Mesopotamiako ondare arkeologikoa suntsitu dugu

  • Irakeko ondare arkeologikoak azken hilabeteotan jasan duen hondamendia historian jazo diren latzenen artean geratuko da. Zibilizazioaren sehaska izan zen eta lehen hiriak eraiki zituen Mesopotamia zaharrean, Mendebaldeko kolekzionistek erosi nahi dituzten pieza jakinen bila, lapurrek interesatzen ez zitzaien gainerakoa birrindu dute: aurriak zanpatu, aztarnategiak edonola zulatu, gaineko geruzetan zeuden ontzi eta gainerakoak txikitu... Hau guztia, Mendebaldeko armaden muturren aurrean gertatu eta gertatzen ari da.

2003ko uztailaren 06an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Londresko "The Independent" egunkariko kazetari batek etsipenetik idatzi du Tigris eta Eufrates ibaien artean gertatzen ari den hondamendiaz.
Honela deskribitu du bere begien aurrean ikusitako desastrea Robert Fisk kazetari ingeles ezagunak: "Oum Alkarab, 'Eskorpioien Ama' du izena hiriak. Eta esan liteke B-52 hegazkinek bonbakatu dutela. 6 metroko zuloen artean ibili naiz, Historiako lehen hirietako baten arrastoen bila. Baina lapurrak pasatuak ziren aurretik: dena ostu eta txirtxilatu dute. 25 kilometro karratu ingurutan, dena zulatu eta hondatu dute. Jauregi sumeriarrak, tenpluen hormak, zutoin garaiak, olio zizailuak, anfora izugarriak, maitasunez dekoratutako platerak... dena dago hauts bihurtua".

Antzinako keramika eta adreilu hondarretan orkatiletaraino sartuta ibili da kazetaria, eta garraztasunez kontatu du idazketa asmatu zuen herrialde honetan, lehen lege, egutegi eta arau matematikoak eta Gilgameshen epopeia sortu zuen eskualde honetan, nolako triskantzak burutu dituzten lapurrek.


Nekazaritzaren lehen urratsak, estreinako idazki kuneiformeak,
irudiak eta keramikak.


Anza denez, Kristo aurreko 2000 urteko trasteak ez dira interesekoak Amerika, Europa edo Japongo kolekziogileentzako. Horietatik lehendik ere ba omen dute aski. Bost mila urte baino zaharragoko irudi, bitxi eta keramikak interesatzen zaizkie beren kolekzioak osatzeko. Eta horiek lurpean sakonago daudenez, gaineko geruzetan dagoen guztia korrika eta presaka aztarrikatzen dute lapurrek. Berdin zaie horma zahar, etxeen zimentazio edo milaka urteko kanaleak suntsiarazten badira.

Nimrod, Ninive, Hatra, Thell Naml, Tukulti... Arkeologoek oraindik ongi arakatu gabeko gune guztietan sartu dituzte beren aitzurrak eta makinak ohoinek. Eta Fiskek salatu duenez "amerikarrek Irak 'askatu' ondorengo bi hilabeteetan lapurreta eta hondamendia, ziurrenik azken denboretako kultur krimenik handienetako bat bezala oroituko du historiak. Bagdadeko Arkeologi museoa baino anitzez lotsagarriagoa".
"The Independent"eko kazetaria Irakeko arkeologo batzuekin hitz egiteko aukera izan du. Nasiriyah-ko Eqbal Qazen gaztea adibidez malkotan mintzatu zaio. Horrela kontatu dio, adibidez, arkeologia planetan ari ziren langileei kontrol zorrotza ezarri eta piezarik baliotsuenak -gerratik salbatzearren- nonbait ezkutatzea oztopatu zaien bitartean, Geneva, New York edo Londrestik egindako enkarguei erantzunez lapurrek kamioikada osoak eraman dituztela. Baina mundu osoko arkeologoek hainbeste preziatzen dituzten hiri zaharretara hurbilduta, ez kamioien arrastoak bakarrik: kazetariak lapurrak berak ere aurkitu ditu "lanean".

Oum Alkaraben hitz egin du horietako batekin. "Nik aitzurra hartu, zuloa egin eta aurkitzen dudana saldu egiten dut" erantzun dio lapurrak lasai ederrean. Patxada horretan, hankaz gora bota dute adreiluz eraikitako jauregi bat: adreilu bakoitzak bere egilearen hatz marka darama, eta horiek ziren balio zutenak...
Joanne Farchakh arkeolgo libandarrak honela definitu dio kazetariari ingelesari hemen gertatzen ari dena: "Beren altxorretan falta dituzten piezak bakarrik nahi dituzte kolekziogileek: keramika akkadiarra, Babiloniako trasteak eta Sumeriako aro modernoko objektuak baldin badituzte, saila osatzeko traste sumeriar zahar batzuk bakarrik behar dituzte. Eta horien bila lapurrek egin duten txikizioak ez du berdinik izan azken mila urteotan".


Gerra aurretik arkeologoek abisua eman zieten militarrei.

Gizadiaren historiako arkeologi hondamendirik handienen artean oroituko den hau ez da oharkabean gertatu. Nabarmena baita Mendebaldarrak gertatzeko zegoenaren jakinaren gainean geundela.
Lehendik ere eskualde honetako ondareari buruzko kezka oso zabalduta zegoen zientzialarien artean. Ikerketa hauetan garrantzia handia izan duen Chicagoko unibertsitateak, adibidez, bere web berezian oso zehatz deskribatzen du azken hamarkadotan Mesopotamiako aztarnategietan gertatutakoa. Baina gerrarekin gertatuko zenak bereziki kezkatzen zituen. Eta Estatu Batuetako arkeologoak saiatu ziren Pentagonoa konbentzitzen.

Espezialistek hitz egin zuten militarrekin, galtzeko arriskuan zeuden lekuen berri emateko. Baina alferrik. Ez zieten batere jaramonik egin. Gerra bukatu ondoren ere, Bagdadeko museoa asaltatu eta aste beteren bueltan azaldu ziren tanke amerikarrak, babeste itxurak egitera.
Baina Nasiriyah eta beste hainbat lekutan -komunikabideek ezer deigarririk eskueran ez duten lekuetan- sarraskiak segitzen du. Ez da harritzekoa, agintari amerikarrek erakutsi duten zinismoa ikusita. Donald Rumsfeldek honela erantzun zion arte lapurretaz eta txikizioez galdetu zion kazetari bati: "Badakizu, batzuetan gertatzen dira holakoak...". Militarren adierazpenetan arakatuz gero, Vincent Brooke jeneral amerikarrak irabaziko luke hipokrisiaren saria: "Inork ez zuen aurreikusi Irakeko aberastasunak irakiar herriak berak ebatsiko zuenik".

Horrela, kultura idatziaren, hirien, nekazaritzaren eta hainbeste aberastasunen sorburu izan zen eskualde honetan sarraskiak bere gogorrenean dirau. Robert Fiskek salatu duenez: "Abisatuta geunden. Eta ez dugu ezer egin. Hau da gerra honetako sekreturik handiena".

www.argia.eus/nethurbil/nethurbil.htm
helbidean, gai honi buruzko informazioa gehiago eta Interneteko loturak.


Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude