urte gutxira arte estatuaren babes handia izan dute, baina gaur egun, Europar Batasunaren agintea dela-eta, ia erabat desagertu da babes hori. Egoera hori izanik, Europako ontzigintza sektorearen arazoa berriz ere Europako Batzordearen mahaira iritsi da.
Testuinguru horretan, Europako ontzigintza sektoreko zuzendaritzak Europako ontzigintzaren partzuergoa edo antzeko zerbait sortzearen alde daude, sortu den Europako aeronautika partzuergoaren ildoei jarraituz. IZAReko presidenteak berak publikoki iradoki du aukera horren aldeko apustu garbia egiten duela. Horren berri eman genuen aldizkari honetan bertan orain dela bi hilabete. Aukera hori ezin da bazterrean utzi. Azkenean gauzatzen bada, ontzigintzaren sektorean kontzentrazioak gertatuko dira, eta ontziola batzuk itxi eta besteak bultzatu beharko dira. Horrek guztiak, bistan denez, zenbait lanpostu salbatzea baina beste milaka desagertzea ekarriko du. Sestaoko La Navalek izango al luke batere aukerarik Europako partzuergo horretan? Ez dugu uste.

Inork ez zuen uste
Inork ez zuen sekula pentsatu Espainiako Estatuaren menpeko enpresa publikoa zen Euskalduna ontziola historikoa itxiko zutenik. Are gutxiago siderurgia arloko Bizkaiko Labe Garaiak historikoa ere itxiko zutenik. Bi enpresek zituzten eskola propioak, langileen semeak lanerako prestatu eta aitaren ofizioa ikas zezaten. Pentsatzekoa denez, eskola horiek ziren euskal ontziolen eta siderurgiaren jarraipena bermatzen zutenak. Azken mendean hainbat belaunaldik egin du lan enpresa horietan. Horregatik, jendea harrituta gelditu zen merkatarien Europan sartzerakoan, batez ere laurogeiko hamarkadan, arazoak sortzen hasi zirenean. Ala eta guztiz ere, eta nahiz eta "Euskalduna ez itxi" eta "Bizkaiko Labe Garaiak ez itxi" bezalako oihu eta sloganak ugariak izan »horma batzuetan oraindik ere irakur daitezke horrelakoak», Euskalduna itxi egin zuten 1988an, eta berdin gertatu zitzaion Bizkaiko Labe Garaiaki handik gutxira.
Esperientziak erakusten duen bezala, industriako arazoek zerikusia daukate enpresen eta zehazki enpresa publikoen »eta beraz Estatuenak direnen» erabaki estrategikoetan. Baina horiez gain, badira erabaki horietan zerikusia daukaten beste faktore batzuk: faktore politikoak. Eta zeresan handia izan dezakete gainera. Gure uste apalean, eta beste aditu batzuen iritzian ere bai, Euskaldunaren itxiera gehiago izan zen kontu politikoa estrategia ekonomiko-industriala baino. Datu guztiek adierazten zuten Olabeagako ontziola Sestaoko La Naval baino errentagarriagoa zela. Eta hala ere Euskalduna itxi zuten eta La Naval zabalik utzi. Zergatik? Ontziola bakoitzaren eragile sindikal-politikoek zeresan handia izan zuten. Euskaldunan sindikalki ELA STV zen nagusi, eta EAJk ontziola hori hobesten zuen. La Naval, berriz, sindikalki UGTk kontrolatzen zuen, eta horixe zen PSOEk hobesten zuen ontziola. PSOEren gobernuak erabaki zuen zein euskal ontziola itxi behar zen. Olabeagakoa ixtea erabaki zuen. Zer gerta daiteke orain Sestaoko La Navalekin?


Azkenak
2025-07-24 |
Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko ditulea iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


CAFek giza eskubideak errespetatzen dituela “baieztatu” beharko du, Belgikako kontratu milioiduna eskuratzeko

Beasaingo enpresak 1.695 milioi euroko kontratua lortu du Belgikako SNCB-NMBS tren konpainia publikoarentzat 54.000 plaza dituzten bagoiak egiteko. Baina aurretik, belgikar konpainiak eskatu dio bere jarduerek nazioarteko zuzenbidea eta giza eskubideak errespetatzen dituztela... [+]


2025-07-24 | Gedar
Aurka kolektiboa
“Auzi politikoa da: zertarako egiten dugu musika?”

Musika-eszena antikomertzialean alea jartzeko asmoz sortu dute Aurka kolektiboa. Martin eta Katalin kideekin hitz egin dugu arlo horretako kolektiboen loraldiaz, musika politizatuaz eta musikaren potentzialitateez, industria musikalaz, makrojaialdiez eta beste.


Euskarafobia ari du beste behin Lizarrako Udalean

Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]


2025-07-24 | El Salto
Israelek Marwan Al-Hams doktorea bahitu du, Gazako kanpaina-ospitaleetako arduraduna

Abu Youssef Al-Najjar Ospitaleko zuzendari Marwan Al-Hams kanpainako ospitaleen arduraduna da eta Gazako Osasun Ministerioko bozeramailea. Uztailaren 21eko arratsaldean atxilotu dute Israelgo Indar Armatuek.


Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu dira entzuketa prozesuan

Eusko Jaurlaritzak eta Bizkaiko Foru Aldundiak bultzatuta eta Agirre Lehendakaria Center erakundearen eta New Yorkeko Columbiako Unibertsitatearen gidaritzapean egindako entzuketa prozesuaren emaitzak aurkeztu dituzte uztailaren 23 honetan. Museoa eraikitzearekin sustatuko... [+]


Prep botika farmazietan eskuragarri jartzeko asmoa iragarri du Espainiako Osasun Ministerioak

GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.


2025-07-24 | Estitxu Eizagirre
Beste itzalaldi bat saihesteko eta negozio elektrikoa berpizteko dekretuari ezezkoa eman dio Espainiako Kongresuak

7/2025 Errege Lege-Dekretua ekainaren 24an onartu zuen Espainiako Ministroen Kontseiluak baina atzera bota du Diputatuen Kongresuak, uztailaren 22an.


2025-07-23 | Onintza Enbeita
Aloña Erauskin. Biziraulea
“Sortzetiko gaixotasunak ditugunok ez daukagu erabakitzeko aukerarik gauza askotan”

Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.


2025-07-23 | Iñaki Lasa Nuin
Gizakia kosmosa da

Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.

Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]


Desobedientzia praktikatzen

Hankak lurrean dituzte gure solaskideek. Euskalgintzaren eta herri mugimenduen joko-zelaian dabiltza etengabe eta eskarmentu horretatik hitz egiten dute euskarari eusteaz, hizkuntza zapalkuntza ez normalizatzeaz eta erdaldunengandik espero beharko genukeenaz. Gorka Torrek ez du... [+]


2025-07-23 | Josu Jimenez Maia
Marokoren estrategia zahar-berritua

"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.

Kezka, ezinegona eta... [+]


Txorimaloei mokoka

Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.

Miope bezain itsu,... [+]


2025-07-23 | Patxi Saez Beloki
Euskara gara

Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.

Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]


Eguneraketa berriak daude