Baztango bazterren sorpresak
Behin lepoan, ezkerretara bideratuko gara eta Goizemetzko Bizkarra (bertan bi balizko iruinarri daude) zeharkatuz, Oizako muinoraino iritsiko gara. Zelaiaren erdian nabarmentzen den harri multzoak Oizako trikuharriaren presentziaz ohartarazten gaitu. Megalitoak, aurria bizian badago ere, oraindik ganbarako harritzarren bat harro erakusten du zutunik. Zinez bisita merezi du, bertatik ikuspegi bikaina izango dugulako, Beartzun eta Elizondoko bailararen gainetik.
Oizako muinoaren aurreko lepora itzuli ondoren, Irrintzi errekara jausiko gara. Zelai zabalen harresien albotik, Irlintzi trikuharriaren bila bideratuko ditugu gure urratsak, zenbait borden ondotik iraganik. Trikuharria Elizondotik datorren bidean dago, bideak berak megalitoaren egitura kaltetzeraino. Hala ere, ganbara oraindik mantentzen du eta inguratzen duen harrespila ere bai.
Irlintzitik Maulitzeko patarrari ekingo diogu, bista eder batez lagundurik eta tumulu hondatu baten ondotik iraganez. Maulitz mendia iparraldetik zeharkatu ondoren, Kukurretako lepoko borda eta trikuharri aldera jausiko gara.
Ikusten dugun bezala, ingurune hau megalitoz beterik ageri zaigu, baina oraindik hoberena heltzear dago, gure aurrean Soalar mendiko mazela leunak parez pare baitauzkagu, hau da, aizkoradun harri sakratua kokatzen zen leku bera.
Harantz abiaturik, aldapa xumea igoko dugu, gure arbasoentzat hain leku berezia zen tokiraino. Iristen garenean, aise ulertuko dugu zutarria han paratzeko arrazoia, bertatik ikusmira paregabea baitago: Baztango bailara osoa menperatzeaz gain, Autza, Gorramendi, Alkurruntz, Lerate, Larrun, Aiako Harriak, Mendaur, Alba, Aitz eta Aralar bera begi bistan gelditzen zaizkigu toki zoragarri honetatik. Aizkoradun iruinarria hemen altxatuta imajina- tzerakoan zirrara sakona senti dezakegu, Baztango bihotzean egoteaz gain, antzinako euskaldunen lurraldearen erdian gaudela garbi ikusten baitugu. Hor paratu zuten gure harria, aizkora duena, bere sinbologia guztiarekin. Gure herrian, kristautasun sartu berriarentzako etsaia zen sinbologia hura eta hargatik lurrera bota zuten nonbait, aizkoraren eta eguzkiaren irudiak eta oroitzapena betiko ezabatzeko asmoz.
Laster, 2.000 urte baino gehiago iragan ondoren, harria berriro zutunik ikusiko dugu eta ezusteko bitxi baten bidez bada ere, aizkora eta eguzkia gugana itzuli dira behialako garaietatik.
Soalar mendian gaude, inguru zinez magiko batean. Ondoan tumulua, trikuharria, harrespilak eta beste sorpresa bat ikus dezakegu, aizkoradun iruinarriaren neurri bereko beste iruinarri bat lurrean etzanda, ur biltegi baten ondoan. Berriro zirrara sentituko dugu, ikusten ez den aldean, grabatuak egon daitezkeela imajinatzerakoan.
Pentsamendu hauekin guztiekin Soalar mendia zeharkatuko dugu kondairaz beteriko Autza mendia parez pare gure bistan dugula. Behealdean, Iñarbegi auzoan, hainbat trikuharri bikain gelditzen da, Sorginetxola izenekoa kasu.
Burga mendirantz goazela trikuharri baten tumulu itzelaren albotik iraganen gara, eta Burgako lepoan jada, ezingo dugu ikusi bertan altxatzen zen harrespil ederra, luberri egiterakoan betirako hondatuta gelditu baitzen. Burgako iruinarria ordea, bi pusketetan hautsirik, basoaren albora botata geratu da. Zenbat megalito, gure arbasoen harri zaharrak, modu zakar horretan betiko desagertuko ziren?
Burga mendiko mendebaldeko mazela zeharkatu ondoren Basabar lepoaldera aterako gara. Bertan beste trikuharri bat dago eta handik oso hurbil Lamizilo eta Errolan bezalako izen sugerenteak dituzten megalitoak ere bisita ditzakegu.
Baina itzultzeko tenorea da eta iparmendebalderantz doan pista batek Gamioko baserriraino eramango gaitu arazorik gabe.
Mendi itzuli bikain eta magiko honen ondoren, Elizondoko Berro auzoan, leku zoragarri bat gomendatzen dizuet trago edo mokadu bat hartu, edo lo egiteko: Itzalargiko borda, zinez ezagutzea merezi duen Baztango bazterretako beste sorpresa bat.
Hasiera batean, gure arbasoek Elizondoko Beartzun auzoko Soalarko muinoan altxatu zuten, guztiz aberatsa den inguru megalitikoan, hainbat iruinarri, trikuharri eta harrespil bertan baitaude. Hargatik, 1974.ean Francisco Ondarrak aurkitu eta neurtu zuenean, Soalar I izena eman zion. Harriak 4,35 metroko luzera zuen eta ordurako jada lurrean etzanda zegoen.
90eko hamarkadan, iruinarria zegoen inguru osoan luberria egiterakoan, iruinarria desagertu zen, handik kilometro urrunetara berriro agertzeko, Gartzain herrian den Ezkaldo mendiaren inguruan. Baserritar batek haraino eraman zuen bere etxe berriko atarian paratzeko asmoz. Gertaera salatu arren, harria bertan gelditu zen jatorrizko lekura itzuli gabe.
Hamar urte pasa ondoren, 2003ko uztailean Soalarko iruinarria bere bigarren kokalekutik ere desagertu zela egiaztatu zen eta harri zaharraren kokapen berriaren bilaketari ekin zioten. Horrela, iragan azaroan Gartzaingo etxe bateko lorategian aurkitu zuten, lurrean zutik paratuta eta saskibaloiko otzara bat jarrita bere gainean. Bigarren aldiz gertaera salatzeko arrazoiak bazeuden, baina oraingo honetan, ordura arte ikusi ez baziren ere, grabatuak agertzen ziren. Ia metro bateko aizkora baten grabatu bikaina eta ondoan eguzkia irudika dezakeen zulogunea, hain zuzen. Hau guztia marko batek inguratzen du. Dena den, kontuan harturik iruinarriaren gaineko aldetik ia metro eta erdi lurpean dagoela, grabatuen bidezko sorpresa gehiago aurki daitezke behin agerian geratzen denean. Eta hori noiz izango da? Momentuz Elizondoko Udalaren asmoa iruinarria herriko museora eramatea da eta bere jatorrizko lekuan, hots, Soalar mendian, harriaren erreplika bat egitea.
Hain bide luzea eta bitxia egin ondoren, espero dugu gure arbasoentzat harri sakratua zena merezi duen tokian kokatzen jakingo dugula.
1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]
Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei.
Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.
Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.
Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.
IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.
Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]
Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?
Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.