Euskaldunok atzerritarrei diegun zorra
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Kanpotik etorritako guztiei buruz ari al zen? Beno, ez zen hori hain justu.
"Ikus dezagun gure Azkue aundiak zer dioen: ‘Etxeko bati mesede bat zor diogunean eskerrak eman gabe gelditzea ez da artaraiñoko pekatutzat jotzen. Mesedegille ori kanpotarra, atzerritarra izan ezkero ordea, ondo ezitakoaren bearkizuna da esker beroak ematea. Itxuskeri nabarmena litzake ala ez egitea. Are ta beartuagoak gaude gu, atzerritarrengandik izan ditugun mesedeak ain aundiak diralarik'".
Zergatik mahaigaineratzen zituen Iñaki Eizmendik Azkue jaunak esandakoak? Bada, bi lerro geroago, oraingoan ere Azkueren hitzak jasoz, kontura ekartzen zuen honakoagatik: "Ni, neroni -alegia Azkue jauna-, aita zana bezalaxe bertsoak osatzen arituko nintzan, noski, Bonaparte aundiak ikasketarako, estudiorako sua piztu ezpalu nigan". Hortik aurrera, Basarrik berak aintzat hartutakoak zetozen: "Pentsa nolako galera izango zuten Euskalerriak eta euskerak Azkue batek artu zuen bidea artu ezpalu. Bonaparte printzipea ez izatera, Azkue-rik ez genuen izango", ziurtatzen zuen, bipil, Bonaparte printzeak utzitako haziak bakarrik piz zezaketelakoan-edo Azkueren jakiteko grina. Eta hori ontzat emanaz, beste ondorioa ere bai: "Azkue-rik ez izatera, ez aren ondorengo sokarik ere".
Haatik, ez zen Bonaparte printzearekin amaitzen euskaldunok zorretan gauden atzerritarren zerrenda:
«Azkue-ren kaso berdinean dago Astarloa durangoar jakintsua. Humboldt alemana ez izatera, eman zuen pausorik etzuen emango durangoarrak. Bere erri Durango utzita etzan Madrid-a aldatuko, an buru-belarri estudiora makurtzeko. Aitatutako bi auetaz kanpo, beste askotxo dira gure esker ona irabaziak. Batzuk bederen aipa ditzadan: Van Eys, Hugo Schuchardt, Jules Vilson, Ribary, Stempf, Uhlenbeck, Dogson eta abar".
Ezagutzen al dituzue? Baliteke ezetz…Kasu horretan, jo gertuen duzuen liburutegira laster batean, zeren "ain urrutietatik izanik, atzerritarrak izanik, maixu izatera iritxi ziran gure izkuntzan. Guk, euskaldunok, nekerik gabe, saiatu gabe izan nai degu maixu. Emen dago gure okerra".
Amatiño gazteari zeharka zuzendutako eztenkada ote? Batek daki, eta hori ziur zekien bakarra jada ez dugu gure artean. Dena dela, honela jarraitzen zuen Basarrik:
"Gipuzkoar irakurle batek atzera egingo du bizkaieraz idatzita dagon zerbait irakurtzeko. Zailla iruditzen zaio bizkaiera; ez duela ulertzen (entenditzen) esango dizu. Bizkaitar askok lelo berdiña aterako dizute gipuzkoera dala-ta.
Egundo ez dit inportarik izan gipuzkoeraz irakurri edo bizkaieraz irakurri, ondo idatzitako lanak izan ezkero. Joskera oneko idazleak izan ditezela; euskal sena izan dezatela". Eta Txomin Agirrek bizkaieraz idatzitako "Kresala" zekarren kontura, "euskaraz egundo moldatu dan nobelarik ederrena, askoren iritziz". Bada, Basarriren ustez "Euskeraz irakurtzeko batere zaletasunik duen gipuzkoarrak ez du aldapa aundirik aurkituko ‘Kresala’ liburuan. Ez du, bearbada, ‘Garoa’ bezin errez irakurriko edo ulertuko, baiña ez pentsatzen duen ainbateko alderik aurkitu ere".
Bere garaiko euskaldunez ari zen Basarri, noski, oraingo irakurleek zailtasun galantak izan baititzakete, ez Txomin Agirreren bizkaiera edo gipuzkera ulertzen, hark bere nobeletan aitatzen dituen nekazal eta itsas giroko hitzek zer diren jakiteko orduan baizik… Baina hori beste kontu bat da, nolanahi ere, eta Basarrik azpimarratu nahi zuena hauxe: "Danok dakigu Bonaparte printzipeak dirua erruz zabaldu zuela euskeraren onerako; diru aren bearra izan zala garai artan azaldu ziran ainbat liburu txalogarri azaltzeko. Aberats asko degu gaur euskaldunetan. Lendikako aberatsak batzuk; aberats berriak, besteak. Beren izkuntzarengana Bonaparte batek ainbateko zaletasuna balute (eta ark etzuen bere izkuntza), zer ez ote genduke egingo Euskalerrian!". Ez zitzaion arrazoirik falta, eh!
Kontu emen! Euki gogoan! Adiskide ta etxekojaunok! Zuen emazteentzako esku-erakutsirik onena. Zuen sukalderako apaingarri: Eltze azkarra. Asadora-Freidora "Radar". Erre ta prejitzeko aukerakoa: Supercacelora a presión "Radar". Juegos Espatulas y juego Cubiertos "Radar". Lantegia: Industrias Radar. Eskoriatza (Gipuzkoa)
Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.
1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.
Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.
%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.
Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]
GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]
40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]
"Pausa taktiko" gisa definitu ditu Israelek. Igandean hasi da eta 35 kamioi sartu dira Gazako zerrendara.
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]