Estatu ereduaren araberako hauteskundeak

  • hauteskunde orokorretarako kanpainaren azken egunetan gaude jada. Aurre-kanpaina Katalunian hasi zen, ETAren esku sartzea dela medio. Alderdien hauteskundeetarako programak edonolakoak direla ere, hauteskunde hauetan garrantzizkoena PPk gehiengo osoa atxikiko ote duen jakitea da. Printzipioz, PSOEk irabaztea ustekabekoa litzateke. Mariano Raxoik gehiengo sinplearekin irabaziko balu aro berri bat zabal liteke Estatuan.

2004ko martxoaren 14an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Espainiako Estatuko Gorteetarako (Kongresua eta Senatua ganberak) bederatzigarren hauteskunde kanpaina burutzen ari da. Lehenbiziko bietan, 1977. eta 1979. urteetan, UCD alderdi zentrista nagusitu zen, Adolfo Suarez lehen gobernuburu izaki. 1982, 1986, 1989 eta 1993an PSOEk irabazi zuen, Felipe Gonzalez sozialista presidente izan zelarik. 1996an, berriz, PPk irabazi zituen hauteskundeak Jose Maria Aznarren eskutik. Aznarrek 2000. urtean garaipena berretsi zuen, eta azken legealdian bi ganberetako gehiengoaren osoz gobernatu du.

25 urte joan dira Espainiako Estatua diktadura-erregimen batetik zuzenbidezko estatua izatera iragan zenetik. Iragankortasunezko garai hari Trantsizioa deitu zaio. Alabaina, begi en bistan dago, demokrazia honek gabezia eta hutsune izugarriak ditu. Ez omen du Estatuaren lurralde eredu finko bat lortu izan orainokoan. Trantsizioa gaizki egin zela edota oraindik ere trantsizioa amaitu gabe dagoela esan dezakegu orduan. Hartara, hainbat politikok »Euskal Herria, Katalunia eta Galiziako ordezkariek bereziki» 2004ko hauteskundeak bigarren trantsiziozko testuinguruan kokatu dituzte. Duela 25 urteko egoera eta egungoa ez dira berak, ordea. Lehenbiziko hauteskundeetan munta handia izan zuten bi aukera politiko desagertu dira: zentro-eskuina (UCD) eta komunistak (PC). Egun, PPren eta PSOEren partidismoa edo bipolarizazio politikoa nagusitu da. Estatuaren Gobernua alderdi bi hauen artean jokatzen da. IU ezkerreko alderdia, Estatuko hirugarrena, berez ez da gobernurako alternatibarik. Hauteskunde hauetako datu garrantzitsuena PPk gehiengo osoa berrituko ote duen ezagutzea da. Ondoren, PPren gehiengo osoa edo sinplearen arabera argituko da lurralde historikoetako alderdi nazionalistek eta IUk berak gobernu berriaren osaketan joka dezaketen rola. PPren Mariano Raxoi edo PSOEren Rodriguez Zapatero izan daitezke presidente lehen aldikoz. Ez dirudi bigarren honek irabazteko aukera duenik. Edonola ere, batek zein besteak irabazi, gehiengo sinple batez beti ere, Gobernu berriaren osaketa negoziatu beharko dute oposizioko alderdiekin.

Hauteskunde programak eta Itun Antiterrorista

Hauteskunde kanpainak alderdi politikoek aurkezten dituzten programetan oinarritzen dira. Gizarte gaiek munta handikoa izan beharko lukete berauetan. Egun, ordea, Espainian, PPren eta PSOEren kanpainaren ardatza alderdi bakoitzak Estatuko lurralde ereduaz duen ideietan oinarritzen da nagusiki. Programaren funtsa azaltzen baino, alderdiek arerio politikoa gutxiesten burutzen dute beren kanpaina. Testuinguruan, halaber, alderdi konstituzionalistak eta ez-konstituzionalisten arteko lehia medio, alderdi hauen programetan agertzen diren gizarte eredu berdinak oharkabean pasatzen dira.

Bestalde, PPk Estatuaren eredua nahiko argi daukan bitartean »Estatu zentralista hertsia, hainbat autonomia mugatuez» PSOEk argitzeke dauka bere Estatu eredua. Estatuaren lurralde eredua, Katalunia eta EAEko alderdiek landuko duten Autonomia Estatutu proiektu berriek jasoko duten sostenguaren arabera eraldatuko da. Eraldatze horretan ordea, berebizikoa da PSOEren esku hartzea. PSOEren esku hartzea, berriz, PPrekin sinatutako Itun Antiterroristaren menpe dago. Alderdi politikoen diskurtsoak aldakorrak izan ohi dira eta hauteskunde kanpainan are gehiago. PSOE Itun Antiterroristaren beste irakurketa egiten ari da kanpaina honetan, eta Ituna gainontzeko alderdi demokratikoengana zabaltzeko eskaintza ere egin du. Bien bitartean, ETAk aurre-kanpaina markatu zuen. Programak edonolakoak izanda ere, hauen azpian edo gainean, Kataluniako eta EAEko Estatutu proiektu berrien zantzuak ageri dira kanpainan.

Katalunian hasitako aurre-kanpaina

ETAk Kataluniarako aldarrikatutako su-etenak berotu zuen aurre-kanpaina. 25 urteren ondoren, horra egungo egoera hautematzeko ikuspuntu bat: trantsizio garaian eta hurrengo hamarkadan bereziki, ETAren esku hartzea hauteskunde kanpainetan eta gaur egungo ETArena ezberdinak direla. Bien bitartean, eta kanpaina hasi baino lehen, Ibarretxe lehendakariak EAEko Estatutu proiektu berria ez zela hauteskundeak iragan arte eztabaidatuko adierazi zien gaineratiko alderdi politikoei. Alderdi konstituzionalistek ez zuten begi onez ikusi erabakia. Bestalde, PPk Itun Antiterroristarekin duen konpromisoa ez errespetatzea aurpegiratu dio PSOEri. PSOE, bestalde, ez da kanpaina bera egiten ari Hego Euskal Herrian eta Katalunian. Kataluniako Gobernu burua Pasqual Maragall da eta PSOE Kataluniarako Estatutu proiektu berriaren aiduru dago.

Hego Euskal Herria

Hego Euskal Herrian hainbat berezitasun dago hauteskundeotan: Bergarako Ekimenaren eragileak legez kanpo izatea, Nafarroa Bai koalizioaren aurkezpena, eta EAEn Aralar-Zutik koalizioa eta EA bakarka joatea. Ezker abertzale ilegalak «Orain Autodeterminazioa» izeneko boto-papera bozkatzera deitu du legez kanpo eta debekuz josia burutzen ari den kanpaina zail batean. Nafarroa Bai koalizioaren kasuan, berriz, koalizioa osatzen duten alderdiek iragan maiatzean guztira bildutako 54.000 bozka aise gainditzea da erronka nagusiena. Bestelakoan, Hego Euskal Herrian, estatu mailan gertatzen den antzera, hauteskunde hauek PPren eta PSOEren bozemaileak mugiarazi ohi dituzte batez ere. Hainbat inkesten datu kontrajarriak argitara eman dira jada. EAEko inkesta hauetako batzuek PPren diputaturen baten galera iragarri dute PSOEren mesedetan. EAJk diputatu kopuru bera berretsiko omen du. Gipuzkoan EA (duen diputatua lurralde honi dagokio) eta Aralar-Zutik koalizioaren lehia bizia iragarri da. Honek, EAren etorkizunean eragin lezake, baita EAEko hiruko gobernuan ere.

Hedabideen menpeko kanpaina

Politologo batzuen iritziz, politikoek gutxitan betetzen dute programetan hitzemandakoa. Alderdiek ez ei diete herritarrei gutxieneko begirunea izaten. Egungo zuzenbidezko estatua hedabide boteretsuen manupeko hauteskundeen ondorioa da. Hedabideek eragina itzela dute bozemaileengan. Komunikazioa gailendu beharrean, inkomunikazioa garaitu da gizartean. Hego Euskal Herriaren kasuan ere, batetik, demokrazia eredu honen onurak ziurtatzeko, eta bestetik, euskal auzia tartekoa dela eta, bozemaileen parte hartzea handiagoa izaten da egungo Estatuaren lurralde eredua bermatzen duten alderdien mesedetan. Sistema honek hiritar gehienen parte hartze handia bermatua du hauteskundeotan. Ala ez? Martxoaren 14ko benetako inkestak deuseztatuko ote ditu ikusmolde hauek? n


Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude