Estatu ereduaren araberako hauteskundeak

  • hauteskunde orokorretarako kanpainaren azken egunetan gaude jada. Aurre-kanpaina Katalunian hasi zen, ETAren esku sartzea dela medio. Alderdien hauteskundeetarako programak edonolakoak direla ere, hauteskunde hauetan garrantzizkoena PPk gehiengo osoa atxikiko ote duen jakitea da. Printzipioz, PSOEk irabaztea ustekabekoa litzateke. Mariano Raxoik gehiengo sinplearekin irabaziko balu aro berri bat zabal liteke Estatuan.

2021eko uztailaren 27an
Espainiako Estatuko Gorteetarako (Kongresua eta Senatua ganberak) bederatzigarren hauteskunde kanpaina burutzen ari da. Lehenbiziko bietan, 1977. eta 1979. urteetan, UCD alderdi zentrista nagusitu zen, Adolfo Suarez lehen gobernuburu izaki. 1982, 1986, 1989 eta 1993an PSOEk irabazi zuen, Felipe Gonzalez sozialista presidente izan zelarik. 1996an, berriz, PPk irabazi zituen hauteskundeak Jose Maria Aznarren eskutik. Aznarrek 2000. urtean garaipena berretsi zuen, eta azken legealdian bi ganberetako gehiengoaren osoz gobernatu du.

25 urte joan dira Espainiako Estatua diktadura-erregimen batetik zuzenbidezko estatua izatera iragan zenetik. Iragankortasunezko garai hari Trantsizioa deitu zaio. Alabaina, begi en bistan dago, demokrazia honek gabezia eta hutsune izugarriak ditu. Ez omen du Estatuaren lurralde eredu finko bat lortu izan orainokoan. Trantsizioa gaizki egin zela edota oraindik ere trantsizioa amaitu gabe dagoela esan dezakegu orduan. Hartara, hainbat politikok »Euskal Herria, Katalunia eta Galiziako ordezkariek bereziki» 2004ko hauteskundeak bigarren trantsiziozko testuinguruan kokatu dituzte. Duela 25 urteko egoera eta egungoa ez dira berak, ordea. Lehenbiziko hauteskundeetan munta handia izan zuten bi aukera politiko desagertu dira: zentro-eskuina (UCD) eta komunistak (PC). Egun, PPren eta PSOEren partidismoa edo bipolarizazio politikoa nagusitu da. Estatuaren Gobernua alderdi bi hauen artean jokatzen da. IU ezkerreko alderdia, Estatuko hirugarrena, berez ez da gobernurako alternatibarik. Hauteskunde hauetako datu garrantzitsuena PPk gehiengo osoa berrituko ote duen ezagutzea da. Ondoren, PPren gehiengo osoa edo sinplearen arabera argituko da lurralde historikoetako alderdi nazionalistek eta IUk berak gobernu berriaren osaketan joka dezaketen rola. PPren Mariano Raxoi edo PSOEren Rodriguez Zapatero izan daitezke presidente lehen aldikoz. Ez dirudi bigarren honek irabazteko aukera duenik. Edonola ere, batek zein besteak irabazi, gehiengo sinple batez beti ere, Gobernu berriaren osaketa negoziatu beharko dute oposizioko alderdiekin.

Hauteskunde programak eta Itun Antiterrorista

Hauteskunde kanpainak alderdi politikoek aurkezten dituzten programetan oinarritzen dira. Gizarte gaiek munta handikoa izan beharko lukete berauetan. Egun, ordea, Espainian, PPren eta PSOEren kanpainaren ardatza alderdi bakoitzak Estatuko lurralde ereduaz duen ideietan oinarritzen da nagusiki. Programaren funtsa azaltzen baino, alderdiek arerio politikoa gutxiesten burutzen dute beren kanpaina. Testuinguruan, halaber, alderdi konstituzionalistak eta ez-konstituzionalisten arteko lehia medio, alderdi hauen programetan agertzen diren gizarte eredu berdinak oharkabean pasatzen dira.

Bestalde, PPk Estatuaren eredua nahiko argi daukan bitartean »Estatu zentralista hertsia, hainbat autonomia mugatuez» PSOEk argitzeke dauka bere Estatu eredua. Estatuaren lurralde eredua, Katalunia eta EAEko alderdiek landuko duten Autonomia Estatutu proiektu berriek jasoko duten sostenguaren arabera eraldatuko da. Eraldatze horretan ordea, berebizikoa da PSOEren esku hartzea. PSOEren esku hartzea, berriz, PPrekin sinatutako Itun Antiterroristaren menpe dago. Alderdi politikoen diskurtsoak aldakorrak izan ohi dira eta hauteskunde kanpainan are gehiago. PSOE Itun Antiterroristaren beste irakurketa egiten ari da kanpaina honetan, eta Ituna gainontzeko alderdi demokratikoengana zabaltzeko eskaintza ere egin du. Bien bitartean, ETAk aurre-kanpaina markatu zuen. Programak edonolakoak izanda ere, hauen azpian edo gainean, Kataluniako eta EAEko Estatutu proiektu berrien zantzuak ageri dira kanpainan.

Katalunian hasitako aurre-kanpaina

ETAk Kataluniarako aldarrikatutako su-etenak berotu zuen aurre-kanpaina. 25 urteren ondoren, horra egungo egoera hautematzeko ikuspuntu bat: trantsizio garaian eta hurrengo hamarkadan bereziki, ETAren esku hartzea hauteskunde kanpainetan eta gaur egungo ETArena ezberdinak direla. Bien bitartean, eta kanpaina hasi baino lehen, Ibarretxe lehendakariak EAEko Estatutu proiektu berria ez zela hauteskundeak iragan arte eztabaidatuko adierazi zien gaineratiko alderdi politikoei. Alderdi konstituzionalistek ez zuten begi onez ikusi erabakia. Bestalde, PPk Itun Antiterroristarekin duen konpromisoa ez errespetatzea aurpegiratu dio PSOEri. PSOE, bestalde, ez da kanpaina bera egiten ari Hego Euskal Herrian eta Katalunian. Kataluniako Gobernu burua Pasqual Maragall da eta PSOE Kataluniarako Estatutu proiektu berriaren aiduru dago.

Hego Euskal Herria

Hego Euskal Herrian hainbat berezitasun dago hauteskundeotan: Bergarako Ekimenaren eragileak legez kanpo izatea, Nafarroa Bai koalizioaren aurkezpena, eta EAEn Aralar-Zutik koalizioa eta EA bakarka joatea. Ezker abertzale ilegalak «Orain Autodeterminazioa» izeneko boto-papera bozkatzera deitu du legez kanpo eta debekuz josia burutzen ari den kanpaina zail batean. Nafarroa Bai koalizioaren kasuan, berriz, koalizioa osatzen duten alderdiek iragan maiatzean guztira bildutako 54.000 bozka aise gainditzea da erronka nagusiena. Bestelakoan, Hego Euskal Herrian, estatu mailan gertatzen den antzera, hauteskunde hauek PPren eta PSOEren bozemaileak mugiarazi ohi dituzte batez ere. Hainbat inkesten datu kontrajarriak argitara eman dira jada. EAEko inkesta hauetako batzuek PPren diputaturen baten galera iragarri dute PSOEren mesedetan. EAJk diputatu kopuru bera berretsiko omen du. Gipuzkoan EA (duen diputatua lurralde honi dagokio) eta Aralar-Zutik koalizioaren lehia bizia iragarri da. Honek, EAren etorkizunean eragin lezake, baita EAEko hiruko gobernuan ere.

Hedabideen menpeko kanpaina

Politologo batzuen iritziz, politikoek gutxitan betetzen dute programetan hitzemandakoa. Alderdiek ez ei diete herritarrei gutxieneko begirunea izaten. Egungo zuzenbidezko estatua hedabide boteretsuen manupeko hauteskundeen ondorioa da. Hedabideek eragina itzela dute bozemaileengan. Komunikazioa gailendu beharrean, inkomunikazioa garaitu da gizartean. Hego Euskal Herriaren kasuan ere, batetik, demokrazia eredu honen onurak ziurtatzeko, eta bestetik, euskal auzia tartekoa dela eta, bozemaileen parte hartzea handiagoa izaten da egungo Estatuaren lurralde eredua bermatzen duten alderdien mesedetan. Sistema honek hiritar gehienen parte hartze handia bermatua du hauteskundeotan. Ala ez? Martxoaren 14ko benetako inkestak deuseztatuko ote ditu ikusmolde hauek? n


Azkenak
Arabako Aldundiak Solariaren hiru parke fotovoltaikoren aurkako alegazioak aurkeztu ditu

Solaria enpresaren Zierbena 2, 3 eta 4 proiektuak lurraldean luketen eragina “onartezina” dela diote aldundiaren txostenek. Jaurlaritzak hartuko du azken erabakia, behin alegazio epea amaituta. Solariak gutxienez 25 parke fotovoltaiko ezarri nahi ditu Araban. Urrian... [+]


Sara Ruilope eta Urko Blanco, Osakidetzako administraria eta medikua
“Ezin duzu osasun zentro bat izan pertsonal egokirik gabe, horretarako hobe genuke pertsiana ixtea”

Osakidetzako administraria eta ZIU mugikorreko medikua dira Sara Ruilope eta Uruko Blanco, hurrenez hurren. Osakidetzako Larrialdi Zerbitzuen egoeraren inguruan hausnartu dute Aiaraldea Komunikabidearekin.


2024-09-19 | ARGIA
Hizkuntz eskubide urraketen aurrean “desadostasuna agertzeko” elkarretaratzea deitu dute Kontseiluak eta Bagerak Donostian

Irailaren 18koa da azken sententzia: Donostiako udaltzaingorako lanpostu deialdiaren euskara eskakizuna atzera bota du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Euskalgintzaren Kontseiluak eta Donostiako Bagera Euskaltzaleen elkarteak elkarretaratzea deitu dute Donostian, Alderdi... [+]


Jaurlaritzak ez du Zubietako erraustegia zigortuko Artaxoara lixibiatuak eramateagatik

Mikel Jauregi sailburuaren esanetan Eusko Jaurlaritzak ez du "inolako arau hausterik atzeman" Ekondakinek Zubietako erraustegitik Artaxoako zabortegira bidalitako lixibiatuetan. Hala, ez du sozietate publikoa zigortuko, Nafarroako Gobernuak eskatu bezala.


Chill Mafia taldeak jotzeari utziko diola iragarri du

Taldeak bere azken lana izango den Agur eta ohore x allá va la despedida lana kaleratu berri du. Oholtzak utzi eta agur bira egingo dutela iragarri du Chill Mafiak hiru urteren ostean. Iruñean abenduaren 25ean egingo dute azken kontzertuetako bat.


Frantziako armadak Baionako eremuan egitekoak dituen obren kalte ekologikoak salatu dituzte

Baionako Zitadelan egitekoak dituzten obrak salatu dituzte CADE ingurumen elkarteen batasunak, Bergeret-22 auzotarren kolektiboak eta Attaque elkarteak, prentsaurreko bidez. 1,5 hektarea oihan moztuko lituzkete; alta, Tokiko Hirigintza Planaren arabera eremu babestu gisa... [+]


2024-09-19 | Gedar
Gomazko beste milaka bala erosiko dituzte Guardia Zibilak eta indar militarrek

Guardia Zibilak 18.000 euro baino gehiago bideratu ditu aurten kautxuzko bolak erostera, "istiluen kontrako" materialaren barruan. Itsas Armadak, berriz, gomazko 1.500 pilota erosiko ditu. Poliziak erabiltzen dituen bitartekoak erregulatzen dituen araudia ez da... [+]


2024-09-18 | Axier Lopez
14 lagun hil dituzte Libanon bigarren leherketa olatuan, oraingoan walkie-talkieak eztandarazi dituzte
Milaka pertsonaren aurkako lehen eraso koordinatu eta indiskriminatuaren ondoren, asteazkenean ehunka walkie-talkiek eztanda egin dute eta 14 pertsona hil eta 450 baino gehiago zauritu dituzte. Hezbollahko iturri batek baieztatu dio Reuters agentziari taldeak erabilitako... [+]

José Manuel Uriagereka. Frantziskotarra Hego Korean
“Koreara joan ginenok euskara ederto kontserbatu dugu”

Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.


Bilagailuen urrutiko leherketa masiboa
Milaka zauritu eta hamabi hildako Libanon, Israeli leporatu dioten atentatu indiskriminatuan

Israelek lehergailuak jarri zituen Hezbollahk inportatutako milaka bilagailutan, Reuters agentziak kontsultatutako iturrien arabera. Urriaren 7tik jasandako “segurtasun haustura handiena” izan da, talde armatuaren hitzetan. Erantzun bortitza hitzeman du Hezbollahk,... [+]


2024-09-18 | Jon Alonso
Bosgarren zutabea

Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]


2024-09-18 | Castillo Suárez
Aldairak

Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]


Lurraren altxamenduak

Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]


Eguneraketa berriak daude