Mundua ardien bidez ulertuta

  • Irailaren 17tik 20ra Munduko artzainen topaketa egin zen Arantzazun (Oñati, Gipuzkoa). Euskal artzainak ezagutu ditugu gertutik, (euskal artzain amerikarrak ere bai), baina ez ditugu aintzakotzat hartu izan beste kolore eta itxurako ardiak. Eta hara non elkartu ziren Alpeak, Aragoi, Argentina, Kalifornia, Laponia, Tibet, Eskozia eta beste hainbat herritako 50 artzain. Lau egunetan, beste kulturetako esperientzien bidez, aukera berriak deskubritu ahal izan ziren. Kanpoko artzain batzuk ardi gaztarekin harritu dira, beraien herrian behi esnearekin bakarrik egiten delako gazta. Laponiako artzainek basahuntzak biltzeko elurretako motorrak erabiltzen dituztela jakin dugu eta gutxi batzuek, helikopteroak ere bai!
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
«Artzain» hitzak ez du gauza bera esan nahi Madrilen eta Kalifornian. Alde batzuetan artzaina gutxietsi egiten da, eta aldiz, besteetan, prestigio handia dauka. Mongolian, «artzain» hitzak ez du lotura zuzenik ardiekin ere, edozein abere zaintzen duena da artzaina. Horregatik, herri bakoitzeko errealitatea eta han hitzek duten zentzua azalduz hasi dituzte aurkezpen guztiak «Artzain mundua» topaketan parte hartu dutenek. Inork ez du bota «jakina denez», «bistan dagoenez», «leku denetan gertatzen den bezala...» eta antzerakorik. Euskal Herriko artzainek ehunka buruko artaldeez eta dozenaka milioiko inbertsioez hitz egin dute «duintasunaz» aritu direnean, eta aimarek 15-20 ardi eta pare bat behiko familia ondo bizi dela arrazoitu dute. Horregatik, ardien bidez munduaren egoera bistan geratu da topaketa hauetan. Eta beste herrietako bizimoduarekiko sekulako errespetua arnastu da giroan.

Hitz egin ere, nor bere bizitzaz egokien egiten duen bezala egin dute: nork bere hizkuntzan. Euskaraz galdetutakoari italieraz erantzuten zitzaion, eta hirugarren batek ingelesez egiten zituen bere zehaztapenak. Lau egunetan belarri ertzean izan zuten aurikularra dena euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez edo ingelesez jaso nahi zutenek.

Giro naturala sentitzen zen artzain hauen artean. Bazen konexio berezi bat. Euren hizkuntzekin, euren arteko milaka kilometroekin, hain ezberdinak diren bizimoduekin, horrekin guztiarekin, primeran ulertu dute elkar.


Lana ere (ar)taldean

«Artzain mundua» topaketak esperientziak trukatzeaz gain, munduko artzainen artean garatzeko hiru proiektu jarri ditu martxan. Miren Elgarresta antolatzaileak azaltzen duenez, artzaintzari buruzko dokumentazio zentroa sortzea da lehen proiektua: «Kanpoko eta bertako artzainen informazio dena bildu eta ordenatu nahi dugu, ondoren gizartearentzat interesgarrien diren gaiak landu eta plazaratzeko». Bigarren proiektua munduko artzain museoa da. Dagoeneko 37 pieza dituzte katalogatuta. Topaketa hauek lagundu dute museoaren lehen piezak biltzen. Etorri diren artzain denek ekarri baitute artzaintzarako euren herrian erabiltzen den tresnaren bat, edo mundu horri zuzenean lotutako objekturen bat, libururen bat... Hirugarren proiektua, sare digitala sortzea da. Zenbait tokitan, Peruko Titicaca laku inguruan esaterako, ez dago azpiegiturarik. Baina Elgarrestak kontatzen duenez: «harrigarria da nola komunikatu garen bertako artzainarekin posta elektronikoz. Herrira joan, eta udaletxeko ordenagailua erabiltzeko baimena eskatu izan du». Arantzazuko seminario zaharra berreraikitzen ari dira, eta bi urte barru, lanak bukatzen dituztenean, hor jarriko dituzte dokumentazio zentroa eta museoa.


Artzaintza, lanbide baino bizimodu

Artzaintzak elkartu ditu munduko punta bakoitzeko gizon-emakume, gazte eta zahar hauek. Eta esperientzietatik abiatuta, artzain izatea zer den deskribatzen saiatu ziren denen artean.

Madrilgo Cristina Egia gazteak argi du: «Gustuko duguna eginez bizi nahi dugu, ez gizarteak agintzen diguna eginez. Horrek elkartu gaitu artzaintzan hiru lagun». Teruelgo Herminio Sanchezek «ardia droga bat da», definitu zuen: «edo maite edo gorrotatu egiten da»


Azkenak
Gazara Martxako Euskal Herriko ordezkaritzaren komunikatua Egiptotik
Okupazioa dagoen bitartean, erresistentzia egongo da

Euskal Herriko ordezkaritza gara Gazara Martxan. Egiptora etorri gara mezu argi batekin: genozidioa salatzeko, blokeoarekin amaitzeko eta Israel estatu genozidarekin harreman guztiak eteteko exijitzeko.

Gure elkartasun ekintzaren aurrean, aginte sionistaren eta... [+]


Donostiako Guardetxearen epaiketa urriaren 7an izango da

Donostiako Udalak jakinarazpena bidali dio Alde Zaharreko Gazte Asanbladari, epaiketaren data zehazteko. Asanbladak azaldu duenez, epaiketa aurreko hilabeteetan ezin dira desalojatuak izan, epaileak agindua eman arte.


Egiptok Gazarako martxaren aurkako errepresioa gogortu du, ekimena amaitutzat eman badute ere

Antolakuntzak salatu du Poliziak jarraitzen duela martxako partaideak atxilotzen eta tratu txarrak ematen. Kezka berezia agertu du Saif Abukeshek martxako presidentekidearen egoeragatik: astelehen arratsaldean atxilotu zuten, tratu txar “larriak” eman... [+]


Elkarretaratzea egingo dute Muxikan, jaietan gizon batek hainbat adin txikiko neskari eginiko sexu erasoak salatzeko

San Roman auzoko jaietan bost neska adingaberi ukituak egiteagatik 18 urteko mutil bat atxilotu zuen Ertzaintzak Muxikan (Bizkaia). Udalak eta herriko Mugimendu Feministak elkarretaratzea deitu dute asteartean 20:30erako.


Yala Nafarroak jaurtiko du sanferminen txupinazoa

Palestinaren askatasunaren aldeko eta genozidio eta okupazioaren kontrako Nafarroako plataforma izan da hautagai bozkatuena.


Elektrikari bat amiantoagatik hil zela ebatzi du Gasteizko auzitegi batek

Gasteizko Lan arloko bigarren auzitegiak ebatzi du SIS Electricidad enpresarentzat lan egiten zuen eta 2019an hil zen behargina amiantoak eragindako minbizi batengatik hil zela. Udal galdarak konpontzeaz arduratzen zen elektrikaria, eta 1999tik 2017ra lan egin zuen enpresa... [+]


Txetxu Barrios Atarrabiako presoa baldintzapeko askatasunean geratu da

Kartzelan 27 urte egon eta gero askatasunean geratu dela iragarri du Etxerat elkarteak.


Hilberria
Fermin Leizaola etnografoa hil da, 81 urterekin

Euskal Herriko artzaintzaren kulturan aditua izan da; milaka pieza jaso eta dokumentatu ditu Aranzadirekin. 45 urte eman zituen Etnografia Saileko zuzendari.


17 urteko neska bat elektrokutatuta hil da Araiako tren geltokian

Geldirik zegoen bagoi baten sabaira igo eta han elektrokutatu da. Berarekin zegoen 16 urteko neska zauritua izan da eta Gurutzetako ospitalera eraman dute.


2025-06-17 | Mikel Aramendi
“Lur arraroak” edo “mineral estrategikoak”?

Ezer geratu bada argi pasa den astean Londresen Txinako eta AEBetako merkataritza-arduradunen artean adostu zuten “esparru-akordioan” (batek daki zer esan nahi duen zehazki esamoldeak; “Genevako akordioari buruzko akordioa” dela diote batzuek), hauxe izan... [+]


Israelek Irango telebista kate publikoaren egoitzari eraso egin dio, eta Netanyahuk mehatxu egin du Khamenei hilko dutela

Teherango barruti bati eraso egin ondoren, Israelek jaurtitako misil batek IRIB Irango telebista kate publikoaren egoitza izan du jopuntu. Erasoa gertatu aurretik Israelgo Defentsa ministro Israel Katzek ohartarazi du "Irango propagandaren bozgorailua" desagertzear zela... [+]


2025-06-17 | Gedar
“Parte hartzeko dugun eskubidea aldarrikatzen jarraituko dugu, eta aurten ere ez gara jaietatik kanpo geratuko”

Ehunka lagun mobilizatu dira berriz Gasteizen, txosnetan GKSren eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistaren aurka mantentzen duten betoa dela-eta, irtenbide bat aldarrikatzeko.


Herri Sanferminak festarako prest

O plazan garatuko dute egitaraua. Bazkariak, bertso saioa, txikientzako antzerkia, pilota txapelketa, herri olinpiadak eta elektrotxarangak izango dira, besteak beste.


EAEko Kultura Sistemaren Legea, Espainiako eskuinaren esku?

Jaurlaritzak lizitaziora atera zuen proiektua, “lan teknikoegia” delako. Ia 80.000 euro jasoko ditu Estudio Jurídico Gabeiras y Asociados SLP enpresa madrildarrak, “egoeraren diagnostikoa” eta legearen hasierako proiektua egiteko. Enpresa horren... [+]


“Irunen alarde gatazkarik ez dagoela diotenen asmoa da gaiari garrantzia kentzea, inor busti behar ez izateko”

Irungo Alarde Parekidean sortu berri den Meaka konpainiako kapitaina da Nagore Olaskoaga. Alarde Tradizionala vs. Parekidea, “kopuruak direnak dira, baina oso pozik gaude gazte askok eta askok hartzen dutelako parte Alarde Parekidean, eta beraiek dira gure herriaren oraina... [+]


Eguneraketa berriak daude