Makina bat kontu

Ozeanoek ezkutatzen dituzten misterioak argitzeko bidean
Ozeanoek Lurraren azaleraren zatirik handiena hartzen dute eta, hala ere, zonarik ezezagunenak dira. Sekula katalogatu gabeko itsas espezieez gainera, misterio handiak gordetzen dira ur handien azpitan eta horiek argitze alde, saiakera teknologiko handiak egin dira XXI. mendean sartu garenetik. Itsaspeko ontzi autonomoetan egin diren aurrerapenei esker, hain justu, pil-pilean ditugun gaiak argitzeko balio handiko informazioa eskuratu ahal izango da, hala nola, aldaketa klimatikoaren zergatiak edota bizitzaren jatorria. Esan gabe doa, itsas hondoaren kartografia osatzea ahalbidetuko luketela.
1990eko hamarkadan sortu ziren lehen itsaspeko ontzi autonomoak. Orduko itsaspeko haiek, dena den, ezinbestekoa zuten itsas azalarekiko lotura, eta hala, energia hartzeko edota bildutako datuak igortzeko kable baten laguntza behar izaten zuten. Aski ez izate horrek, noski, eragozpen handiak sortzen zituen itsas hondo osoa arakatzerakoan, ezinezkoa egiten baitzen zoko guztietara heltzea. Erronka, beraz, autosufizientzia lortzea zen eta azken hiru urteotan lortu dira helburu horretara iristeko baliabideak.
Itsaspeko ontzi modernook gainditu beharreko eragozpen funtsezkoena bateria elektrikoen karga da. Izan ere, bateriaren iraupenak agintzen du itsaspeko ontziaren autonomia zenbatekoa izango den. Zentzu honetan, eguzki-energia baliatuz gutxienik urtebeteko autonomia lortuko luketen itsaspekoak asmatzera bideratu da ikerketa ildo garrantzitsuena.
Teknologia berrietan oinarritutako lehen prototipoek zelula fotovoltaikoak dauzkate. Beharra denean, itsas azalera igo eta bateriak kargatzen dituzten bitartean bestelako zereginak bideratzen dituzte, esate baterako: GPS bidez kokagunea komunikatu, itsas azpian bildutako datuak igorri edota agindu berriak jaso.
Itsaspeko hauek egin ditzaketen lanak:
- Itsas kartografia osatu: Itsas hondoa ia ezezaguna da gaur egun.
- Bizitzaren jatorria argitu: Itsas hondoetan bizi diren espezie ezezagun askok, oso antzinakoak izaki, gure planetan bizitza sortu zeneko datuak gordetzen dituztela uste da.
- Datu ozeanografikoak bildu: Itsas flora eta faunari buruzko ikerketa jarraiek estatistika fidagarriak ekarriko dituzte.
- Klima eta sismologia ikertu: Ozeanoetako parametro fisikoak neurtuz, Lurraren aldaketa klimatikoa ulertzeko datu baliotsu ugari lortuko da. Sentsore berezien bidez, itsasikarak edota seismoak aurreikusi ahal izango dira.
- Itsaspeko esplotazioak konpondu: Itsaspeko gas eta petrolio hodi, telekomunikazioetako kable eta hari elektriko kaltetuak detektatzeko lagunduko dute.
- Ekologia zaindu: Isurketa toxikoak eta hondakin kutsatzaileak detektatzeaz gainera, zikinkeria maila neurtzeko eta programa antipoluitzaileak osatzeko baliatu ahal izango dira.
- Bestelakoak: Antzina hondoratutako itsasontzien, altxorren, hondakin arkeologikoen erreskateetan laguntza paregabea eskain lezakete. Esan gabe doa, teknologi berriek ekartzen dituzten aurrerapen gehienetan bezala, erabilpen militarrik ere aurkituko zaiela.


Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude