Penintsulako lanik onena


2002ko abenduaren 01ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Aranzadi Elkarteak plazaratutako «Munibe 1972» aldizkaria zeukan hizpide Marzelino Aizpurua aranzaditarrak ordukoan, eta hura ebaluatzerakoan, zalantza izpirik ez zuen agertzen gizonak: huraxe zen «azkeneko bi urtetan, Penintsulan egin den lanik onena». Hala ere, Marzelino Aizpuruak bazuen nola heldu aldarrikapen hori azaltzerakoan, berak goraipatzen zuen lan hark aurreko urtean Ibañez Martin saria eskuratua zuelako, eta lehiaketa hartako epaimahaikoek horrelaxe kontsideratu zutelako. Zertaz ari zen? Bada, Jesus Altuna paleontologoak hamabi urtez landutako lan batetaz, hara!


MUNIBE 1972

Hasiera-hasieratik, garbi adierazten zuen Marzelino Aizpuruak bere idazlanaren xedea: «Aranzadi Elkartekoek duela guti hartu dugu berak argitaratzen duen Munibe aldizkariaren azken alea. Bostehun orrialdeko alea gaia bati lotua. Izen-buruak garbi adierazten digu gaia: ‘Fauna de mamíferos de los yacimientos prehistóricos de Guipuzkoa’. Egilea, Jesus Altuna, Paleontologoa».
Aurkezpen honen ondoren, lan hark Marzelino Aizpurua berari sortu zion zirrara agertzea geratzen zitzaion: «Esan ohi da sarritan euskaldunon artean argitaratzen diren liburuetaz kritika guti egiten dela, txalo gehiegi jotzen. Ez dut ezezkorik esanen, baina hemen aurkezten dutan liburu honen kritikarik egiteko gai denik ba ote den badut kezkarik asko. Ni ez behintzat.
Hamabi urte luzeetan egindako lana dugu Jesus Altunak eskaintzen digun hau; hamabi urte, ez gaude hortara jarriak».
Paleontologoak bere lan honi eskainitako denbora luzeaz kanpo, ordea, bazegoen beste zer edo zer jakitea komeni zena. Hauxe: «Lan hau egiteko ez da bere kolkoan bildu, Europa zabalekoekin har-eman herstuak ditu; azken aldean agertzen dizkigun berak erabilitako liburuak lekuko, bostehun inguru eta Europa guzikoak».
Liburu gomendagarri baten aurrean zeudela, beraz. Tipografia eta neurriak oso txukunak izateaz gainera, «bukaeran 28 orrialde eder dituzu, hezur garrantzitsuen argazkiekin». Eta hori guztia gutxi balitz, prezioa ere oso kontuan hartzekoa izaki: «Honelako liburuak 200 peztan hartzen ez gaude ohituak», aditzera ematen zuen Marzelino Aizpuruak.


JESUS ALTUNAREN LANA

Altuna paleontologoak landutako gai hori agertzeko orduan, argitalpenean bertan eskaintzen zuten laburpenaz baliatzen zen artikulu haren egilea. Eta elebiduna behar zuen aipatu liburua, zeren, antza denez, hauxe baitzioen hartan Jesus Altunak: «Lan honetan Gipuzkoako lehen gizonen aztarnategietan, harpeetan alegia, azaldutako ugazdun-abereak aztertu ditut. Gipuzkoa alde batetik gaia honetan bere inguruko lurraldeak baino gutiago aztertua zegoen, bestetik azken izoztean (Würm izoztean) Frantziako SW-tik Iber Peninsula bide zijoazen gizon eta abereen nahitaezko bidea zen. Beste arrazoien artean bi hauek nahiko dira bere garrantziaz jabetzeko. Aztertutako hezurrak alde batetik Aranzaditar T. eta Barandiaran J.M.-ek 1924-tik 1936 arte Ermittia eta Urtiagan aurkitutakoak dira (5.285 zati). Bestetik Barandiaran berak eta biok 1958-tik 1968 arte Aitzbitarte, Lezetxiki, ta Marizulon aurkitu ditugunak (8.928 zati)».
Sei atal nagusitan banatu zuen bere lan hori Jesus Altunak. Eta paleontologo berak adierazten zuenaren arabera, lehenengoan, «Gipuzkoan egin diren azterketa guzien berri ematen dut», eta bigarrengoan, «Geografia aldetik aztertzen dut, batez ere Hidrografia eta Orografia aldetik. Lurralde ttikia izanik aldaketa sakonak ditu bere barrenean. Europako zenbait lurraldeetan bide luzeak igaro beharko lirake honelako aldaketak aurkitzeko. Azken izoztean, Würm aldian, itsasoak eta betiereko elurrak kilometro batzuk bakarrik zituzten tartean; Aralar eta Aitzkorriko gailurretan betiereko elurrak bai bait ziren».
Hirugarren atalean, berriz, «Gipuzkoa inguruko herrialdeetan azaldutako ugazdun guztien berri katalogo eran ematen dut. Herrialde hauetan Euskalerri guzia eta Santander ta Asturias sartzen dira». Eta laugarrengoan, «Gipuzkoan aztertu ditugun lehen gizonen aztarnategiak banan banan zehazki azaltzen ditut».
Bosgarren atala zen, agi denean, zabalena, eta bertan «aztarnategi hoietan azaldu diren 59 mueten azterketa egiten dut». Jakina, atal horren xehetasunetan luzatzen zen Jesus Altuna bera ere, baina lekurik ezak bultzata, Marzelino Aizpuruak hari buruz zioena baino ez dugu jaso. Hau da, honakoa: «Paleontologia aldetik hemen datza liburuaren muina eta bertan Jesus-en urte hauetako lana. Goi-mailakoa dugu eta gizon bereiztu edo espezialistentzat edo hauen arterako baliotsua». Azkenik, seigarren atalean, «Paleontologia, Kronologia, Egurastia, Ekologia eta Arkeologiari buruz» atera zituen ondorioak azaltzen zituen Jesus Altunak «Munibe 72»n.


ERRAZTASUNA -ZAILTASUNA -SAKONTASUNA

Adituei bakarrik zuzendutako lan baten aurrean ote zeuden, bada? Ez erabat, Marzelino Aizpuruaren aburuz. «Eskuan hartzean ez dugu ahaztu behar zein eratako libururen aurrean gauden, goi-mailako liburu baten aurrean alegia», baina «berak egiten duen azterketa ulertzerik ahal ez badugu ere, azterketa hortatik ateratako ondorenak uler genitzake, bere sakontasun guztian ez bada ere. Gai honen zaleek, bostgarrenik ez bada ere, beste guzietatik gauza jakingarri asko aterako dutelakoan nago»

Euskaltzaindia
Azaroaren 24an, Donostiako Diputazioan, Euskaltzaindiko kargu-berritzeak izan dira. Lau kargu berritu dira. Kargurako jaunak, euskaltzain osoak bakarrik aukera ditzakete. Jaunok aukeratu dira: aita Villasante, Euskaltzaindiko buru; Jean Haritschelar, buruordeko; Juan San Martin idazkari eta Eusebio Erkiaga diruzain. Zorionak guztioi. Lehen bezala jarrai bezate lan eta lan aurrera ere. Guztion laguntzaz euskeraren eta Euskal Herriaren alde lan oparorik egin dezatela opa diegu. (1972-XII-03)

Zumaiako ikastolaz
Guraso taldearen ordezko bezala izenpetzen duten Ion Arana eta Mari-Pilar Beobidek beren idazkian diotena irakurri ondoren, Zumaiako ikastolaren inguruan sortutako gertakizunen eta beren jatorriaren arrastoa zeharo galdu dutela ezpairik gabe esan diteke. Egia osoaren zale direla aitortzen dutenez gero, oroimeneko lausoak uxatzea behar-beharrezkoa dutela ezin uka; hori lortzeko, batzorde eta irakasleen artean gurutzatu ziren idazkiak, azkenengo batzarrean irakasle eta gazteek irakurri zituzten orriak eta azkenik batzordeko zenbaitek eta irakasleek izenpetutako informea behin eta berriz irakurtzeko kontseilatzen diet. Orri hoiek eskuartean ez balituzte, ikastolekoei eska dezaiezkiekete. Berdin arazo hartaz interesaturik egonen lirakeen guziek (1972-XII-03)


Azkenak
2025-07-30 | Sustatu
Tea app: emakumezkoen online segurtasunerako behar zuen tresna desastre bilakatu da

Tea App edom Tea Dating Advice delakoa ustez emakumeak online sortutako zitetan babesteko sortutako app bat da (edo izan da). Bere funtsa zen emakumezkoek online ligatzeko plataformetan ageri diren gizonezkoak etiketatzea hitzordu edo topaketa txar, susmagarri edo ez... [+]


2025-07-30 | Ahotsa.info
Eskuin muturreko talde sektario batek ‘Nabarro’ren omenaldia oztopatu du Abarzuzan

Eskuin muturreko sekta erlijioso bateko kideek, Deierrin bizi direnek, 1986an erbesteratuen aldeko ekintza batean Hernanin hil zen Fernando Ros Abartzuzako gaztearen omenezko ekitaldiko bidea oztopatu zuten igandean.


Milaka juduk Palestinaren askapenaren alde lan egiteko konpromisoa berretsi dute, “sionismoaren krimenen aurka”

Milaka lagun bildu ziren Vienan ekainaren 13tik 15era, lehen edizioa izan zuen Judu Antisionisten Kongresuan. Hiru egunez eztabaidatu eta hausnartu ostean, ohar bat argitaratu dute Israel palestinarren aurka egiten ari den genozidioaren eta garbiketa etnikoaren aurrean ahotsa... [+]


Uribarrin urperatutako herrietatik bota zituztenak omendu dituzte

Ur azpian utzitako herrietatik joan behar izan ziren 600 pertsonen omenez jarri dute oroigarria urtegiaren begiratokian, "ez ditugu inoiz ahaztuko urperatutako bizitzak", adierazi du Arabako ahaldun nagusiak.


2025-07-29 | Gedar
609 langile kaleratuko dituzte Ezkirozko BSHn

Plantillak baiezkoa eman dio aurreakordioari, eta, printzipioz, urte hau amaitzean itxiko dute fabrika.


Gasteizko lorezainek lau hilabete bete dituzte greban, Jaurlaritza eta Enviser enpresa aurrean manifestazioa eginda

Gasteizko lorezainen grebak lau hilabete bete ditu, langileek salatu dute Enviser enpresak eta Gasteizko Udalak blokeatu dutela auzia, bilera berririk ez dutelako egin uztailaren 7tik. 


Álvaro Uribe Kolonbiako presidente ohia errudun jo dute iruzurra eta eroskeriagatik

2002 eta 2010 artean Kolonbiako presidente izan zenari gutxienez lau eta zortzi urte arteko espetxe zigorra ezarri diezaiokete. Auzitegi Gorena 2018an hasi zen ikertzen Uribe, Ivan Cepeda senatari ezkertiarrak jarritako salaketa batean lekuko ziren hainbat paramilitarri... [+]


Israeldar kolono batek ‘No Other Land’ dokumentala grabatzen lagundu zuen aktibista palestinar bat hil du Zisjordanian

Yinon Levi izeneko kolonoak Odeh Hadalin aktibista hil du Zisjordania hegoaldean. 'No Other Land' dokumentala grabatzen lagundu zuen Hadalin, dokumental onenaren Oscar saria irabazi zuen martxoan. Kolono hiltzailea palestinar lurraldeak okupatzeagatik AEBetako zigor... [+]


2025-07-29 | Mikel Aramendi
Analisia
Kanbodia eta Thailandia, gerra-plantak egiten?

Arma astunekin elkarri erasoka lau egun eman ondoren, baldintzarik gabeko su-etena adostu dute Kanbodiak eta Thailandiak, Malaysiaren bitartekaritzarekin, Kuala Lumpurren egin duten aurrez aurrekoan. Ezingo dute akabera hori ikusi bonbardaketetan, alde batean zein... [+]


Euskal diaspora elkartuko da Boisen, eta jendetsua izatea espero dute

AEBetako Idaho estutako Boise hiriburuan ospatuko dute euskal kultura ezagutarazteko, eta euskal diaspora batzeko. Hainbat ekitaldi egingo dituzte uztailaren 29tik abuztuaren 3ra arte.


Gurasotasun baimena 16 astetik 17ra luzatuko du Espainiako Gobernuak, eta 32 aste gurasobakarrentzat

Astearte honetako gobernu bileran onartuko dute PSOEk eta Sumarrek, akordioa iragarri baitute. Neurria "berehala" ipiniko dela indarrean jakinarazi dute.


Astebeteko liskarren ondoren, Thailandiak eta Kanbodiak su-eten akordio bat sinatu dute

Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]


Zuzenean eta zeharka 434.000 palestinar hil ditu Israelek 2023ko urritik, Gazako biztanleriaren %20, kalkulu baten arabera

The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]


Europa makurrarazi du Trumpek
AEBek Europako produktuei %15eko muga-zergak ipiniko dizkie, eta alderantziz ezer ere ez

Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]


Eguneraketa berriak daude