Mesopotamiako ondare arkeologikoa suntsitu dugu

  • Irakeko ondare arkeologikoak azken hilabeteotan jasan duen hondamendia historian jazo diren latzenen artean geratuko da. Zibilizazioaren sehaska izan zen eta lehen hiriak eraiki zituen Mesopotamia zaharrean, Mendebaldeko kolekzionistek erosi nahi dituzten pieza jakinen bila, lapurrek interesatzen ez zitzaien gainerakoa birrindu dute: aurriak zanpatu, aztarnategiak edonola zulatu, gaineko geruzetan zeuden ontzi eta gainerakoak txikitu... Hau guztia, Mendebaldeko armaden muturren aurrean gertatu eta gertatzen ari da.

2003ko uztailaren 06an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Londresko "The Independent" egunkariko kazetari batek etsipenetik idatzi du Tigris eta Eufrates ibaien artean gertatzen ari den hondamendiaz.
Honela deskribitu du bere begien aurrean ikusitako desastrea Robert Fisk kazetari ingeles ezagunak: "Oum Alkarab, 'Eskorpioien Ama' du izena hiriak. Eta esan liteke B-52 hegazkinek bonbakatu dutela. 6 metroko zuloen artean ibili naiz, Historiako lehen hirietako baten arrastoen bila. Baina lapurrak pasatuak ziren aurretik: dena ostu eta txirtxilatu dute. 25 kilometro karratu ingurutan, dena zulatu eta hondatu dute. Jauregi sumeriarrak, tenpluen hormak, zutoin garaiak, olio zizailuak, anfora izugarriak, maitasunez dekoratutako platerak... dena dago hauts bihurtua".

Antzinako keramika eta adreilu hondarretan orkatiletaraino sartuta ibili da kazetaria, eta garraztasunez kontatu du idazketa asmatu zuen herrialde honetan, lehen lege, egutegi eta arau matematikoak eta Gilgameshen epopeia sortu zuen eskualde honetan, nolako triskantzak burutu dituzten lapurrek.


Nekazaritzaren lehen urratsak, estreinako idazki kuneiformeak,
irudiak eta keramikak.


Anza denez, Kristo aurreko 2000 urteko trasteak ez dira interesekoak Amerika, Europa edo Japongo kolekziogileentzako. Horietatik lehendik ere ba omen dute aski. Bost mila urte baino zaharragoko irudi, bitxi eta keramikak interesatzen zaizkie beren kolekzioak osatzeko. Eta horiek lurpean sakonago daudenez, gaineko geruzetan dagoen guztia korrika eta presaka aztarrikatzen dute lapurrek. Berdin zaie horma zahar, etxeen zimentazio edo milaka urteko kanaleak suntsiarazten badira.

Nimrod, Ninive, Hatra, Thell Naml, Tukulti... Arkeologoek oraindik ongi arakatu gabeko gune guztietan sartu dituzte beren aitzurrak eta makinak ohoinek. Eta Fiskek salatu duenez "amerikarrek Irak 'askatu' ondorengo bi hilabeteetan lapurreta eta hondamendia, ziurrenik azken denboretako kultur krimenik handienetako bat bezala oroituko du historiak. Bagdadeko Arkeologi museoa baino anitzez lotsagarriagoa".
"The Independent"eko kazetaria Irakeko arkeologo batzuekin hitz egiteko aukera izan du. Nasiriyah-ko Eqbal Qazen gaztea adibidez malkotan mintzatu zaio. Horrela kontatu dio, adibidez, arkeologia planetan ari ziren langileei kontrol zorrotza ezarri eta piezarik baliotsuenak -gerratik salbatzearren- nonbait ezkutatzea oztopatu zaien bitartean, Geneva, New York edo Londrestik egindako enkarguei erantzunez lapurrek kamioikada osoak eraman dituztela. Baina mundu osoko arkeologoek hainbeste preziatzen dituzten hiri zaharretara hurbilduta, ez kamioien arrastoak bakarrik: kazetariak lapurrak berak ere aurkitu ditu "lanean".

Oum Alkaraben hitz egin du horietako batekin. "Nik aitzurra hartu, zuloa egin eta aurkitzen dudana saldu egiten dut" erantzun dio lapurrak lasai ederrean. Patxada horretan, hankaz gora bota dute adreiluz eraikitako jauregi bat: adreilu bakoitzak bere egilearen hatz marka darama, eta horiek ziren balio zutenak...
Joanne Farchakh arkeolgo libandarrak honela definitu dio kazetariari ingelesari hemen gertatzen ari dena: "Beren altxorretan falta dituzten piezak bakarrik nahi dituzte kolekziogileek: keramika akkadiarra, Babiloniako trasteak eta Sumeriako aro modernoko objektuak baldin badituzte, saila osatzeko traste sumeriar zahar batzuk bakarrik behar dituzte. Eta horien bila lapurrek egin duten txikizioak ez du berdinik izan azken mila urteotan".


Gerra aurretik arkeologoek abisua eman zieten militarrei.

Gizadiaren historiako arkeologi hondamendirik handienen artean oroituko den hau ez da oharkabean gertatu. Nabarmena baita Mendebaldarrak gertatzeko zegoenaren jakinaren gainean geundela.
Lehendik ere eskualde honetako ondareari buruzko kezka oso zabalduta zegoen zientzialarien artean. Ikerketa hauetan garrantzia handia izan duen Chicagoko unibertsitateak, adibidez, bere web berezian oso zehatz deskribatzen du azken hamarkadotan Mesopotamiako aztarnategietan gertatutakoa. Baina gerrarekin gertatuko zenak bereziki kezkatzen zituen. Eta Estatu Batuetako arkeologoak saiatu ziren Pentagonoa konbentzitzen.

Espezialistek hitz egin zuten militarrekin, galtzeko arriskuan zeuden lekuen berri emateko. Baina alferrik. Ez zieten batere jaramonik egin. Gerra bukatu ondoren ere, Bagdadeko museoa asaltatu eta aste beteren bueltan azaldu ziren tanke amerikarrak, babeste itxurak egitera.
Baina Nasiriyah eta beste hainbat lekutan -komunikabideek ezer deigarririk eskueran ez duten lekuetan- sarraskiak segitzen du. Ez da harritzekoa, agintari amerikarrek erakutsi duten zinismoa ikusita. Donald Rumsfeldek honela erantzun zion arte lapurretaz eta txikizioez galdetu zion kazetari bati: "Badakizu, batzuetan gertatzen dira holakoak...". Militarren adierazpenetan arakatuz gero, Vincent Brooke jeneral amerikarrak irabaziko luke hipokrisiaren saria: "Inork ez zuen aurreikusi Irakeko aberastasunak irakiar herriak berak ebatsiko zuenik".

Horrela, kultura idatziaren, hirien, nekazaritzaren eta hainbeste aberastasunen sorburu izan zen eskualde honetan sarraskiak bere gogorrenean dirau. Robert Fiskek salatu duenez: "Abisatuta geunden. Eta ez dugu ezer egin. Hau da gerra honetako sekreturik handiena".

www.argia.eus/nethurbil/nethurbil.htm
helbidean, gai honi buruzko informazioa gehiago eta Interneteko loturak.


Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Eguneraketa berriak daude