Lapurdiko Barrualdea. Mendi gailurrera trenez
- Lapurdiko kostaldea Ipar Euskal Herrian turismo masiboaren gunea bada ere, bertatik oso kilometro gutxira edertasunak nagusi izaten jarraitzen du. Barrualdean ez dago itsasoari parez-pare begira egoterik, baina horren ordez Larrunera trenez edo Artzamendira kotxez igotzen bagara sekulako bistetaz gozatuko dugu. Miarritzeko luxuak sortzen digun mirespenari berriz, Biriatu edo Azkaine bezalako herrietako apaltasunaren edertasuna konpara diezaiokegu. Bestalde, euskalduntasun sentimendua difuminaturik topatu dugun kostaldetik oso kilometro gutxira antzinako (Sarako lezeak), atzoko (Itsasuko ageria) eta gaurko (Senpereko lakua) euskal sena berraurkituko dugu. Hau guztia Euskal Herria artifizialki banatzen duen mugaren inguruan biziko dugu. Baina batik bat Sara inguruko mugalariek edo Atekagaitzen "Duranbal" ezpata magikoak erakutsitako moduan mugak edo oztopoak apurtzeko daude. Hala diote kondairek.
Gertu, Bidasoa ibaiaren erdian Faisaien irla dago. Irla honetan (urte erdian espainiarra eta beste erdian frantziarra dena) Luis XIV. eta Felipe V.ak "Pirinioetako Bakea" sinatu zuten 1659an. Akordio honetan gaur egun ezagutzen dugun Espainia eta Frantziaren arteko muga adostu zuten, eta horrenbestez Behobia eta orokorrean bi aldeetako herriak definitiboki banatuak geratu ziren.
Bidasoa gaineko zubia iparrerantz igaro eta berehala eskumara eginez Biriatu herri politerantz igoko gara, handik 3 km.ra. Herritxo hau Bidasoaren gaineko balkoi natural batean dago, herria bera begiratoki pribilejiatua bihurtuz. Bertako pilotaleku, Herriko Etxe, ostatu, eliza-hilerri, etxeek... osotasunean hartuz oso leku atsegina bihurtzen dute.
Behobian eskumara Urruñarantz egin eta 3 km.ra errepidea ezkerrera utziz, beste km. batera Florenia lore parke koloretsua dugu: milaka zuhaitz eta zuhaixka, milioi bat lore baino gehiago, uharkak, bidexkak... Jatetxe eta bestelako zerbitzuak ere eskaintzen ditu.
Errepidean berriz, 2,5 km egin eta ezkerrera Urruñan sartuko gara, historikoki Iparraldeko herririk garrantzitsu eta handienetako bat. Erdialdean, Herriko Etxe aurretik igoz, Sokorriko kaperara iristen gara. Bertan Larrungo bista politak eta estela diskoidal interesgarriak ditugu.
Urruñako eliza aurretik igaroz erdialdetik irten eta errepidean sartuz momentuz zuzen egingo dugu, 500 metrora Urtubiko jauregia bisitatzeko. 1149an eraiki eta 1341ean gotorleku bihurtua, XVI. mendean harresiak galdu eta omenaldi dorrea eraiki ostean, XVIIIan berriztatu eta beste eraikinak erantsi ziren. Guztiaren ondorioz, kanpo eta barru ederrak ditu, flandriar tapizak barne. Apiriletik urrira egunero (asteartea ezik) zabalik, 14:00-19:00 artean; helduen sarrera 5,34 euro.
San Inazioko lepora goazen bitartean eskumaldera Larrun handia eta bere trenbidea ikusten hasiko gara. San Inazion Larrunera igotzen den tren ttipi zoragarria hartu eta ez zarete damutuko. Goitik, eguraldiak eta zeruak laguntzen badute zazpi euskal probintzien zati handi bat ikus daiteke. Itzulera oinez egitea gomendatzen dugu, trenbidea jarraituz.
URRUÑA
San Bizente eliza berez XI-XII. mendekoa da, baina XVI. mendean Berpizkundeko estiloan berreraikia izan zen. Barruan XVIII.eko pulpitua azpimarratuko dugu. Kanpoan, 45 metroko kanpandorrean esaldi esanguratsua irakur daiteke: "Vulnerat omnes, ultima necat" (Denek dute kolpatzen, azkenak du hiltzen).
XVI.ean Ama Birjinaren omenez eraikia, Frantziar Iraultzaren garaian suntsitua, eta berriz ere 1813an berraltxatua, berau inguratuz 1608 eta 1831ko izurriteetan hildakoak gogoratzen dituen hilarri diskoidal bilduma oso interesgarria ikusiko duzue.
Zabalik: otsailaren 5etik martxoaren 5era 14:00-18:00 artean. Apirilaren 1etik urriaren 1era 10:00-19:00 ordutegiarekin. Urrian 14:00-18:00 artean. Uztaila-abuztuan ezik, astelehenak itxita. Sarrerak: helduak 5,49 euro; umeak 3,81 euro.
AZKAINE
Iraultza Frantziarraren ostean berriz, bai erretorea zein bere jarraitzaileak Landetara deportatu zituzten, konstituzio berria ez onartzeagatik zigor gisa. XIX. mende eta XX. mendeetan, errefuxiatu askok (Santa Cruz apaiza karlista, Frankismoaren garaikoak, esate baterako) herri hau bizilekutzat hartu zuten.
XVI-XVII.eko elizak hiru arko erromanikodun elizpea du; bere kanpaitegi karratu ederra Larrungo granitoz egina dago. Tenplua inguratuz hilerria dugu, eta hemen 1657ko estela diskoidal bat nabarituko dugu.
Lapurdi eta Ipar Euskal Herri osoan elizak eta hilerriak bata bestearen alboan egon ohi dira. Beraz, jendeak bere hildakoak gertu mantentzen ditu, herriaren erdian, ez Hegoaldean askotan gertatzen den bezala, ahalik eta urrunen. Barrualdean XVII. mendeko erretaula urreztatua dugu, eta zurezko zutabek eutsitako hiru galeria. Lurrean hilarri askotxo dago, eta goialdean itsasuntzi bat zintzilik, itsasgizonen opari.
Azkenik, Pirinioetako azken gailur honek bere tontorretik (antena eta benta berriak ahaztuko ditugu) Euskal Herrian imajina daitekeen paisaiarik zoragarrienetakoa eskainiko digu. 360 graduko talaia honetatik, eguraldia adiskide badugu eta horretarako dagoen orientabide-maparen laguntzaz, gure ikusmenak Pirinioetako gailurrak, Donostia eta Baiona arteko euskal kostaldea, zazpi probintzietako zati handia... aurkitu ahal izango ditu.
Ordutegia: Martxotik azarora, goizeko 9:00etatik (udan 8:30etatik). Irteerak jende-kopuru eta eguraldiaren arabera (orokorrean 35 minuturo). Txartela (joan-etorri): helduak 9,5 euro., umeak 5,34 euro.
Turismo Bulegoa (Syndicat d'Initiative): Elizaurrean. (0)5 59 54 60 80.
Herriko Etxea: (0)5 59 47 44 44.
Botika: Dubos Mediku-Zentrua- Campo Baïta. (0)5 59 54 30 60.
Bankuak:
Agence Crédit Maritime- Frontoialdean.
Kotxe-tailerrak:
Garage Theard- RN-10 errepidea. (0)5 59 54 31 40.
Garage Mocorrea- A-63 autopistaren ondoan. (0)5 59 54 32 97.
Jatorduan:
La Bergerie Jatetxea- Bittola auzoa (Floreniatik gertu).
Arotzenia Jatetxea- Rue Jean Fourcade.
Restaurant du Fronton- Dongaitz Anaiak
Jan eta lo egiteko:
*Hôtel Mendi Bichta- Herriko Plaza. (0)5 59 54 30 30.
*Hôtel Arotzenia- Behobiara bidea. (0)5 59 54 31 03. Logela 27,44-36,59 euro.
***Camp. La Corniche- Kostaldean (Hendaia ondoan). (0)5 59 20 06 87
***Camping Larrouleta- RN-10 errepidea (Sokoara bidean). (0)5 59 47 37 84.
Lo egiteko:
***Camping du Col D'Ibardin- Herburu auzoa. (0)5 59 54 31 21.
***Camping Juantcho- Sokoa ondoko kostaldean. (0)5 59 47 11 97.
***Camping Suhiberry- Sokoa ondoan. (0)5 59 47 06 23.
AZKAINE
Botika: Lafitte Thierry- Ernest Fourneau. (0)5 59 54 00 42.
Kotxe-Tailerrak:
Garage de la Nivelle- Rd 918 bidean. (0)5 59 54 40 55.
Garage d'Ascain- Donibane-Lohizunera bidean. (0)5 59 54 00 90.
Jatorduan:
Achafla Baita Jatetxea- Mortzelai.
Restaurant Des Chasseurs- Eliza ondoan.
Jan eta lo egiteko:
***Hôtel Oberena- Route des Carrieres. (0)5 59 54 03 60. Logela bikoitza 45,73-99,09 euro.
**Hôtel La Rhune- Frontoi ondoan. (0)5 59 54 00 54. Logela 33,54-53,36 euro.
**Hôtel Basque- Rue Ernest Fournau. (0)5 59 54 00 12.
Lo egiteko:
***Camping Zelaia- Ibardinera bidea. (0)5 59 54 02 36.
***Camping-Caravaning des truites- (0)5 59 54 01 19.
**Camping d'Ascain- (0)5 59 54 40 61.
Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.
Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.
Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.
Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.
UEUk eta BadaLabek ikertzaile gazteei zuzendutako diziplinarteko ikerketa-proiektuen II. deialdia egin dute. Honen helburuak dira ikertzaile euskaldun gazteen arteko harremanak sendotzea eta ezagutza-arlo ezberdinetako ikertzaileak elkarlanean aritzea. Irailaren 22ra arte... [+]
Zuzeneko musika gustatuz gero, ziur azken hamarkadan Eider Iturriagak egindako argazkiren bat ikusi duzula. Bere bi grinak uztartu ditu bermeotarrak: musika eta argazkilaritza. Eszenatoki batean hain azkar pasatzen den une hori harrapatzeko abilezia du, ikuslearen begietan... [+]
Argentinako hainbat hedabidek Desgaitasun Agentzia Nazionalaren buru den Diego Spagnuoloren audioak zabaldu dituzte. Argentinako Gobernuan eroskeria dagoela aitortu eta azaldu du horietan Spagnuolok, eta ustelkeria kasu horren buruetako bat Argentinako presidente Javier Mileiren... [+]
Europako energia-enpresarik handiena da jada, eta bi handienetako bat munduan.
Irailaren 10a izanen dute protestarako lehen hitzordua. 2018 urteko Jaka Horien mugimenduaren segipen gisa ikusten dute anitzek deia, nahiz eta alderdi politikoak eta sindikatuak dinamikari lotu izanak ezberdintzen dituen biak. François Bayrouren austeritate politikaren... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Europako azken urteetako joerari jarraiki, derrigorrezko zerbitzu militarraren harrabotsa Alemaniara heldu da: SDP Alemaniako Alderdi Sozialdemokrata buru duen Defentsa Ministerioak borondatezko soldadutza ezarriko lukeen lege proiektua onartu du, "beharrezkoa" denean... [+]
Flamenco On Fire jaialdian ospatu dute ijito komunitatearen, flamenkoaren eta pilotaren arteko harremana. Iruñeko Alde Zaharreko Mañueta pilotalekuan antolatu dute jaialdia, eta bertan omenaldia egin diete lau pilotari ijitori.