Baserrian ala kalean hobeto?


2002ko uztailaren 28an
Zer-nolako indarra daukaten kantuek! Zozoena eta errepikakorrena izanda ere, atsegin osoz gogoratuko dugu, bizitzan dastatu ahal izan dugun une politen baten oroigarria bada. Eta alderantziz, onena izanda ere, higuin bereziz entzungo dugu, bihotzean min eman zigun mementoa ekartzen badigu gogora. Nago, behintzat, horrelako zer edo zer gertatuko zitzaiola ZERUKO ARGIAko editorialgileari, 1972ko udan oso ezaguna egin zen kanta batekin, «Baserrian ala kalean obeto?» izenburua zeukan editoriala idazteko oinarritzat hartu zuen harexekin prezeski.



NON OTE NEKAZARIA?

«Nun da nekazaria?» edo antzeko tituluren bat zeukan kanta horrek, baina ezin esango dizuet nork kantatzen zuen, nahiz ahalegin bat baino gehiago egina naizen hori jakin nahian. Oso ondo gogoratzen dut abestiak zeukan leloaren hasiera, eta binaka helduta dantzatzeko baltse moduko baten doinua zuela ere bai, baina hortik aurrera, jai duzue nirekin! Nolako mezua ote zen berea? Ideiarik ere ez. Ziur dakidan bakarra, Z. ARGIAko editorialgileari sortu zion amorru mindua da. Hara zergatik diodan hori: «‘Nun da nezakaria?’ abesten ari ziren oraindik orain Gipuzkoako errixka batean, festa egunez, soiñujoleak. Ez dakit dantzan zebiltzan gaztetxoak baserrikoak ala kalekoak ziren. Kalekoak, noski».
Txan-ta-ta-txun! Zer zela-eta horrelako baieztapen lehorra, irakurle orori zuzendua zihoakion editorial batean? Irakurri, irakurri, jarraian zioena: «Nun da nekazaria? Sasoia ere alakoa da eta baserrian, noski, lan eta lan, jo eta ke. Belar ontzen, agian. Ez dauka dantzarako astirik. Ezin egin ahala lan dauka eskuartean. Nun da nekazaria? Baserrian, bakardadeaz eta lanaz, okiturik. Kalera jeisteko irrikatzen. Kaleko zarataren eta jende pilloaren egarriz».
Ene, bada! Ederra egin zuen kantu haren asmatzaileak, kale bazterretik lurra landuz bizi den pertsonaz gogoratuz! (Editorialgileak zioenaren eraginpe hutsean jotzen dut kaletartzaz «Nun da nekazaria?» horren egilea, noski. Barkatuko ote dit hala ez bada...). Edonola ere, nekazariak kalera jaisteko daukan grina gaiztoan geunden, eta hara itzultzea hobe: «Ez da arritzekoa», editorialgilearen esanetan. Ezetz? Zergatik ote zion hori? «Baserria ez da kaletik ematen duen bezain eder eta zoragarri. Eguzkitik eguzkira lana, jan aukerarik ez, lagunarte motza, ezin-bizi latza, etorkizunik gabe, zahar eta gazteen arteko burruka sukalde berean, atseden eta jolasik eza, kultura bideak auzoan...».



KALEAN ERE, ZAKURRAK HANKA HUTSIK

Gelditzeko moduko lekua, alajaina, editorialgileak irudikatzen zuen baserriarena! Harritzekoa da nola bizi ote zitekeen inor bertan, aterabide bakar bat ere ez zuen zulo beltz horretan. Dena den, arazoak ez zuen irtenbide errazik, zeren kalean ere zakurrak hanka hutsik zebiltzan, Z. ARGIAko editorial hark zioenez: "Aspertuta, nekazaria, baserrian. Nazkatuta, kalean, ikusten denez zenbait tokitan kaletarra. USAn, ‘gazteetarik %85-ek kaletik, hiritik alegia, aldegin nahi dutela. Nora ote? Herri txikitara batzuek, hiri-inguruetara beste batzuek; baina baserrira gehienek: mutiletarik %28,2-k eta nesketarik %35,8-k baserritar izan nahi lukete’».
Nonbaitetik jasotako datuak behar zuten izan haiek, jarraian hau zetorren-eta: «... Suezia dator, USAren orpotik, Europako aintzindari. Frantzian bertan, atzerago, ia bostehun ‘komuna’ daude gaur. Arrigarri eta berri den beste zerbait ere ari omen da gertatzen USAn: postu inportanteei utzita, lan txikitara bihurtzen direla, gizatar kutsua duten eginkizun apaletara eta esku-lanetara beraz. Ekonomi-maillan jetxi beharrak ez omen ditu inolaz ere atzera arazten».
Gero, fenomeno hark guztiz txunditua zeukan editorialgileak arrazoiak bilatzeari ekiten zion bat-batean: «Bakardadeak eta lanak ez ezik, jendearen emanak, zaratak, dantzak, jolasak, zurrutak, diruak eta abarrek ere okitu egiten du jendea. Ez dituzte ekonomiak eta politikak gizonaren arazo guztiak konpontzen. Zibilizazioa bera bihurtu da gizonarentzat gogaikarri. Kale zuloak ere nazkatu egin du jendea. Eta ostera mendiruntz abiatu da. Berriro baserria du amets. Baserriko pakea. Baserriko bizimodua. Izan ere, zulo bat itxi eta beste bat ireki egin ohi zaigu gizonoi. Arazo bat zuzendu eta bestea sortu. Orregatik erakunde berri bat ez ezik zibilizazio berri bat ere eskatzen du gaurko gizonak. Ez dio erdizkako erantzun bat eman nahi bere bizitzari, erantzun oso bat baizik».

Paradoxikoena zera da: berak gogoeta hau guztia idazten zuen bitartean, seguruenik hor izango zuela buruan «Nun da nekazaria?» abestia, kolpeka...

Firme eusteko asmotan
Nork bere burua ondo ezagutzeko (hauxe da, Sokratesen ustez, jakintzaren hastapena) behar du atzera jo. Mitxelena maisu jaunak aipatu egin gaitu berriki arabarrok, esanez, orain Arabako iraganarengatik interes handia dela. Egia da. Baina lan hontan bi hutsune nagusi dugu nabaritzen: bata, langileak falta ditugula, eta bestea, instituzioen interes ttikia nahiz hutsa. Iruinean bezala, hemen ere esan genezake «Colegio Universitario» delakoa hemen dagoela, hemengoa ez delarik. (...) Etnografiari dagokionez, Nafarroan bezala hemen ere erakunde bat egin nahi da, bere aldizkariarekin. Hala bi. Honen egiteko inportante bat leku-izenak biltzea da: hori bait da Arabako hizkuntza zaharra ezagutzeko ia bide bakarra. Hortan dugu esperantza handia. Bestela, zer esan? Erdalzaleak dira noski jo eta ke ari Arabako aurpegi zakar berri hori goratzen. Hortarako bai, badira diru eta instituzioak. Eta ez dira, ez, erdalzale guziak ezikasiak. «Doktora» batek izkribaturiko lan bat ikusita, Arabako euskaldunok «ovni»ak garela pentsa dezakegu (...) (1972-VIII-06)

Aita Muxika'ren diccionario castellano-vasco
Iragarkia, 1972-VIII-06
1973'garrengo Urteberria baño len, aurretik ezer ordaindu gabe, arpidea eskatzen ba'duzu: Aita Muxika'ren Diccionario Castellano-Vasco (bigarren argitaraldia) %30 merkeago jasoko duzu. Bialdu ordea zure seña osoak argi eta garbi zuzenbide ontara: P. Plácido Múgika S.I. Santuario de Loyola. Azpeitia. Guipúzcoa

Euskaldun etxekoandre baten zai
Santa Ana biaramonean, Debako Eliz Nagusian erri guzia batu zan il-berri zan emakume bati azken-agurra eskeintzen. An batu ziñaten guzioi eskerrik asko biotz-biotzez. Ildako emakumea, nerekin hogei eta amabi urte eta gehiago bizia zan. Ortik ikusi nere barrua nola geldituko zan gertaera negargarri arekin. Mirari zai: Horrela gelditu naiz ni, nere neskatxa zintzoa il zaidanean. Eta orain emen nago mirari zai: Jaunak ia nonbaitetik sortzen didan zerbitzari leial eta zintzo bat, leengoaren antzekoa. Badakizue, euskal-emakume zintzuok, beraz, nola arkitzen naizen. Ta orain galdetzen dizuet: Ba al da iñun emakume bat, apaiz baten zerbitzuan Donostian paketsu bizi nai duanik? Norbait ortarako prest bada, emen nauzue zuekin itzegiteko prest. Idatzi ezazue zuzenbide ontara: Nemesio de Echaniz. Victor Pradera 79-2° izda. San Sebastián. Edo-ta telefono ontara deitu ezazue: 424706. Onela elkar ikusi eta erabakiren bat ar genezake. Emen dezue, beraz, apaiz bat mirari zai. Agur eta ikusi arte. (1972-VIII-06)


Azkenak
EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


Ostiralean hasi eta urte bukaera arte iraungo du Arestiren ekarria ezagutarazteko Bilboko egitarau oparoak

Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez,  Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Energia berriztagarrien arloko kooperatiben europar federazioko Kontseilu Errektoreko kide bihurtu da Goiener

Rescoop.eu federazioko Kontseilu Errektorean sartu da Goiener kooperatiba, eta  "lorpen handitzat" jo du ardura berri hori. Iragan maiatzaren 22an Krakovian (Polonian) egindako Energia Komunitarioaren Foruman parte hartu ahal izan dute, eta une inportantea izan... [+]


Eguneraketa berriak daude