Izerdialdi berriak
Neguaren bihotzean gauden honetan sinestezina dugu aroa, beroegia, argiegia... Urte hau hasi aurretik ikusi nituen loretan lehen mimosak eta haien ondoren sanjose loreak, txikoria-belarra edo pixa-belarra, haltzak, irasagar japoniarrak, hurritzak, sahatsak... Elorri beltzak ere lore-begiak puztuta, lehertzear daude beheetan. Izerdialdi berria hemen da.
Izerdi berria enborrean eta adarretan gora hostoetara iristeko sustrai berriak hedatu ditu landareak. Lurretik ura eta elikagaiak hartu eta iaztik metatutako erreserbekin batera izerdi hazkurritsua osatuko du. "Mama gozoa" eskuera, hostoak eta loreak zabalduko dituzten begiak gogoz haziko dira. Atzera bueltarik ez duen bideari ekin dio landareak. Aurtengoa bezalako urtean, ordea, otsailaren hasieran izerdia mugituta, arriskua latza da. Plian-plian tolestuta kolore guztietako izotzak biltzen dituen maindiretzarra zain da, irriño maltzurraren ertzean baba dariola, lurra erabat berotu aurretik azken erromeriatan jela-txikizioa zabaltzeko.
Guk berriz, izerdiari begiratu behar diogu. Hostoa galdua duten landareak aldatzeko sasoi aproposa da, baina ez luzerako. Sustrai berriak hazi aurretik landaketak egitea komeni da, baldin eta landareak bizitoki berrian bizimodu berria kaxkar xamar, ezinean, hastea nahi ez badugu.
Landaketetan bezalaxe txertaketak egiteko sasoi ona da izerdialdi berriaren hasiera hau. Mentua eta mentuoina ongi itsasten eta mentuak lehenengo puja indarrean eman dezan lagunduko du izerdi honek.
Inausketarako garaia ere hauxe da. Adarrak kenduz egiten dizkiegun zaurien ebakiondoak azkar baino lehenago orbainduko ditu landareak izerdi berriaren emanarekin.
Inausketan kendutako kimu, adar eta aldaxkak landare gehiago sortzeko erabili nahi izanez gero ingurumari hauxe bera aprobetxa. Sustrai berriak luzatzeko sasoia denez erraz itsatsiko dira eta uda parte beroenean ur pixka batez lagunduz gero hemendik urtebetera nonahi landatzeko moduko landareak izango dira.
Bada bai zer egina izerdialdi berrian, geure izerdi berria eragiteko adina behinik behin bai.
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]
Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]
Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.
Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]
Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]
Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko".
Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.