PRESIO-ERANTZUN DINAMIKAN MURGILDUAK


2003ko urtarrilaren 05ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Gobernuaren presio murriztailea eta euskaltzaleen erantzun dinamikaren artean zentratua da aspaldixko euskararen kronika Nafarroan. Dinamika horretan gaude murgilduak, zeinek iraunen gehiago edo luzeago, momentuz bederen, aterabide garbirik ikusten ez dela.



Zirrikiturik ez Gobernuaren estrategian.

UPNko Gobernuaren hizkuntza politikak atzerako bide irmoa hartua du. Ez ditu betetzen nazioartean Hizkuntza Eskubideei buruz Espainiak sinatutako itunak, eta orain, epaileek baliogabetutako Euskararen Dekretua onartu nahi du berriz ere, zegoen bezala. Horretarako, Administrazioko Negoziazio Mahai Orokorra kontsultatzea betebeharreko tramitea du. Eta puntu horretan, Nafarroako funtzionarioen artean gehiengoa duten sindikatuak -ELA, LAB eta CCOO- kontra agertu zaizkio, eta gainerakoak abstenitu egin dira.
Ondotik, Euskararen Kontseilu berriaren eraketak muturreraino eraman du Gobernuaren presioa. Miguel Sanzen Gobernuak UPNren irizpideari jarraitzen dioten ordezkariz hornitu du, eta agerian gelditu da, erabateko kontrola nahi duela erakunde horretan, gainerakoetan bezalaxe. Bistan denez, euskaltzaleen aldarrikapenak alde batera utzi nahi ditu inolako kupidarik gabe, eta Kontseiluaren kontrola eta gehiengoa arriskuan ez egon arren, Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioko ordezkariaren kargugabetzea behartzera iritsi dira. Beraz, Ikastolen Elkarteak, Oinarriak-ek eta Euskaltzaindiak eraman beharko dituzte orain Euskararen Kontseilu berrira, ahal duten neurri apalean, jakina, euskaltzaleen aldarrikapenak.
Baina egunerokoari lotuak dauden kontuetan ere zorrotz ari da Gobernua. Nafarroako administrazioko Langileen Batzordeak salatu berri duenez, Programazio, Ikerketa eta Hizkuntza Garapen Zerbitzuan gero eta nabariagoa omen da lehengo zuzendaritzekin lanean aritutakoen bazterketa pertsonal eta profesionala. Salaketa horretan Langileen Batzordeak dioenez, lehengo langileak baztertzeko langile berriak sartu dituzte, irakaskuntzan aritutakoak, inolako lehiaketa edo balorazio zehatzik gabe, eta "zerbitzu eginkizunaren irudia" iruzurra egiteko erabiliz.
Eta horrelako estrategietan administrazioetatik etorri ohi den presio dinamikarik ohikoena ere hortxe dugu presente: mehatxu eta zigor ekonomikoa. UEU, Eusko Ikaskuntza, Nafarroa Oinez, euskarazko komunikabideak… arrosario luzea, aski luzea.

Posibilismotik murrizketara egin dugu atzera.

Ezinbestean, iritzi edo ikuspegi horrekin bat egin zuten azaroaren 22 eta 23an Euskara Kultur Elkargoak deituta Iruñean bildutakoek. Jardunaldiak iraun zuen bi egun horietan, Hizkuntza Gutxituen Itunaren aplikazioa eta ondorioak aztertu zituzten, eta ateratako konklusioen arabera, Nafarroan ikusten ari garenarekin Espainiak ez du betetzen 2001eko irailean berretsitako Eskualde eta Gutxiengoen Hizkuntzen Europako Agiria. Jose Luis Mendoza EKEko lehendakariak oroitarazi zuen Nafarroakoa dela Europako Hizkuntza Gutxituen Bulegoak salatu duen gobernu bakarra, politika murriztailea eta atzerakoia daramalako.
Amaierako ekitaldian, Jose Luis Castejón Nafarroako Parlamentuko lehendakariak hartu zuen parte. Ados agertu zen "Elkargo autonomoetako erakundeek Europako Hizkuntza Gutxituen Itunak dioena betetzen ez dutenean, estatuen egitekoa dela hori betearaztea" dioen analisiarekin, baina bere ustez, "hizkuntzaren normalizazioa, normalizazio politikoarekin etorriko da". Gobernuaren hizkuntza politika "okerreko bidetik" doala gaineratu zuen, baina "euskararentzat errespetuzko tratuaren" bitartez "gatazka honi osagai emozionala" indargabetzea beharrezkotzat jotzen du "maximalismoak" uxatzeko.

Erreakzioak eta mobilizazioak

. Miguel Sanzen Gobernuaren irizpideekin bat ez datozen iritzi eta kritika guztiak isilarazi nahi izatea, eta Nafarroako aniztasun politiko, sozial eta kulturala itxuragabetzea salatu zion Gobernuari, abenduaren 14an Iruñean egin zen manifestaziora deitzen zuen plataformak. Berriro ere milaka eta milaka lagun bildu ziren Iruñeko karriketan gobernuak indarrean jarri nahi duen euskararen dekretu berria bertan behera uztea eskatzeko. Oinarriak elkarguneak, Nafarroan euskararen eta euskal kulturaren esparruan ospea duten 31 izendun elkartu zituen euskararen aldeko manifestua sinatu, eta aldiberean, nafar gizarteari mezu zehatza helarazteko: "ezin dugu aldaezinaren ezkortasunean erori, lanean segitu beharra dago ilusioa galdu gabe".
Eta egia erran, horrelako egoeratan ez da harritzekoa etsipenean erortzea. Giza erreakzio ulergarria da, eta are gehiago, Nafarroako indar politiko nagusien praxi edo jardunbideek ez dutenean erakusten inolako sentsibilitate berezirik gutxiengoaren hizkuntza eta kultur nortasuna babesteko. "Euskararentzat errespetuzko tratua" aldarrikatzen zuen Castejónek, baina duela gutti arte dekretuaren eta unibertsitate legearen bultzatzaile izan dira PSNkoak.

Hauteskundeak begi bistan.

Ez dakit azkenaldiotako manifestazioak zenbateraino diren eraginkorrak, baina gauza jakina da gizartearen presioari esker sortzen direla boterean aldaketak. Soziologoek, ordea, Nafarroako gizartean aurreko hamarkadetan antzematen zen kontzientzia neurri batean galdu egin dela diote, pragmatismoa nagusitu delako.
Egoera honi aurre egiteko, dena den, gizarte lana behar-beharrezkoa dela badakite gizarte eragileek, gizartearen presioak eraginen duelako aldaketa alderdi politiko eta instituzioetan.
Zaila da jakitea egiten den presioarengatik den edo begi bistan dauden hauteskundeen aitzinean postura hartzeagatik, baina kontuak kontu, batek baino gehiagok diskurtso aldaketa ikusi dio azkenotan PSNri.
Hobe horrela balitz


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude