PRESIO-ERANTZUN DINAMIKAN MURGILDUAK


2003ko urtarrilaren 05ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Gobernuaren presio murriztailea eta euskaltzaleen erantzun dinamikaren artean zentratua da aspaldixko euskararen kronika Nafarroan. Dinamika horretan gaude murgilduak, zeinek iraunen gehiago edo luzeago, momentuz bederen, aterabide garbirik ikusten ez dela.



Zirrikiturik ez Gobernuaren estrategian.

UPNko Gobernuaren hizkuntza politikak atzerako bide irmoa hartua du. Ez ditu betetzen nazioartean Hizkuntza Eskubideei buruz Espainiak sinatutako itunak, eta orain, epaileek baliogabetutako Euskararen Dekretua onartu nahi du berriz ere, zegoen bezala. Horretarako, Administrazioko Negoziazio Mahai Orokorra kontsultatzea betebeharreko tramitea du. Eta puntu horretan, Nafarroako funtzionarioen artean gehiengoa duten sindikatuak -ELA, LAB eta CCOO- kontra agertu zaizkio, eta gainerakoak abstenitu egin dira.
Ondotik, Euskararen Kontseilu berriaren eraketak muturreraino eraman du Gobernuaren presioa. Miguel Sanzen Gobernuak UPNren irizpideari jarraitzen dioten ordezkariz hornitu du, eta agerian gelditu da, erabateko kontrola nahi duela erakunde horretan, gainerakoetan bezalaxe. Bistan denez, euskaltzaleen aldarrikapenak alde batera utzi nahi ditu inolako kupidarik gabe, eta Kontseiluaren kontrola eta gehiengoa arriskuan ez egon arren, Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioko ordezkariaren kargugabetzea behartzera iritsi dira. Beraz, Ikastolen Elkarteak, Oinarriak-ek eta Euskaltzaindiak eraman beharko dituzte orain Euskararen Kontseilu berrira, ahal duten neurri apalean, jakina, euskaltzaleen aldarrikapenak.
Baina egunerokoari lotuak dauden kontuetan ere zorrotz ari da Gobernua. Nafarroako administrazioko Langileen Batzordeak salatu berri duenez, Programazio, Ikerketa eta Hizkuntza Garapen Zerbitzuan gero eta nabariagoa omen da lehengo zuzendaritzekin lanean aritutakoen bazterketa pertsonal eta profesionala. Salaketa horretan Langileen Batzordeak dioenez, lehengo langileak baztertzeko langile berriak sartu dituzte, irakaskuntzan aritutakoak, inolako lehiaketa edo balorazio zehatzik gabe, eta "zerbitzu eginkizunaren irudia" iruzurra egiteko erabiliz.
Eta horrelako estrategietan administrazioetatik etorri ohi den presio dinamikarik ohikoena ere hortxe dugu presente: mehatxu eta zigor ekonomikoa. UEU, Eusko Ikaskuntza, Nafarroa Oinez, euskarazko komunikabideak… arrosario luzea, aski luzea.

Posibilismotik murrizketara egin dugu atzera.

Ezinbestean, iritzi edo ikuspegi horrekin bat egin zuten azaroaren 22 eta 23an Euskara Kultur Elkargoak deituta Iruñean bildutakoek. Jardunaldiak iraun zuen bi egun horietan, Hizkuntza Gutxituen Itunaren aplikazioa eta ondorioak aztertu zituzten, eta ateratako konklusioen arabera, Nafarroan ikusten ari garenarekin Espainiak ez du betetzen 2001eko irailean berretsitako Eskualde eta Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Agiria. Jose Luis Mendoza EKEko lehendakariak oroitarazi zuen Nafarroakoa dela Europako Hizkuntza Gutxituen Bulegoak salatu duen gobernu bakarra, politika murriztailea eta atzerakoia daramalako.
Amaierako ekitaldian, Jose Luis Castejón Nafarroako Parlamentuko lehendakariak hartu zuen parte. Ados agertu zen "Elkargo autonomoetako erakundeek Europako Hizkuntza Gutxituen Itunak dioena betetzen ez dutenean, estatuen egitekoa dela hori betearaztea" dioen analisiarekin, baina bere ustez, "hizkuntzaren normalizazioa, normalizazio politikoarekin etorriko da". Gobernuaren hizkuntza politika "okerreko bidetik" doala gaineratu zuen, baina "euskararentzat errespetuzko tratuaren" bitartez "gatazka honi osagai emozionala" indargabetzea beharrezkotzat jotzen du "maximalismoak" uxatzeko.

Erreakzioak eta mobilizazioak

. Miguel Sanzen Gobernuaren irizpideekin bat ez datozen iritzi eta kritika guztiak isilarazi nahi izatea, eta Nafarroako aniztasun politiko, sozial eta kulturala itxuragabetzea salatu zion Gobernuari, abenduaren 14an Iruñean egin zen manifestaziora deitzen zuen plataformak. Berriro ere milaka eta milaka lagun bildu ziren Iruñeko karriketan gobernuak indarrean jarri nahi duen euskararen dekretu berria bertan behera uztea eskatzeko. Oinarriak elkarguneak, Nafarroan euskararen eta euskal kulturaren esparruan ospea duten 31 izendun elkartu zituen euskararen aldeko manifestua sinatu, eta aldiberean, nafar gizarteari mezu zehatza helarazteko: "ezin dugu aldaezinaren ezkortasunean erori, lanean segitu beharra dago ilusioa galdu gabe".
Eta egia erran, horrelako egoeratan ez da harritzekoa etsipenean erortzea. Giza erreakzio ulergarria da, eta are gehiago, Nafarroako indar politiko nagusien praxi edo jardunbideek ez dutenean erakusten inolako sentsibilitate berezirik gutxiengoaren hizkuntza eta kultur nortasuna babesteko. "Euskararentzat errespetuzko tratua" aldarrikatzen zuen Castejónek, baina duela gutti arte dekretuaren eta unibertsitate legearen bultzatzaile izan dira PSNkoak.

Hauteskundeak begi bistan.

Ez dakit azkenaldiotako manifestazioak zenbateraino diren eraginkorrak, baina gauza jakina da gizartearen presioari esker sortzen direla boterean aldaketak. Soziologoek, ordea, Nafarroako gizartean aurreko hamarkadetan antzematen zen kontzientzia neurri batean galdu egin dela diote, pragmatismoa nagusitu delako.
Egoera honi aurre egiteko, dena den, gizarte lana behar-beharrezkoa dela badakite gizarte eragileek, gizartearen presioak eraginen duelako aldaketa alderdi politiko eta instituzioetan.
Zaila da jakitea egiten den presioarengatik den edo begi bistan dauden hauteskundeen aitzinean postura hartzeagatik, baina kontuak kontu, batek baino gehiagok diskurtso aldaketa ikusi dio azkenotan PSNri.
Hobe horrela balitz


Azkenak
Astebeteko liskarren ondoren, Thailandiak eta Kanbodiak su-eten akordio bat sinatu dute

Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]


Zuzenean eta zeharka 434.000 palestinar hil ditu Israelek 2023ko urritik, Gazako biztanleriaren %20, kalkulu baten arabera

The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]


Europa makurrarazi du Trumpek
AEBek Europako produktuei %15eko muga-zergak ipiniko dizkie, eta alderantziz ezer ere ez

Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]


Agur esan du Hatortxu Rockek, baina segida izango du abenduan: Aske jaialdia

Lau egunez Lakuntza milaka lagunez bete du Hatortxu Rockek. Aurtengo edizioak presoen aldeko jaialdiaren bideari amaiera eman dio. Hala ere, abenduak 27rako jaialdi berria iragarri dute: Aske.


Gosez hiltzen ari gara

Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.


2025-07-28 | Hala Bedi
Gasteizko kanpaldian jasandako Poliziaren bortizkeria salatu dute GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak

GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]


Janaria sartzeko “10 orduko etenak” iragarri ditu Israelek, Gazan 100.000 haur desnutrizio arriskuan daudelako

"Pausa taktiko" gisa definitu ditu Israelek. Igandean hasi da eta 35 kamioi sartu dira Gazako zerrendara.


Espetxetik irten da Georges Abdallah, Europan espetxean denbora gehien zeraman preso politikoa

40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]


2025-07-28 | Gedar
Arrazakeriarekin lotu ziren iazko gorroto-delituen ia erdia Espainiako Estatuan

%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.


Umezurtz geratu diren Palestinako haurrei eskolak ziurtatzeko 41.000 euro bideratuko ditu Salam Gaza erakundeak

Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]


Paul Urkijoren ‘Gaua’ hurrengo filmaren soinu bandaren grabaketan parte hartu du Aiaraldeko Iaiaiai taldeak

Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.


Octavio Alberola zendu da, Donostian Franco hiltzen saiatu zen anarkista

1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.


Sendabelarrak oliotan

Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]


Eskuz eta banaka

Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]


Eguneraketa berriak daude