ZER EGIN BEHAR DUTE BEGIRALEEK HAURREK EUSKARAZ EGIN DEZATEN?

Udalekuetan denetik bildu ohi da: haur hiztunak, ixilagoak, euskara maila ona dutenak eta hain ona ez dutenak, erabiltzeko ohitura dutenak eta ez dutenak. Hortaz, ohikoa da euskarazko udalekuetan ere haur batzuk erdaraz aritzea. Askok errekurtso gehiago dute erdaraz eta erosoago zaie erdarara jotzea. Kalean edota etxean erdara jasotzen badute eta euskara soilik eskolan jasotzen badute, logikoa da udalekuetan, eta aisialdian oro har, naturaltasunez gazteleraz hastea.

Euskarazko udalekuen helburuetako bat, ordea, euskararen erabilera bultzatzea da. Eta begiraleek, gainerako esparrutan prestakuntza jaso arren, gai honetan errekurtso falta nabari ohi dute, sarritan ez dakite nola jokatu haurrek euskaraz egin dezaten. Behar hori ikusita Lasarte-Oriako Ttakun Kultur Elkartean gaia lantzeari ekin zioten. «Asko egin dezakete begiraleek haurren artean euskararen erabilera bultzatzeko» izeneko gida osatu eta begiraleentzat prestakuntza saioak burutzen hasi ziren. Marga Iturriza haur-hezkuntzako irakaslea tartean behin Lasarteko ludotekara hurbiltzen zen, berak eskolan erabiltzen zituen teknikan aisialdian ere erabilgarriak ote ziren edo nola moldatu behar ziren ikusteko. Lan horretan oinarrituz Iturrizak eta Iñaki Eizmendi Ttakuneko Aisia Saileko buruak proiektuaren oinarriak sortu zituzten.


Helburu zehatzak eta begiraleen kokapena

Begiraleek egin beharreko lehen lana, eta funtsezkoa, helburuak finkatzea da. Demagun udalekutako haur taldea B eredutik datorrela eta inguru erdaldunekoa dela. «Talde horretan ezin duzu jarri helburu bezala udalekuen amaieran euskara hutsean funtziona dezatela», dio Eizmendik, «hori alferrik da. Ez duzu zure helburua lortuko, begiraleak erre egingo dira, haurrak aspertu...». Hortaz, helburuek zehatzak eta errealak izan behar dute, eta ebaluatu egin behar dira.

Begiraleen kokapenari ere garrantzi berezia ematen diote Ttakunekoek. Begiraleak, taldeko zentroa denean, ekintza zuzentzen duenean, izango du eraginik gehien. Taldeko beste bat gehiago denean ere eragina badu, baina gutxiago. Azkenik taldetik kanpo badago, zailagoa gertatuko zaio haurrengan eragitea. «Haurrak euren kasa futbolean eta erdaraz ari badira, esaterako, jolasetik kanpo dagoen begiraleak ‘egin ezazue euskaraz’ bota dezake. Baina begiraleak buelta eman bezain pronto berriro erdaraz hasiko dira haurrak. Begiraleak jokoan sartu behar du».

Horrez gain, sarritan gerta daiteke haurrak ez jakitea esan nahi duen hori euskaraz nola adierazi. Orduan, begiraleak baliabideak eskaini behar dizkio zerbait esaten ez dakien edo gaizki esaten duen haurrari. Eta haurrak euskaraz egin nahi ez duela dioenean? «Hori, azkenean ez da egin nahi ez duelako», dio Iñaki Eizmendik, «gazteleraz aritzea askoz errazago egiten zaiolako baizik. Begiraleak orduan lagundu egin behar dio, pixkanaka erakarri, baliabideak eta giro aproposa eskainiko dizkio, bera gustura egon dadin». Kontuan hartu beharrekoa da, gainera, taldean lan egin arren, haur bakoitza ezberdina dela eta hizkuntzarekiko jarrera, gaitasun eta ohitura ezberdinak dituztela. Ttakunekoek mezu positiboak erabili behar direla diote, «ez egin erdaraz, hori gaizki esan duzu, ixilik egon...» eta horrelakoak saihetsi behar direla. Gaia lantzeko prestatu duten gidan oinarri hauek denak azaltzeaz gain, udalekutan ematen den hainbat egoera aurreikusi eta adibide praktikoen bidez irtenbidea ematen saiatu dira (ikus goiko koadroa).

Garbi dute, euskararen erabilera helburu izanik ere, hori ez dela udalekuetako helburu bakarra, aisialdiko beste edozein programatan bezala, haurrak ondo pasa behar duela. Eizmendiren hitzetan, «ez dugu eskatzen begiralea eguneko 24 ordutan horretan egotea. Indarrak neurtu egin behar dira, begiraleak ez nekatzeko eta haurrak ez nazkatzeko».


Hasiera baino ez


Proiektua berria da eta oraindik garatu beharra dago. Gidaren 2.000 ale argitaratu eta zabaldu zituzten Eusko Jaurlaritzaren laguntzaz. Saioei dagokienez, Lasarte-Oriako ludotekan eta udaleku guztietan aplikatzen hasiak dira, eta Urtxintxa begirale eskolarekin batera herritik kanpo ere eskaintzen hasiak dira. Sei orduko formazio saioak dira eta urtean zehar bi edo hiru jarraipen saio ere egin nahi dituzte, emaitzak ikusteko, arazoak topatzeko, gaiaren lanketa sakonagoa egiteko. Eta ikasturteko programetan ere lantzeko asmoa dute.

Ez dut euskaraz egin nahi!
Ttakun Kultur Elkarteak argitaratutako gidan, hainbat egoera aurreikusten da eta horiei aurre egiteko adibideak ematen dira. Haurrak euskaraz egin nahi ez duela dioenean, adibidez:
Haurrak:
- íQuiero jugar al fútbol!
Begiraleak:
- Futbolean jolastu nahi duzu?
- íSi, quiero jugar al fútbol!
- Errepikatu nirekin: "Futbolean jolastu nahi dut".
- No. A mi no me gusta el euskera.
- Ez zaizu euskara gustatzen? Beno, beno... Baina saiatuko zara nirekin pixka bat hitz egiten, ezta?
- No, no quiero.
- Benga, pixka bat bai. Neuk lagunduko dizut.
- ...
- Errepikatu nirekin batera, "futbolean jolastu nahi dugu", eta ni ere joango naiz zurekin jolastera.
- Bale. Futbolean jolastu nahi dugu!
- Oso ondo. Goazen, bada.
- íPasa el balón!
- Pasa baloia!
- Pasa baloia!
- Tori!


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude