Peyo Labeguerie: «Euskal eta frantsesen arteko jokaleku politikoa xede dugu»


2004ko otsailaren 01ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Peyo Labegueriek 1976an -20 urterekin- utzi zuen Euskal Herria Parisera ikastera joateko. Lana zela tarteko Parisen, Normandian eta Alsazian bizi izan zen. 1993an itzuli zen Euskal Herrira: «Ipar Euskal Herria izugarri aldatua atzeman nuen kanpoan izandako hamazazpi urteen ondoren. Gizartea aldatua, hainbat gertakari bizi gabe, itzultzean gauza bat deigarria egin zitzaidan: mugimendu abertzalearen eta alderdi frantsesen arteko urruntzea», erran digu Peyok.
Txikitatik sentitu zituen politikarako gogoa eta grina, aitarengandik jasoa. Euskal Herriarekiko bere atxikimendu politikoa ez dela aldatu, betikoa dela erran digu. Zentristatzat jotzen du bere burua, euskal nortasun irmo batez. Horiek horrela, bere buruari zerbait falta zitzaiola ohartuta, politikan engaiatu zen duela hamar urte.

Aitarengandik hartu zenuen politikarako grina. Azal iezaguzu hori, otoi.
Ume eta gazte nintzela aitaren bidea segitu nahi nuen, bere engaiamendu politikoak ukitua nonbait. Frankismoaren azken urteak arras barnetik bizi izan nituen. Konparazione, aitarekin errefuxiatu baten seme-alabak Pausuko (Behobia) muga pasatzen lagundu izana oroitzen dut. Arriskua eta kuraia bizi izanaren kontzientziaz jabetu izan nintzen gerora. Orduan ez nintzen ohartu nire aitak izan zuen garrantziaz. Aitarekiko harremanetatik bere izaera eta jarrera tinkoak eta tematiak atxikitzen ditut.

Nola gogoratzen duzu zure aita politikaren gorabeheretan?
1980ko uztailean hil zen. Hiru hilabete lehenago, senataria zela, honela esan zidan aitak: «Egunen batean, Frantziako eta Euskal Herriaren artean hautatu beharko banu, Errepublikako senatari izatearen eta euskaldun konbikzioen artean, Euskal Herria hautatuko nuke». Orduan ez nintzen jabetu esan nahi zidanaz. Nire ustez Mixel Labeguerie onestua izan zen bere buruarekin, baita berarekin aritu zirenekin. Euskal Herriaz zuen filosofiari eta kontzepzioari ekin zion. Ibilbide politiko ezberdin batean entseatu zen bere estrategiari ekiteko. Euskal Herria laguntzeko modu hoberena frantses politikan sartzea zela pentsatu zuen. Nahiz eta bere ibilbide politikoaren azkenaldian -arrazoiak arrazoi- frantses politikara lerratu zen, bere konbikzioei atxikia hil zen. Giza baloreen eremuan ados zegoen politikariekin -ministroak izandakoak- politika egitea eta Euskal Herriaren alde lan egitea posible ikusi zuen. Azkenik, egia erran, frantses eremu eta balore bereko kideek ez ziotela lagundu konturatu zen. Edozein gisaz, 1980an, Elgar-Ensemble mugimendu baten gisako bat antolatzeko itxaropena atxikitzen zuen.

Elgar-Ensemble mugimendua haren segida al da?
Ez, garaia ez baita bera. Izan ere, Euskal Herriko egoera sozio-politikoa egonkorra izan arren, nolabaiteko bilakabide bat izan du azken 25 urteetan: euskal kontzientzia, identitatea eta euskararen onarpena lortu da gizarte mailan. Ikastolak onartuak dira, ez dira -beren ospea lohitzeko hastapenean esaten zen bezala- «terroristen bizitoki». Alta bada, euskal kultura eta frantses kulturaren arteko banantzea begi-bistakoa da. Ipar Euskal Herriari atxikia den frantses kulturaz eta euskal kulturaren arteko bereizkuntzaz ari naiz. Duela 40 urte bazegoen arazo hau, baina txikiagoa zen.

Zergatik Elgar-Ensemble mugimendua?
Bi arrazoiengatik nagusiki, lehena soziala eta politikoa bigarrena. Sozialari dagokionean, hemen euskal eta frantses kultura elkarrekin bizi dira aspaldidanik. Azken urteetan badira Ipar Euskal Herrira etorri diren frantsesak, hemen bizi nahi dutenak -etorri eta euskal identitatea errefusatzen dutenak, bestalde-. Hauetako askok bere seme-alabak bi hizkuntzatan hezi nahi dituzte. Beraz, euskal identitatea onartzen dute. Ondoan, jatorrizko euskaldunak gaude, ez dugu guztiz gaizki bizitzen inbasio gisako hau, alabaina, euskal berezitasuna aintzat ez hartzea gaizki bizi dugu. Funtsean, gure kultura eta hizkuntzaren onarpen politikoa eskas dugu. Hartara, zenbaitetan, frantses eta euskal populazioen artean oldartze gisako zenbait ageri dira.
Bigarrena, politikoa: Ipar Euskal Herriko jokaleku politikoan alderdi frantses tradizionalak alde batean daude. Hauek, nagusiki, ez dute euskal berezitasuna kontuan hartu nahi. Hor dago koska. Beste aldean, berriz, buruz buru, alderdi politiko abertzaleak daude. AB nagusia izaki, populazioaren %10ren sostengua duelarik. Alabaina, ABren edota abertzaleen mezuak ez du frantses munduan eraginik, edota beste aldean dauden herritar horiek ez dute abertzaleen mezua atzeman nahi. Euskal nazionalismoaren ideiak beldurra sorrarazten die, naski.
Anartean, guk geuk, alderdi frantsesen -inmobilismoan finkatuak, ez dute ezer ukitu ez mugitu nahi- eta alderdi abertzaleen artean zubi lana egin dezakeen mugimendu politiko batentzako jokalekua dagoela uste dugu. Bi populazio edota mundu horien arteko moldatze ezinari aitzi egin diezaiokeen mugimendu baten beharra dago.
Elgar-Ensemble abertzale mugimendu bat ez bagara ere, euskaldunak gara. Etorkizuna Europan kokatzen dugu. Nik euskal nazionalitateko herritar frantsestzat jotzen dut nire burua. Iparraldea abertzale eta frantses jokamolde bi horien artean garatu da azken 30 urte hauetan. Hots, abertzale edo frantsesa zara. Guk, aldiz, hirugarren jokamolde bat landu nahi dugu. Jokamolde honen bidez euskal identitate kultural eta lurraldearekiko errespetua garatu daitekeelakoan gaude. Izan ere, Euskal Herria baztertu ezineko errealitate bat da, bizi-bizia. Ez dugu onartzen -iragan bi mendeetan egin bezala- euskal espezifikotasuna ukatzea.

Mugimendua «ez ezkerrekoa, ez eskuinekoa, ez abertzalea, baina euskaltzaletzat» definitu duzue. Euskaltzaletasunak soilak definitu dezake mugimendu politiko bat? Ideologia finkorik gabe politika egin daiteke?
Hegoaldean behar bada ez. Bere bilakabide historikoaren ondorioz abertzaletasunak -euskalduna eta espainiarra- arras finkatuta daude. Iparraldean ez da berdin. Horregatik sortu zen Batera mugimendua. Batera norbanakoen bidez, herritarren hainbat eskubide eta eskakizunak plazaratu ditu. Elgar-Ensemble mugimenduan ezkerrekoak, eskuinekoak eta zentroko pertsonak gaude, baina denok helburu komun bat dugu: Euskal Herriaren garapen ekonomikoa eta espezifikotasuna lantzea. Horretarako ez da abertzalea edo frantsesa izan behar, hori da gure berrikuntza. Ipar Euskal Herria Frantzian dago eta Frantzia Euskal Herrian. Horratx errealitatea!
Izan ere, aitzina egin behar badugu ezin dugu esan euskal kultura dago eta kito. Frantsesei hori esaten bazaie ez dugu zer eginik, eta haiek hemen bizitzeko eskubidea dute. Gure ahalegina hauxe azaltzean datza: «Zuek hona etorri zarete herria hau maite duzuelako. Aintzakotzat hartzen duzue, beraz, errespetatu ezazue. Eraiki dezagun gizartea elkarrekin, egin dezagun bide elkarrekin». Gure ikurraren bitartez agertu dugunez, euskal eta frantses kulturen eta identitateen arteko jokaleku politiko komun baten beharra aldarrikatzen dugu.

Zergatik aurkezten zarete kantonamendu mailako bozetan?
Jean-Jacques Lasserre, departamenduko presidentea, «Euskal Herria 2010» egitasmoaren kudeatzaile nagusietako bat izan da, Garapen eta Hautetsi kontseiluen sustatzailea. Egitura hauek Frantziako Estatuak emanak izan dira Euskal Herriaren berezitasuna onartzeko. Orain, ordea, Lasserrek, proposamen horien kontraesanetan, lurralde euskal-biarnes bat proposatzen du. Horra arrazoi bat. Bere programari aitzi egiteko aurkezten gara nagusiki. Bozketa hauetan gure aurkariak gure programarekin bat ez datozenak dira. Badaude sekula abertzale bozkatu ez dutenak, ezkerrari edo eskuinari boza ematen diotenak, hauek ez diote bertako alderdi bati boza ematen ez dutelako beste alternatibarik. Guk alternatiba hori izan nahi dugu. Boz batzuk abertzaleetatik hartzea espero dugu, baina, batez ere, frantses alderdi tradizionaletatik bilduko ditugu. Zer nahi gisaz, guretzat kantonamendurako bozak garrantzitsuak badira ere, ez dira ordezkaritza lortzeko soilik, gure proiektua azaldu eta eraikitzeko baizik.

Zein dira zuen bitartekoak? Kontseilari bat lortzeko aukera ote duzue?
Gure bitartekoak urriak dira. Elgar-Ensemble egituratzen ari gara, ez dugu finantzatzeko baliabiderik. Mugimendua kideok finantzatua da. Mugimendu politiko bat alderdi materiala baino zerbait gehiago da, alta. Gure mugimenduaren oinarria bere gizon eta emazteen baloreak dira. Horiek dira gure proiektuaren baliabide nagusiak. Pertsonak hauek -auzapezak eta kontseilariak- beren lanarengatik errekonozituak dira beren herrietan. Kontseilari bat lortzea erdiespen handia litzateke, baina bat lortzea ere arrunt zaila ikusten dut. Alta, ez dugu amore emanen lortzen ez dugulako. Hauteskundeen emaitzek ez dute gure mugimenduaren geroa baldintzatuko inola ere. Ereiteko garaia da.

Zuen programaren helburuak eta Batera-ren eskakizunak antzekoak dira. Mugimendu posibilista gisa aurkezten zarete, agian?
Bai. Batera-ren eskakizunak eta gureak, ñabardurak ñabardura, antzekoak dira. Gure mugimenduak Batera-ren helburuak bere egiten ditu. Baina, esate baterako, Peyo Labegueriek -ez Baterako kide bezala Elgar-Ensemble kide bezala baizik- Ipar Euskal Herrian beste aukera politiko batentzako lekua dagoela uste du. Helburu eta eskakizun horiek erdiesteko lan molde berriak entseatu nahi ditugu. Batera-rekin alderatuz, nolabaiteko malgutasuna erakutsi nahi dugu lan moldeetan.

«Ezin dugu Ipar Euskal Herria aintzat hartu Hegoaldeari so egin gabe»
"Abertzaleak ez dira gure aurkariak, ez gaude ados besterik ez" erran duzue. Zerk ezberdintzen zaituzte abertzaleengandik?
Hasteko, gu zer garen zehaztuz joan behar dugu, emeki-emeki. Anartean, guk badakigu nortzuk diren aurkariak: inmobilismoaren ordezkariak. Nahiz eta alderdi abertzaleen helburuekin eta bitartekoekin ez gatozen bat, gauza asko partekatzen dugu haiekin. Halaber, ez dugu euskal nazionalismoarekin guztiz bat egiten. Adibidez, ez dugu Euskal Herria Europaren barnean berdin ikusten. Helburuez gainera gure programaren eta baloreen defentsa aplikatzerakoan ezberdintzen gara.

Hegoaldeari begira nola ikusten duzu zuen mugimendua?
Bistan denez, guk ezin dugu Ipar Euskal Herria aintzat hartu Hegoaldeari so egin gabe. ABk hori egiten du, baita ontsa egin ere. Bertako alderdi abertzale bakarra da. Guk ere landu nahi dugu Hegoaldearekiko bidea, ez diogu bizkarra eman nahi. Baina, Euskal Herriaren eraikuntza Europaren testuinguruan egingo bada, Euroeskualdeen bidez izango da, bestela nekez. Zentzu honetan, gure ustez, Akitania edo Aragoi eta Errioxa bera aintzat hartu behar ditugu Europako beste eskualde edo erregioekin konkurrentzian sartzeko. Gauza bat da euskaldun gisa gure idealak, eta beste gauza bat da ekonomia.
Aldi berean, esate baterako, beste lurralde horietako biztanleei -hala nola frantsesei- eskua emateagatik ez diogu gure abertzaletasunari uko egiten. Abertzaletasunak norabide horretan eboluzionatu behar du, oraindik ez du bide hori nahiko urratu. Biharko Euskal Herria gure barnea irekiz egingo dugu, ez gure baitara bilduz.


Azkenak
Statkraft, Kutxabank eta Azpeitiko Udala

Ia oharkabean pasa da joan zen asteazkenean (2025eko ekainak 18) Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean argitaratu zen iragarkia.

Izenburua: Azpeitiko 5. poligonoko 58. lurzatian aldi baterako estazio meteorologiko bat
interes publikokotzat deklaratzeko eskaera (GHI-049/25-J01)
. Hemen... [+]


EAJren hizkuntza eskakizunetarako proposamena “atzerapausoa” dela salatu dute ELAk eta LABek

Euskara eskakizunak zehazteko derrigortasun indizea ezabatzea eta erabakia erakunde bakoitzaren esku uztea proposatu zuen iragan astean EAJk. LABek salatu du derrigortasun indizea kenduz gero, epaileen "borondate euskarafoboak" ezarriko lukeela hizkuntza eskakizunaren... [+]


Arabako Aldundiak indarkeria matxistaren biktimei arreta murriztu diela salatu du ESK-k

Lanpostuak, emakumeak artatzeko egonaldi ertaineko harrera zerbitzua eta aurrekontua murriztu ditu Aldundiak.


Zenbait lagun zauritu dira Hernaniko San Joan gaueko istiluetan, eta gutxienez pertsona bat atxilotu dute

Xabier Lertxundi alkateak adierazi du istiluak leku eta ordu ezberdinetan gertatu direla, eta haien artean ea loturarik dagoen ikertzen ari dira. Udaltzaingoak laguntza eskatu dio Ertzaintzari 03:30 aldera, eta haiek oldartzean hainbat lagun zauritu dituzte. Segurtasun Sailak... [+]


2025-06-24 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Chen Yun: txoria eta kaiolaren auziak hortxe jarraitzen du

Ekainaren 13an, ezohiko ekitaldi baten lekuko izan zen Pekineko Herriaren Areto Handia: Txinako Alderdi Komunistaren aginte goren osoak (baimenduta leudekeen absentziak salbu; nola jakin horietakoa ote zen He Weidong jeneralarena? Izan ere, ez zen ageri mahai nagusian,... [+]


Bilboko Bira Kulturak eskaintza gutxituko du laguntza publikoen murrizketagatik

Ez dute itxiko, baina orain arte eskaini duten programazioari ezin izango diote eutsi. "Bira txikiago bat" izango dela zabaldu dute sare sozialetan.


Nola debekatu sare sozialak erabiltzea 16 urtez azpikoei? Australiako Gobernuak badu formula

Legez, 16 urte bete arte ezingo dituzte sare sozialak erabili Australian, urte bukaera honetatik aurrera. Baina nola gauzatzen da hori praktikan? Gobernuaren azterketa batek ondorioztatu du teknikoki bideragarria dela, eta aurrekaria jarri du bide bera hartu nahi duten... [+]


Israeli boikota musika jaialdietan ere

El Salto hedabideak argitaratu zuen Espainiako dozenaka musika jaialdiren Superstruct sustatzailea Israelen aldeko funts batek erosi zuela. Geroztik, musika talde eta bakarlari ugari batu dira KKR-ren aurkako boikot kanpainan, eta Israel Palestinan egiten ari den genozidioaren... [+]


NATOtik ukatu egin dute Sánchezek iragarritako gastu militarraren salbuespena

Mark Rutte NATOko Idazkari Orokorrak ukatu egin du “baztertze klausula” onartu zaionik Espainiako Estatuari. Kalkuluen arabera, BPGren %3,5a gastu militarretara bideratu beharko du gobernuak, NATOk eskatzen dituen kompromisoak betetzeko.


Trumpek Israel eta Iran arteko su-etena iragarri du eta ordu gutxira zalantzan dago jada

Iranek AEBen Qatarreko base militarrari eraso egin ostean eman du ustezko akordioaren berri Etxe Zuriko maizterrak, Truth Social sare sozialean. Ostean, Israelgo Gobernuak adierazi du Trumpen proposamena onartu duela, eta berdina egin du Irango Segurtasun Nazionaleko... [+]


Asteburu honetan eginen da EHZ festibala, Arberatze-Zilhekoan

Fermin Muguruza afixan nagusi, Olaia Inziarte, Naxker, Xiberoots, Errobi, Kaskezur, Zetkin, Tapia eta Leturia eta beste hainbat musikari igoko dira oholtzara ekainaren 27, 28 eta 29an. Horrez gain, antolatu diren hitzaldietan, hala nola lurraren defentsaz, diskurtso eta... [+]


Udaltzaingoan arreta euskaraz bermatzeko gomendatu dio Arartekoak Erandioko Udalari

2024ko irailean, herritar batek salatu zuen Erandioko udaltzain batek arreta euskaraz ukatu eta jokabide hori behin baino gehiagotan errepikatu zela, baita telefonoz kexatu zenean ere. Salaketak erakusten duenez, hasiera batean, arreta eta dokumentazioa gaztelaniaz bakarrik eman... [+]


2025-06-24 | Gedar
“Gazteon erantzunari esker Durangoko Gaztetxeari eustea lortu dugu”

Gaztetxearen aldeko manifestazio jendetsu bat egin zuten larunbatean Durangon, espazioaren irekieraren berri eman eta lau egunera. "Lehenengo gaua ere ez genuela bertan pasatuko esan ziguten, eta oraindik gaztetxean tinko jarraitzen dugu", aldarrikatu... [+]


2025-06-24 | Euskal Irratiak
Laida Mugika
“Espero dugu datorren urtean halakorik egin beharrik ez izatea, eta errektoretzak neurriak hartzea”

Errektoretzaren erantzun ezan, ehun bat irakaslek berriz eskainiko diete ikasleei ahozko froga euskaraz pasatzeko aukera. Guraso elkarteek ere bat egin dute ekimenarekin, errektoretzaren inplikazioa eskatuz.


Eskuin muturreko talde batek Donostiako ‘Jesusen Bihotza’-ren aldeko ekimena egin du

Donostiarra, defenda ezazu zurea leloarekin pankarta bat jarri dute, Jesusen Bihotza duen Espainiako bandera batekin batera.


Eguneraketa berriak daude