Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2024ko apirilaren 30an
ASPALDI ESAN ZITZAIGUN, GERO ETA DIRU GUTXIAGO ERRETIRORAKO
Espainiako Gobernuak indarrean jarri du, 2002ko urtarrilaren 1az geroztikoan eragina duela, abenduaren 27ko 16/2001 Lege dekretua, besteak beste, erretiro sistema mailakatu malgu berria eta aurretiko erretiroaren beste araudi bat ezartzen dituena. Oraingo arau hau, zeini globalki kaltegarri irizten baitiogu, izan daiteke onuragarri langile kolektibo txiki batzuentzat, hala nola, enpresen egoeren ondorioz 60 urte inguruan langabe gelditu eta berriro lanpostua nekez lor dezaketenentzat eta 52 urtetik gorako langabe aldi luzeko langileentzat, behin 61 urtera iritsi eta gero. Bestalde, aurretiko erretiro abusuzkoak arbuiatzeko neurriak ere ageri dira Lege dekretu horren letran.
Espainiako Gobernuaren Lege dekretuak Pentsioen gaineko Akordioa jasotzen du. Jakina denez, gazteen enplegu beharrak-eta alde batera utzita, pentsioen gastua murriztea beste helbururik ez duen politikaren barruan, erretiroko adina atzeratzea du xede abeniko horrek.
Lan munduaren eremu honetan ere, argi geratzen da Euskal Herria ez dela nazio burujabea, zeren Espainiako Gobernuak eta Frantziako Gobernuak soilik eman ditzakete horrelako eta antzeko dekretuak. Euskal Herriko langileen eta enpresen diru ekarpenen bidez ere finantzatzen dira pentsioak, erretiroak eta aurretiko erretiroak, baina Madrilek edo Parisek gestionatzen dituzte diru sarrerak, baita Gizarte Segurantza administratzen ere.
Lan munduaren eremu honetan ere, argi geratzen da Euskal Herria ez dela nazio burujabea, zeren Espainiako Gobernuak eta Frantziako Gobernuak soilik eman ditzakete horrelako eta antzeko dekretuak. Euskal Herriko langileen eta enpresen diru ekarpenen bidez ere finantzatzen dira pentsioak, erretiroak eta aurretiko erretiroak, baina Madrilek edo Parisek gestionatzen dituzte diru sarrerak, baita Gizarte Segurantza administratzen ere.
ERRETIRO MAILAKATUA ETA AURRERATUA.
Espainiako Gobernuak ezarritako arau berrien arabera, aldatu egin da erretiroaren erregulazioa, lanaldi partziala eta erretiroko pentsioa konpatible egiteko. Hala, lanaldia murrizten denaren proportzio inbertsoan murrizten da pentsioa. Esate baterako, lanaldia %60 gutxituz gero (%40ko lanaldia), pentsioa %40 gutxitzen da (%60 kobratzen da).
Erretiro aurreratuen kasuan, batetik indarrean dirau orain arteko araudiak. Hau da, 60 urte bete ondoren edonork lor dezake erretiroa, baldin 1967ko 1etik aurrera Gizarte Segurantzan kotizatu badu. Horrela, pentsioa murrizteko koefiziente bat aplikatzen da, langileari 65 urte bete arte falta zaion urte bakoitzeko. Egungo egunean, %6tik %8 artekoa da kenketa, kotizatutako urteen eta lanuztearen izaera borondatezkoaren edo bestelakoaren funtzioan.
Bestetik, ordea, bada berrikuntza bat oraingo araudian, berez ondo etorriko zaiena 1967ko urtarrilaren 1a baino lehenago kotizatu ez duten 60 urte inguruko langileei, baldin enpresan arazoak badituzte edo langabe aldi luzekoak badira. Eta, honetan datza berrikuntza: nahiz eta Gizarte Segurantzan 1967ko urtarrilaren 1az geroztik afiliatuak izan, erretiro aurreratua lortzeko modua izango dute 61 urtetik gorakoek, baldin beste eskakizun batzuk betetzen badituzte.
Hiru dira bete beharreko eskakizunak. Lehenik eta behin, enplegu eskatzaile moduan inskribaturik egon behar dute enplegu bulegoetan, gutxienez erretiro eskabidea egin baino sei hilabete lehenago. Bigarrenik, egiaztatu egin behar dute 30 urtez behintzat kotizatu dutela Gizarte Segurantzan. Hirugarrenik, ziurtatu behar dute lana uzteko erabakia ez dutela nahita edo beren borondatez hartu.
Horrelako erretiroetan, pentsioa murrizteko koefizientea %6tik %8ra bitartekoa da: langileak egiaztatzen dituen kotizazio urteetan oin harturik, dagokion koefizientea aplikatzen zaio pentsioan 65 urtera iritsi bitarteko urte bakoitzeko.
Bestetik, ordea, bada berrikuntza bat oraingo araudian, berez ondo etorriko zaiena 1967ko urtarrilaren 1a baino lehenago kotizatu ez duten 60 urte inguruko langileei, baldin enpresan arazoak badituzte edo langabe aldi luzekoak badira. Eta, honetan datza berrikuntza: nahiz eta Gizarte Segurantzan 1967ko urtarrilaren 1az geroztik afiliatuak izan, erretiro aurreratua lortzeko modua izango dute 61 urtetik gorakoek, baldin beste eskakizun batzuk betetzen badituzte.
Hiru dira bete beharreko eskakizunak. Lehenik eta behin, enplegu eskatzaile moduan inskribaturik egon behar dute enplegu bulegoetan, gutxienez erretiro eskabidea egin baino sei hilabete lehenago. Bigarrenik, egiaztatu egin behar dute 30 urtez behintzat kotizatu dutela Gizarte Segurantzan. Hirugarrenik, ziurtatu behar dute lana uzteko erabakia ez dutela nahita edo beren borondatez hartu.
Horrelako erretiroetan, pentsioa murrizteko koefizientea %6tik %8ra bitartekoa da: langileak egiaztatzen dituen kotizazio urteetan oin harturik, dagokion koefizientea aplikatzen zaio pentsioan 65 urtera iritsi bitarteko urte bakoitzeko.
AURRETIKO ERRETIROAK ERREGULAZIOKO ESPEDIENTEETAN.
Beste arau batzuk lehiaketazko prozeduraz kanpoko enpresek (erreka jo ez duten edo ordainkizunen suspentsioa aitortu ez duten enpresek) aurkeztutako enplegu erregulazioko espedienteekin dute ikuskizun, baldin 1967ko urtarrilaren 1ean mutualistak ez ziren 55 urteko edo gehiagoko langileei eragiten badie. Horrelako interesdunei 65 urte bete arte Gizarte Segurantzaren hitzarmen berezia finantzatzeko kuotak pagatzeko obligazioa ezarri die Lege dekretuak.
Enpresek eta langileek ordaindu behar dute hitzarmen bereziaren kostua. Enpresek kotizatu behar dute, harik eta langilea 61 urtera iristen den arte. Adin horretatik aurrerakoa, berriz, langileek ordaindu behar dute. Orain, hileko 330 euro ingurukoa da langileek pagatu beharreko kuotaren zenbatekoa.
65 URTETIK AURRERA ERE LAN EGITEKO AUKERA.
Espainiako Gobernuaren Lege dekretu horrek, gazteen enpleguaren erasorako bada ere, baditu, izan, 65 urtetik aurrera lanean jarraitzera motibatzeko neurriak. Horrela, 65 urte bete ondoren lanean segitu eta kotizazioko 35 urte osatuz gero, oinarri erregulatzailearen %100eko gailurra gainditu ahalko da. %2ko gehikuntza izendatu dute, 65 urtez geroztik kotizatutako urte oso bakoitzeko.
ALARGUNTZAKO PENTSIOAK.
Lege dekretuan ageri dira, halaber, alarguntzako pentsioen gaineko arauak. Oinarri erregulatzailearen %45etik %46ra pasatzen da, oro har, alarguntzako pentsioen zenbatekoa, eta %70era ere iristen da familiako kargen eta sarreren funtzioan. 2002ko urtarrilaren 1a baino lehenagoko pentsioei ere aplikatzen zaie Lege dekretu berriko ehunekoa: %46 automatikoki; gainerakoa, aldiz, interesdunaren eskariz, hala badagokio.
Beste berritasunen bat ere badakar aipatzen ari garen Lege dekretu honek. Esate baterako, orain ezkontzak ez du iraungitzen pentsioa, baldin kondizio hauek metatzen badira: pertsona heldua izatea (61 urtekoa edo gehiagokoa), elbarria izatea, alarguntzako pentsioa izatea diru iturri nagusia eta ezkontideen sarrera totalek indarrean dagoen Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren zenbateko bikoitza ez gainditzea. Espainiako Gobernuak 2002rako ezarritakoaren arabera, hilean 442,40 eurokoa da Lanbide arteko Gutxieneko Soldata (%2ko igoera besterik ez du izan iaztik)
Neurriak ez dira diruditen bezain progresistak
Espainiako Gobernuak CEOE konfederazioarekin eta CCOO sindikatuarekin hitzartu zuen pentsioen gaineko araudi berria, erreportajean azaldu ditugunak bezalako aldaketak ezarri dituen erreforma. Gainerako sindikatuek, dela UGTk, dela ELA eta LAB sindikatu abertzaleek, ez dute parterik erreforman, zeren negoziazioko mahaitik kanpo gelditu baitziren. Edukia jakin zenean, sindikatu izenpetzaileak ez beste guztiek kritikatu zuten gogor eta jo zuten txarrerako erreforma, uste baitzuten bere osoan hartuta langileen interesak kaltetzen zituela, nahiz eta aitortu kolektibo txiki batzuentzat onetik ere zerbait bazuela.
Adibide gisa, ekar dezagun hona Mikel Noval ELAko azterlanen arduradunak Euskal Herrian gehiengoa duen sindikatuaren izenean egin zuen ebaluazioa. Ordezkari sindikal horrek honela zioen orduan: "Erabat egiaztatzen du Alderdi Popularraren eskubide laboralak eta sozialak graduz gradu listuz joateko estrategia". Mikel Novalen iritziz, zakarkeriak eta kolpe gogorrak saihestea da kontua, dena delako erreforma ez izatea bat-batean guztiz txarrerakoa, langileen nahiei eta eskubideei egiten zaizkien atximurkadek "ez dezatela eragin haserre sozial nabarmena sorrarazteko moduko zirrararik". Arduradun horrek uste du, "Ongizateko estatuaren elementu funtsezkoak suntsitzeko prozesu motel, baina gupidagabekoa dagoela abian eta epe ertainean langileek larrutik paga dezaketela txikitze hori".
Novalen aburuz, "gazteen enplegua erasotzen du argi eta garbi erreformak", erretiratzeko adina atzeratzea sustatzen baitu. Horretarako, honako hauxe da amua: segitu lanean 65 urtetik aurrera, pentsio handiagoa kobratzeko itxaropen osoan. Gobernua -dio Novalek- gehiago kezkatzen du aurrekontu publikoetatik pentsioen karga arintzeak langabe dauden %13,6 pertsonen existentziak baino, zein hiru laurdenetan doakoak baitira estatuaren fiskoarentzat».
Kritikatu egiten ditu, halaber, 1967ko urtarrilaren 1az geroztik afiliatu ziren langileentzat paktatu diren erretiro aurreratuak. Bere iritziz, 1967a baino lehen kotizatzen hasi zirenei dagokiena baino "askoz okerragoa da", zeren oso zehatzak baitira eskakizunak. Novalek dioenez, erretiro aurreratua ez da eskubide bezala planteatzen, baizik eta egoera arras jakin batzuen aterabide gisa. Gainera -segitzen du- "igoz joango da pentsioa kalkulatzeko kontuan hartu beharreko urte kopurua, eta, neurri berean, murriztuz joango da jasotzeko zenbatekoa. Bestalde, enplegatzaileek Gizarte Segurantzari gutxiago ordaintzeko bidea egiten jarraitzen dute". Azkenik, honela amaitzen du atal horri dagokiona: "Hitz batean esanda, oso erreforma kaltegarria dela uste dugu".
Izenpetzaileek alarguntzako pentsioetan markatutako alde on zenbaiten aurrean, Novalek dio pentsio horien ehunekoetan egindako igoera izan dela, zurztasuneko pentsioa erdiesteko epea urtebetez luzatzearekin batera, "erreformako izarra". Zehazten hasita, ordea, adierazten du alarguntzako pentsio minimoa jasotzen ari den multzoari (multzo garrantzitsuari) erreformak ez diola ezer aldatzen benetan, zeren, egia izanik ere oinarria goratuko dela, egia delako, orobat, neurri berean murriztuko dela minimoen osagarria, eta, ondorioz, berdin-berdina izango dela kobratzeko zenbatekoa
Novalen aburuz, "gazteen enplegua erasotzen du argi eta garbi erreformak", erretiratzeko adina atzeratzea sustatzen baitu. Horretarako, honako hauxe da amua: segitu lanean 65 urtetik aurrera, pentsio handiagoa kobratzeko itxaropen osoan. Gobernua -dio Novalek- gehiago kezkatzen du aurrekontu publikoetatik pentsioen karga arintzeak langabe dauden %13,6 pertsonen existentziak baino, zein hiru laurdenetan doakoak baitira estatuaren fiskoarentzat».
Kritikatu egiten ditu, halaber, 1967ko urtarrilaren 1az geroztik afiliatu ziren langileentzat paktatu diren erretiro aurreratuak. Bere iritziz, 1967a baino lehen kotizatzen hasi zirenei dagokiena baino "askoz okerragoa da", zeren oso zehatzak baitira eskakizunak. Novalek dioenez, erretiro aurreratua ez da eskubide bezala planteatzen, baizik eta egoera arras jakin batzuen aterabide gisa. Gainera -segitzen du- "igoz joango da pentsioa kalkulatzeko kontuan hartu beharreko urte kopurua, eta, neurri berean, murriztuz joango da jasotzeko zenbatekoa. Bestalde, enplegatzaileek Gizarte Segurantzari gutxiago ordaintzeko bidea egiten jarraitzen dute". Azkenik, honela amaitzen du atal horri dagokiona: "Hitz batean esanda, oso erreforma kaltegarria dela uste dugu".
Izenpetzaileek alarguntzako pentsioetan markatutako alde on zenbaiten aurrean, Novalek dio pentsio horien ehunekoetan egindako igoera izan dela, zurztasuneko pentsioa erdiesteko epea urtebetez luzatzearekin batera, "erreformako izarra". Zehazten hasita, ordea, adierazten du alarguntzako pentsio minimoa jasotzen ari den multzoari (multzo garrantzitsuari) erreformak ez diola ezer aldatzen benetan, zeren, egia izanik ere oinarria goratuko dela, egia delako, orobat, neurri berean murriztuko dela minimoen osagarria, eta, ondorioz, berdin-berdina izango dela kobratzeko zenbatekoa
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gorka Bereziartua
#2
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#3
Nagore Iturrioz Lopez
|
Yolanda Porres García
|
Steilas sindikatua
#4
Zigor Olabarria Oleaga
#5
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Azkenak
2024-04-30
Gedar
Pertsona afroamerikar bat erail du Poliziak AEBetan, belaunarekin lepoa estutu ostean
Istripu batetik ihes egin zuela aitzakiatzat hartuta, taberna batera sartu, lurrera bota eta buruz behera lotu zuten poliziek 53 urteko gizona. Zortzi minutuz izan zuten lurrean.
2024-04-30
Mikel Garcia Idiakez
Nola landu desirak, aniztasun sexuala edota identitatea 12-18 urteko ikasleekin?
Gorputzak, identitateak, desirak, justizia soziala, ahalduntzea eta memoria: sei arlo horien bueltako unitate didaktikoak kaleratu dituzte, DBH eta Batxilergoko ikasleekin lantzeko. LGBT+ pertsonen testigantzak, diskriminazioa eta aldarrikapenak oinarri, “armairuan... [+]
Eguneraketa berriak daude