Arte eta arkitekturaren historia gaurkotuta


2004ko martxoaren 07an
Bi hilabete pasatxo dira Nerea argitaletxeak Arte y arquitectura en el País Vasco izeneko liburua argitaratu zuela; denbora nahikoa izan dugu, beraz, patxadaz begiratu eta irakurtzeko.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, erromanikotik gaur arte sortutako artearen ibilbidea aurkeztea du helburu liburuak. Baziren zenbait urte, 80ko hamarkadatik hain zuzen, ez zela gisa honetako lanik argitaratu eta, normala denez, garai hartakoak nahikoa zaharkituta zeuden honez gero. Lehendik zegoenari ikerketa lan berriak eta egileen esperientzia gehituaz, informazioa osatu, zuzendu eta berritzea izan da argitalpen berri honen ekarpenik interesgarriena.

Erromanikotik gaur egun arte sortutako artea hiru atal nagusitan banatuta aurkituko dugu: Erdi Aroa (XI.-XV. mendeak), Aro Modernoa (XVI.-XVIII. mendeak) eta Aro Garaikidea (XVIII.-XX. mendeak). Garai historiko bakoitzeko espezialistak izan dira testuen egileak, EHUko irakasleak guztiak. Espezialistak izanagatik, egileen asmoa ez da soilik adituei edo arte historiako ikasleei zuzendutako testuak egitea izan, artean interesa duen edonork erabiltzeko moduko lana osatzea baizik. Beharbada, garai bakoitza ikuspegi ezberdin batetatik abiatuta landu izanaren ondorioz, epe historikoen artean nolabaiteko haustura nabarmentzen da, loturarik eza. Baina bestalde, banaketa horrek, mesede egin dio atal bakoitzaren zehaztasun eta zorroztasun historikoari.

Erdi Aroko sekretuak argituz

Erdi Aroa lauso ilun batez estalirik egon izan da luzaroan. Felicitas Martínez de Salinas eta Juan Jose Usabiagak, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoari dagokionean, lauso hori garbitzen saiatzeko lan gogorra egin dute. Orain arte egin izan diren ikerketa lan gehienak, artelan edo lurralde konkretuei buruzkoak izan dira, lan solteak. Oraingoan ordea, aurrez sakabanaturik zegoen guztia batu eta osatuz, erromaniko eta gotikoaren ikuspegi orokor bat eskaini ahal izan digute, arlo horretan zegoen hutsune nabarmena betez. Garai eta lurralde bakoitzeko adibide interesgarrienak aztertzen ditu liburuak, gaur arte iritsi zaigun ondarearen ikuspegi zabal bat eskainiz. Interesgarria da, besteak beste, Gasteizko Katedral Zaharreko indusketa arkeologikoek hiriko historia artistikoari egin dioten ekarpenaren aipamena, aurkikuntza berriek lehengo uste batzuk baieztatu eta beste batzuk ukatzea ahalbidetu baitute.

Emakumeak euskal artean

Nabarmena da garaiak aldatzen ari direla. Duela zenbait urte ia pentsaezina izango litzateke emakumea eta euskal artea izenburu berean uztartzea. Beharbada horixe da liburu honek eskaintzen digun berrikuntzarik aipagarriena. Nahiz eta Aro Garaikidea lantzen duen atalean soilik izan, emakumeek sortutako arteak merezitako arreta izan du, eta tamalez, hori oraindik berrikuntza bezala ikusi behar dugu. Azken urteetan, erakusketetan gero eta emakume gehiagoren lanak aurkeztu arren, lehenengo aldiz izan dute mota honetako liburu batean aipatuak izateko "ohorea". Gaur egunean, arte sorkuntzan emakumeek duten presentzia gero eta handiagoa ederki islatzen du liburuak eta pentsatu genezake, Aro Garaikideko atala osatzeaz arduratu diren bi irakasleak emakumeak izateak, eduki duela eraginik horretan. XIX. mende bukaeran Ascensión Martiarenarekin hasi eta gaur egunera hurbiltzen goazen heinean, gero eta ugariagoak dira emakumeen aipamenak, artean ere, beste hainbat alorretan bezala, emakumeek objektu izatetik subjektu izatera eman duten jauziaren ispilu.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude