Udalbiltzak Astigarragako udaletxean zeukan bulegoa hutsik utzi zuen Espainiako Poliziak, prezintatua. Ondoko gela batean bildu ginen Udalbiltzako Batzorde Eragilearen eleduna eta Amorotoko alkatea den Maribi Ugartebururekin.

Duela bost urtetik gaur arte, eta azken urte honetan bereziki, Espainiako Gobernuak eta Estatuaren aparatu guztiek -hiru botereek bat eginik- Euskal Herriaren aurka gerra estrategia bat jarri dute indarrean. Euskal Herria subjektu politiko bezala artikulatzeko bidean ari diren hainbat ekimen jomuga dira honezkero, eta ez bakarrik politikan zuzenki ari direnak, kasu honetan Udalbiltza izan den bezala, beste arlotan ari diren elkarte, talde edo eragileak ere erasanak izan baitira: «Egunkaria», Ikastolak edota zeuek, ARGIA, ere bai.

Atxiloketak apirilaren 28tik 29rako gauean izan ziren, justu Estatuko Fiskaltzak -aldez aurretik iragarri zuen bezala- AuBren eta herrietako plataformak hauteskundeetatik kanpo utziko dituen edo ez ebatzi behar duen unean. Aste horretan erabaki hori hartu behar zuen eta aste horretan justu bideratu dute Udalbiltzaren aurkako operazioa. Udalbiltza eta AuBren sorrera biak nahasten saiatu dira. Berez, zerikusirik ez duten bi ekimen dira, baina haiek, gure udal hautetsien izaera probestuz, nahasi dituzte. Apirilaren 26an hauteskundeei begira gure jarrera agertzeko bildu ginen. Estatuko Fiskaltzak hauteskundeei buruz hartuko zuen erabakia edozein izanda ere, euskal herritarrek euren ordezkariak hautatzeko eskubidea dutela adierazi genuen, euren bozka emateko eta horren arabera udalak, foru aldundiak eta Udalbiltza ere osatzeko. Gure konpromisoa berritu eta 24 ordura etorri zen erasoa. Beraz, sekuentzia oso argia da.

Guk bulegoak itxiarazteko autoa irakurri dugu bakarrik, auto honek horretaz ez du ezer esaten, horren zain gaude. Artean hau da esan dezakeguna: Garzon epailea, Acebes Barne ministroa eta Michavila Justizia ministroa hitz eta pitz ari direla, eta lehenago ere hau bezalako episodioak ezagutu ditugula. Hauek guztiak sintonia berean mintzatzen dira, delitu zantzurik azaldu eta epai politiko bat hartu gabe. Nondik eta nola da delitu AuBren zerrendetan azaltzea? Edo Udalbiltzako hautetsiek AuBren zerrendak osatu izana, esaterako? Zer da delitu izatea estatu honetan? Absurduaren muga gainditu dute honezkero. 18/98 sumarioa, aski potoloa dagoeneko, beste kapitulu bat gehiagoz osatu dute. Sumario horren medio burututako operazioak Xaki eta «Egin» egunkariarekin hasi ziren, eta oraintsu «Egunkaria» ukitu dute. Operazio hauetan guztietan argudio guztiz nobeleskoak erabili dituzte, izaera nobeleskoa izanagatik juridikoki eta penalki delituen zantzurik eskaini ez dutenak. Eta orain, berriz ere, berdin ari dira jokatzen, jokaerak Espainian botoak emango dizkien ustean.

Une honetan, epe motzeko pausoak ematen ari gara. Hala ere, hasieratik premisa bat garbi izan dugu: orain gu eraso gaituzte, lehenago beste batzuk izan dira, eta aurrerantzean, Euskal Herria aintzat hartzen duen inor ez da libre izango. Beraz, erantzunak emateko unean, gertatua ez dela Udalbiltzaren hautetsien aurkako eraso bat bezala hartu behar uste dugu, eta adostasunak hautetsi eta gizarte eragileen artean bilatu behar ditugula.
Izan ere, batetik, nahiz Udalbiltzak bere kudeaketa bi moldetan eraman duen 1999tik, oztopoz eginiko lana izan arren, ekimenak hasierako helburuei atxikiz eta premiei erantzunez bere bidea egin du. Une honetan, erasoa etorri den moduan etorri delako, ezin dizut erantzun zehatz bat eman, baina Udalbiltzaren premia ikusi genuen guztion asmoa Udalbiltzaren sorreran ipini ziren helburuak atxiki eta lanean jarraitzea da. Udalbiltza udal hautetsien biltzar bat izateko sortu zen, herrialde guztiak kontuan hartuko dituen udal izaerako entitate bat, Euskal Herriak entitate hori behar baitu hainbat gauzetarako. Eraso honen ostean gure konpromisoa berresten dugu, eta aurrerantzean berau nola gauzatuko den gogoetatu behar dugula kontziente gara une honetan.

EAJ-EAko hautetsien Udalbiltzak alde biko bilera bat eskatu digu. Guk lehenengo deia beraiei egin genien, eta hori azpimarratu beharreko gauza da. Izan ere, oraingoan ideologia jakin bateko hautetsiak atxilotu dituzte, bulego zehatz batzuk itxi dituzte, baina Udalbiltza da bere osotasunean ukitu dutena, estatuak kriminalizatu duena. Udalbiltzaren existentzia oso molestagarria da, planteatzen dituen helburuak Espainiako eta Frantziako Estatuen muinak ukitzen dituelako, Euskal Herriak bere egituren bidez berezko erabakiak hartzeko sortu baitzen Udalbiltza. Beraz, gogoeta hori egin behar da, hau da, orain gure bila etorri dira, baina aurrerantzean zer?

Konpromisoan ezer ez. Metafora bat erabiliz honela esango nuke: gu batela txiki batean gindoazen, arraun kaskar batzuekin agian, baina bagindoazen eta batelaren flotazio marrara torpedo bat bota digute, arraunik eta belarik gabe utzi gaituzte, baliabiderik gabe. Baina marinelak hemen gaude, aurrera jarraitzeko prest, ipar orratza ez zaigu galdu, gure bidean zertan ari ginen ez zaigu ahaztu, ezta gogoa galdu ere. Baliabideak bai, jakina. Eta horregatik ezin dizut zehazki erantzun une honetan, baina gure konpromisoa berresten dugu.

Udalbiltza ekimen xumea da, baina estatuak badaki oso ongi Udalbiltzak egundoko horizontea daukala etorkizunean. Udalbiltzak orain gutxi egindako ekarpena, ELA eta LAB sindikatuek egindako gogoeta mahai gainean daude, proposamen politikoak dira finean. Herri hau blokeotik ateratzeko giro bizi-bizia dago azkenaldi honetan, gatazka gainditzeko berebiziko gogoa. Egoera aldarazteko gogoa eta ekimenak daude, modu atzeraezinean eta eraginkorrean, prozesu berri bat abian jartzeko nahia. Guri dagokionez, zehazkiago, Euskal Herriaren Eskubideen Karta dela, joan den urrian gatazka gainditzeko gure proposamena dela, hala nola duela hilabete bat burutu genuen Nazio-eztabaidarako Foroa egoera hau aldatzeko tresnak dira. Baina, jakina, gogoetatzeko tresna hauek oso molestagarriak dira Espainiako Estatuarentzako eta beren egileak eliminatu nahi ditu. Operazio guzti hauen klabea horretan datza nire ustez