Mundua ardien bidez ulertuta

  • Irailaren 17tik 20ra Munduko artzainen topaketa egin zen Arantzazun (Oñati, Gipuzkoa). Euskal artzainak ezagutu ditugu gertutik, (euskal artzain amerikarrak ere bai), baina ez ditugu aintzakotzat hartu izan beste kolore eta itxurako ardiak. Eta hara non elkartu ziren Alpeak, Aragoi, Argentina, Kalifornia, Laponia, Tibet, Eskozia eta beste hainbat herritako 50 artzain. Lau egunetan, beste kulturetako esperientzien bidez, aukera berriak deskubritu ahal izan ziren. Kanpoko artzain batzuk ardi gaztarekin harritu dira, beraien herrian behi esnearekin bakarrik egiten delako gazta. Laponiako artzainek basahuntzak biltzeko elurretako motorrak erabiltzen dituztela jakin dugu eta gutxi batzuek, helikopteroak ere bai!
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
«Artzain» hitzak ez du gauza bera esan nahi Madrilen eta Kalifornian. Alde batzuetan artzaina gutxietsi egiten da, eta aldiz, besteetan, prestigio handia dauka. Mongolian, «artzain» hitzak ez du lotura zuzenik ardiekin ere, edozein abere zaintzen duena da artzaina. Horregatik, herri bakoitzeko errealitatea eta han hitzek duten zentzua azalduz hasi dituzte aurkezpen guztiak «Artzain mundua» topaketan parte hartu dutenek. Inork ez du bota «jakina denez», «bistan dagoenez», «leku denetan gertatzen den bezala...» eta antzerakorik. Euskal Herriko artzainek ehunka buruko artaldeez eta dozenaka milioiko inbertsioez hitz egin dute «duintasunaz» aritu direnean, eta aimarek 15-20 ardi eta pare bat behiko familia ondo bizi dela arrazoitu dute. Horregatik, ardien bidez munduaren egoera bistan geratu da topaketa hauetan. Eta beste herrietako bizimoduarekiko sekulako errespetua arnastu da giroan.

Hitz egin ere, nor bere bizitzaz egokien egiten duen bezala egin dute: nork bere hizkuntzan. Euskaraz galdetutakoari italieraz erantzuten zitzaion, eta hirugarren batek ingelesez egiten zituen bere zehaztapenak. Lau egunetan belarri ertzean izan zuten aurikularra dena euskaraz, gaztelaniaz, frantsesez edo ingelesez jaso nahi zutenek.

Giro naturala sentitzen zen artzain hauen artean. Bazen konexio berezi bat. Euren hizkuntzekin, euren arteko milaka kilometroekin, hain ezberdinak diren bizimoduekin, horrekin guztiarekin, primeran ulertu dute elkar.


Lana ere (ar)taldean

«Artzain mundua» topaketak esperientziak trukatzeaz gain, munduko artzainen artean garatzeko hiru proiektu jarri ditu martxan. Miren Elgarresta antolatzaileak azaltzen duenez, artzaintzari buruzko dokumentazio zentroa sortzea da lehen proiektua: «Kanpoko eta bertako artzainen informazio dena bildu eta ordenatu nahi dugu, ondoren gizartearentzat interesgarrien diren gaiak landu eta plazaratzeko». Bigarren proiektua munduko artzain museoa da. Dagoeneko 37 pieza dituzte katalogatuta. Topaketa hauek lagundu dute museoaren lehen piezak biltzen. Etorri diren artzain denek ekarri baitute artzaintzarako euren herrian erabiltzen den tresnaren bat, edo mundu horri zuzenean lotutako objekturen bat, libururen bat... Hirugarren proiektua, sare digitala sortzea da. Zenbait tokitan, Peruko Titicaca laku inguruan esaterako, ez dago azpiegiturarik. Baina Elgarrestak kontatzen duenez: «harrigarria da nola komunikatu garen bertako artzainarekin posta elektronikoz. Herrira joan, eta udaletxeko ordenagailua erabiltzeko baimena eskatu izan du». Arantzazuko seminario zaharra berreraikitzen ari dira, eta bi urte barru, lanak bukatzen dituztenean, hor jarriko dituzte dokumentazio zentroa eta museoa.


Artzaintza, lanbide baino bizimodu

Artzaintzak elkartu ditu munduko punta bakoitzeko gizon-emakume, gazte eta zahar hauek. Eta esperientzietatik abiatuta, artzain izatea zer den deskribatzen saiatu ziren denen artean.

Madrilgo Cristina Egia gazteak argi du: «Gustuko duguna eginez bizi nahi dugu, ez gizarteak agintzen diguna eginez. Horrek elkartu gaitu artzaintzan hiru lagun». Teruelgo Herminio Sanchezek «ardia droga bat da», definitu zuen: «edo maite edo gorrotatu egiten da»


Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude