MARTIN ARANBURU. Alderdi politikoek gure proposamenak plazaratu ditugu azkenaldian. Proposamen horiek aurrera eramateko, adostasun gutxieneko batera iritsi behar dugula esaten dugu alderdiek, baita bidea elkarrizketa dela esan ere. Nazio Eztabaidagunea elkarrizketa garatzeko beharrari erantzuteko sortu da.
Ekimena ezker abertzaleko hautetsi batzuek abiatu zuten. Jatorria hori izanda ere, ekimenak elkarrizketa eta nazio eztabaida gauzatzen lagundu dezakeela ikusi dugu. Hautetsi hauek gizabanako guztiengana jo dute, zubi lan moduko planteamendu bat eginez. Egungo blokeo politikoa dela-eta ia ezinezkoa da alderdi politikoak mahai baten inguruan esertzea. Horiek horrela, bada, alderdi horien ideologiako jendea biltzen saiatu beharra ikusi dugu. Niri jarduteko modu hau oso egokia iruditu zait.

ANTTON IZAGIRRE: Gizartean elkarrizketa lantzeko dagoen beharra, eta, zeregin horretan, adostasun batera iristeko dagoen gogoa. Eskaera bat eta galdera bat indartzen ari dira gizartean: «eztabaidatu ezazue» eta «hain zaila al da gutxieneko adostasun batzuk lortzea?». I. Ekarpen Foroak bi galdera horiei erantzun die dagoeneko, baita gizartearen aniztasunetik erantzun ere. Eremu politiko eta sindikaletik egiten ari diren galderak eta gizabanakoen galderak bide beretik doaz azkenaldian. Eremu horietan ildo komun batzuk daude eta horiek aurkitzeko lanean ari gara. Euskal Herria aintzat hartu eta gatazka bat dagoela onartzen dituen gehiengo handi bat dago. Eremu edo jokaleku horretan bat egin dezakeen gehiengo bat biltzeko gai izan gaitezke. Zintzotasunez eta tentu handiz jokatuz gero, ikuspegi eta ideologia ezberdineko eragileek eremu komun bat kudeatu genezake elkarrekin.

M. A. Hiru gauzatan. Lehena: ekimena gizarte osoari irekia izatean datza. I. Ekarpen Foroa burutzeko bidean Lizarra-Garaziko Akordioa izan dugu gogoan. Orduan jaso genuen kritika nagusia akordioaren funtsezkoena alderdi politikoen esku utzi izana izan zen. Orain, ekimen honetan landu nahi ditugun bi ardatz nagusien betebeharra ez dela bakarrik alderdi politikoen esku izango erakutsi behar diogu gizarteari. Aitzitik, gizarte eragileek parte handiagoa izango dutela. Bigarrena: gure helburuak argia izan behar du. Eztabaida gauzatzeko proposamena bikoitza da -nazio eraikuntzan eta gatazkaren ebazpenean oinarritua-, baina, honek diagnosi bateratu on bat behar du. Zeregin horretan islatuko dira gure ahuleziak eta indarrak. Hirugarrena: planteamendua irekia izateak denon parte hartzeko borondatea agertu behar du. Nazio Eztabaidagunea abertzaleentzako gunea dela zabaldu den ideia faltsua gezurtatu nahi dugu. Eztabaidan parte hartzeko bi premisa daude: Euskal Herria aintzat hartzea eta gatazka politikoa badagoela onartzea. Premisa horiek abertzaletasunetik haratago ere onartzen dira.

A. I. Nazio Eztabaidagunetik ahalegin guztiak eginda ere, bakoitza klixe eta jarrera ez malguetatik abiatzen bada oso zaila izango da iristea. Bide berri bat bilatu nahi ez duena ez da eztabaida honetan bilduko. Guk borondate zabala erakutsi nahi dugu. Ekimena abertzaleek abiatu dugu, baina ez dugu abertzaleak soilik bilduko dituen ekimena izatea nahi. Inor ez dela proiektu eraikitzaile honetatik kanpo geratu behar ulertu behar dugu eragile politiko guztiok. Zenbaitetan, intentzio maltzurrez, zenbait termino erabili izan dira beldurra sartzeko. Sektore batzuk, gure ekimena garatu ahala, «ekimen hau sektore bakar batentzat egina dela edo Euskal Herria bakarrik kontua hartzen duela» bezalako usteak zabaltzen saiatuko dira. Guk garatu nahi ditugun bideak guztiz alderantzizkoak dira. Foroa inolako bazterketarik gabe abiatu dugu.

A. I. Hurrengo urratsa eragile esanguratsu guztiak osoko bilkura batean biltzea da. Noski, gonbidapena borondate ona agertzen dutenei eskainiko diegu, eztabaida hausteko asmoa dutenek ez dute eztabaidan lekurik izango.

M. A. Izan daiteke. Horrek sektore politiko batzuen eta hauen zerbitzura dauden hainbat hedabideen nahia erakusten du. Lehen foroaren ondoren, hainbat hedabidek ezker abertzaleko kideak gainontzekoak baino gehiago nabarmendu dituzte. Besteak ez dira aipatu ere egin. Ekimena ezker abertzalearen egitura berri bat antolatzeko saiakera bat bezala agertuz gero, Nazio Eztabaidagunearen bidea oztopatu dezakete. Sektore batzuen asmoa susmo txar hori zabaltzea bada, guk, berriz, hori saihestu behar dugu. Guk talde sustatzaileari garrantzia eta konfiantza guztia eman diogu. Bertan ezker abertzaleko jendea dago, baina badago ere sektore horretakoa ez dena.

A. I. Gu ez gara besteek gurekiko egiten dituzten deskalifikazioak, deskalifikazioen bitartez erantzuten ahaleginduko. Eztabaidagunean ari garenekiko errespetua eskatzen dugu. Ez da ezein eztabaida gunerik deskalifikatzeko une egokia, eta are gutxiago, denok dakigularik, Madrilgo Gobernuak edozein eztabaida oztopatu nahi duela.
Gu, beste eztabaidaguneak baztertu gabe, aniztasunaren aukera zabaltzen ari gara. Gure xedea, gure lurraldearen ikuspegi osoa harturik, eztabaidari zabaltasun handiago bat ematea da, baita gizarte zibil osoaren ekarpena jasotzea ere. Foro honetan sortuko diren asmoak kontuan hartuko direlakoan gaude, beste foroetakoak kontuan hartuko diren bezala. Instituzioetatik egindako deskalifikazioak lekuz kanpo daude.

M. A. Bai. Ni EAkoa naiz. 1998an ez bezala, Ibarretxeren planaren bidez, alderdi politikoek proposamen bat egin dutela ikusten dugu EAtik. Hori da ordutik hona eman den aldaketa kualitatiboena. Aldaketa horrek alderdi politiko abertzale bakoitzak erabiltzen dituen kontzeptuak ikusteko parada eman digu. Abertzaletasunaren gehiengoak kontzeptu berdinak bere egiten dituela ikusteak adostasun batera iristeko bidea errazten du. Ibarretxeren plana EAEtik egina dago, bertako autogobernuari begira. Nik, EAko kide naizen aldetik, balorazio positiboa egiten dut planaz, baina plana ez dut ikusten Nazio Eztabaidagunearekin kontrajarrita. Alderdiek, EAEko Legebiltzarrean beren ildo politikoen kudeaketa egiten dute Ibarretxeren planaren inguruan. EAEko Legebiltzarrak proiektu autonomikoa lantzen duen aldetik, gero eta zailagoa du eztabaida eta adostasun politiko zabalak lortzea. Nazio Eztabaidagunean, berriz, alderdi politiko ez diren beste eragile batzuek eztabaida dezaten beste aukera bat lantzen ari gara. EAEko Legebiltzarrean ezin eser daitezkeen hainbat eragilerekin eseri nahi dugu eta hauen konfiantza lortu.

M. A. Elkarrizketan sinesten baldin badugu ezinbesteko izango da eragileen arteko konfiantza lortzea eta hori fisikoki nonbait gauzatzea. Eusko Legebiltzarrean autogobernuaren gaian sakondu arren, ez badugu konfiantza hori inon gauzatzen, ezinezkoa izango da Euskal Herriak aurrera egin dezan arestian aipatutako bi ardatz horietan barrena. Egoera politiko honen aurrean begiak ixtea, eztabaida gune hau baztertzea eta herri honen soluzioa Jaurlaritzaren planean soilik ikustea errealitateari bizkar ematea da.

A. I. Diagnosia egiterakoan ez dugu batetik gatazka kontuan izan, eta bestetik Euskal Herriaren eraikuntza. Diagnosia bere osotasunean egin dugu, gatazka barne. Ekimen honetan eztabaidak bereiziak eman behar direla esaten dugu, planaren garapen ildoek ezberdinak izan behar dutela, baina osotasun batean hartuak. Ezin dira bi gaiak modu isolatuan hartu. Batzuek «lehendabizi erantzun diezaiogun gatazkari eta gero etorriko da nazio eraikuntza» esan dezakete. Beste batzuek alderantziz. Eztabaidagunean ez dugu aldez aurretik zein den lehen eta zein ondoren esan. Eragileen sentsibilitate guztiak orokorrean eta bateratuak aztertu nahi ditugu. Bi gaiak jorratuko dira, biak osagarriak izaki. Bi planteamenduak errespetatzen ditugu, elkarren ondoan joan daitezen nahi dugu, ez dugu bata bestearen ondoren ikusten. Prozesuak berak -une bakoitzean hartzen duen lehentasunaren arabera eta Euskal Herriko eragile guztion ekarpenen arabera- markatuko du gaien lehentasuna.

M. A. Lizarra-Garazi garaian hori izan zen galdera: «Nazio eraikuntza edo normalizazio politikoa. Zein da lehendabizikoa?» I. Ekarpen Foroa egin dugu eta apirilerako zerbait adosten saiatuko gara. Egiari zor, ez da erraza adostasun bat lortzea izango. Konplikatua da. Baina, Euskal Herriaren egoera ezagututa, gaudenok eta egon daitezkeenak, gaiak enpatiaz eta objektibotasunez lantzen baldin baditugu, konponbiderako adostasun batera iristeko gauza izan beharko genuke.

M. A. Nik ez dut eztabaidaren fasean nire iritzia publikoki eman nahi. Bozeramaile naizen aldetik ez nioke mesederik egingo prozesuari. Garaia etorrita nork bere iritzia emango du. Gatazka politikoa edo nazio eraikuntza, bat lehena izan nahiz bestea izan, horra hor Nazio Eztabaidagunearen potentzialtasunetako bat. Alegia, ez gara gehiengo eta gutxiengo planteamenduaren arabera ari. Egoera hau ez dugu gutxiengo eta gehiengoaren arabera normalizatuko. Jokaleku horretan sartzen bagara ez dugu egoera gaindituko. Jokaleku hori baztertu behar dugu eta denon arteko erabaki bateratu bat lortzen saiatu behar dugu.

A. I. Nik -eta hau ere nire ikuspuntua baino ez da- osagarritasuna eta aberasgarritasuna ikusten ditut bi gaien lanketan, bai prozeduraren aldetik eta bai nazio eztabaidak hartzen dituen lurralde eremuen aldetik. Fase honetan beharrezkoa da Euskal Herria osorako planteamenduak egiten dituen foro eztabaida bat. Denok dakigunez, Ibarretxeren planean ez dira planteamendu biak egiten. Guk, aldiz, Euskal Herriaren nazio eraikuntzarako ildoak zehaztu ditzakegu, nahiz eta zeregin horretan lurralde ezberdinetan fase eta erritmo ezberdinak kontuan hartu beharko diren. Baina, finean, Euskal Herria osoa aintzat hartzen dugu bere osotasunean eraikitzeko.

M. A. Lizarra-Garaziko esperientzian ilusio bat nagusitu zen. Alderdiek ez zuten asmatu, ordea. Gaur egun, berriz, alderdiek diskurtso ezberdinak dituzten arren, beren planteamenduak ordukoak baino argiagoak dira. Orain, planteamendu horiek ezagututa, herri eragileak ados jartzen ahalegindu eta proposamen bateratu bat gauzatu behar dugu alderdiei aurkezteko. Gero alderdiek onartzea edo ez, beren esku egongo da.

A. I. Nazio Eztabaidaguneak birtualtasun bat ematen dio gaur egungo egoera politikoari. Ez gara estrategia jakin bat defenditzeko bildu, ez gara sindikatu edo alderdien ordezkari gisa ari, ezta hauen intereseko etekinik ateratzeko bildu ere. Herri estrategia bat eraiki nahi dugu alderdien estrategiak alde batera utzi gabe. Hala ere, herri estrategia horrek alderdien interesen gainetik egon behar du. Hori gauza daitekeela uste dugu. Inork ez du pentsatzen bere ildo politikoa bestearen aurretik edo gainetik jartzea. Hori da Lizarra-Garaziko Akordioak bete ez zuena eta guk gainditu behar duguna. Uneon, estrategia honek herriari orokorrean lagundu diezaiokeela pentsatu behar dugu denok. Hori da foro honek lortu behar duen balio erantsia.

M. A. Baliteke jendeak Nazio Eztabaidagunea gauzatu ondoren su-etena etorriko dela ustea. Ezin da uste edo ideia horren araberako politikarik egin, ordea. ETA bere kasa erabakitzen duen eragilea da. Gu ez gaude inoren erabakien zain. Baten batek pentsatzen badu, foro honen ondoren ETAren su-etena etorriko dela, hau da, jokalekua aurretik marraztuta dagoela, oker dabil. Ez dago aurre-jokalekurik. Horretan arduraz jokatu behar dugu foroan ari garenok nahiz hedabideek ere bai. Foro honek berezko potentzialtasuna dauka eta aipatu ditugun bi ardatzen inguruan adostasunak lortuko ditugun neurrian pauso handiak eman ditzakegu.

A.I. Eztabaidagunea ez da sortu inoren zerbitzurako ez inori ezer demostratu ahal izateko. Ez dugu azterketa bat pasatzen ari garen ustea, ezta azterketa bat inposatuko zaigunik ere. Zorionez gizarte zibila heldua da eta heldutasun horretatik apustu eraikitzailea burutu nahi dugu, gure ekimena ahalegin bateragarria da.

M. A. «Guztion artean egin behar dugu».

A. I. Nik «Gure esku dago» erantsiko nioke.