Inkestek PPri gehiengoa ematen diote. Lau urte hauetan PPk boterearen baliabide guztiak gutxiengo baten zerbitzura jarri ditu: Estatuko erakunde, tresna eta mekanismo guztiak erabili ditu politika autoritario, zentralista, erreakzionario, neoliberal eta inperialista baten alde. Berriki ikusi dugu nola erabili dituen komunikabideak eta CNIren txostenak Carod-Rovira kriminalizatzeko (eta Kataluniako Gobernua eta PSOE ez-egonkortzeko).

Hau guztia nola gertatu ahal izan den argitzen dituzten arrazoi batzuk honakoak dira: aldeko koiuntura ekonomikoa. Enpresarien interesen neurrira egindako politikak, PSOEk hasitakoaren jarraipena izanik, eragozpen gutxi aurkitu du sindikatuetako zuzendaritzetan. Egia da PPren nagusikeria, larderia, gogorkeria eta gezurren kontra mobilizazio garrantzitsu batzuk izan direla (oraindik ere gogoan ditugu: 20-J, LOU eta irakaskuntzaren kalitatearen legea, PHN, Prestige, Irakeko gerra). Baina ez dira nahikoa izan eta horrekin zerikusi handia izan du PSOE benetako oposizioa egin beharrean, beti ere Gobernuarekiko itunak bilatzen aritu izanak (Justiziarena, «Terrorismoaren aurkako eta libertateen aldekoa»...).

Horren guztiaren ondorioz ezkerreko jendeak hauteskunde hauen aurrean ez du ilusio eta itxaropen gehiegirik, ez baitirudi PSOE benetako aldaketa politiko eta soziala egiteko prest dagoenik, ez baitzaio antzematen PPren eredu politikotik aldentzeko asmorik. PSOE PPren itzalean egon izanak ekarri baitu ikusi eta jasan dugun aurrekaririk gabeko inboluzioa: Alderdien Legea, Batasunaren ilegalizazioa, Egunkariaren itxiera, Eusko Legebiltzarreko mahaikideen prozesamendua.

Era berean Ibarretxeren Planari buruzko elkarrizketa proposamenari emandako ezetz borobilak eta PPren kanpaina konstituzionalista nazional espainolista guztiekiko konplizitateak Estatu Espainola herri-kartzela deneko sentimendua birpiztu dute. Esan daiteke PSOE ez dagoela bipartidismora jokatzeko gehiengo nahiko bat lortzeko baldintzetan. Honek esan nahi du PSOEk gobernatu nahi baldin badu, EB-IUren eta segur aski nazionalitateetako beste indar ezkertiarren laguntza beharko duela. Eta laguntza hori lortu ahal izateko ezkerretara biratu eta Konstituzioa, Estatuari eta gizarte gaiei buruzko politikak aldatu beharko dituela.

Laburbildurik, PP Moncloatik kendu ahal izateko beharrezkoa izango da hauteskunde ondoko itun bat: libertate demokratikoak eta gizarte eskubideak berreskuratzeko, Estatuaren nazio-aniztasunaren onarpenetik estatu-ereduaren eztabaida demokratikoari ekiteko, Konstituzioa erreformatzeko gero, baita politika ekonomiko-sozial aurrerakoi bat egiteko ere. Horrelako itun bat lortzeko »eta PSOEri onartu eta beteko dueneko konpromisoa hartarazteko» ezkerreko indar guztiak eta abertzale demokratiko eta aurrerakoi guztiak beharko dira. Zeregin horretan erabakigarria izango da EB-IUk lor dezakeen pisua.

Bukatzeko, komenigarria ikusten dut euskal esparrura mugatutako gogoeta bat egitea. Azkeneko momentura arte Nafarroa Bai koalizioa osatu duten alderdiak Bergarako Ekimenarekin bueltaka ibili dira. Azkenean frogatu da proposamenaren funtsik eza eta horrelako planteamendu bati ekin baino lehenago beste gai politiko batzuek argitu eta konpondu beharra dagoela: ETAren indarkeriaren jarraipena, Batasunaren ilegalizazioa… Ulergarria da ezker abertzale ilegalizatuak nonbait aterpea bilatu nahi izatea, baina konponbidea ezin da izan ETAren babesa edo oniritzia duen nahaste-borraste bat sortzea. Ezker abertzaleak, behin betiko, bere bide politiko propioa, eta soilik politikoa, aukeratu behar du, bere egoeraren erruak gainontzekoei bota beharrean.