GABA BELTZA: HERIOREN FESTA MUTRIKUN

Inongo idatzietan jasorik ez dago. Eta hala ere, Mutrikuko zaharrenak Santu Guztien inguruko gauren batetan -batzuek urriaren 31ean zela diote, gehienak azaroaren lehena dute gogoan eta bada 2a aipatzen duenik ere- herriko gaztetxoak alde batetik bestera ibiltzen omen ziren jendea beldurtzen. Egun batzuk lehenago inguruko baratzetan kalabazak lapurtzen zituzten, gero hustu eta barruan kandelak sartzeko. Kalabazak atarietan-eta jartzen zituzten. Kanta bat ere bazen horren inguruan: «Xesteron kontra, animen alde...» (Xestero Mutrikuko ehortzailearen izena zen). XX. mende hasierako urtetan egiten zela behintzat badakigu.

Horixe da Aritz Arrizabalaga Mutrikuko Udaleko Garapen eragilearen 91 urteko amonak eta beste batzuek kontatzen dutena. Haritz Jangek/n Me Gazte Elkarteko kide ere bada eta duela urte batzuk ohitura hura berreskuratzea otu zitzaien elkartekoei. «Ohitura bere horretan berreskuratzea zaila zen eta moldatu behar izan genuen» dio Arrizabalagak. Duela lau urte izan zen hori. Baina ospakizunaren elementuak Halloween amerikarraren berdintsuak ziren eta jendeak horrekin identifikatu zuen. «Hurrengo urtean beste era batera antolatu behar genuela erabaki genuen». Horrela, bigarren urte horretan kultur aste modukoa antolatu zuten, Euskal Herrian heriotza nola bizi zen azaltzeko helburuarekin. Heriotzarekin zerikusia zuten iraganeko elementuekin erakusketa bat antolatu zuten, Gurutze Ezkurdia etnografoaren eta Juan Madariaga historialariaren hitzaldiak eskaini zituzten, Joxe Mari Karrerek heriotzaren inguruko ipuinak kontatu zituen, Anjel Lertxundi eta Juan Kruz Igerabidek literatur saioa eskaini zuten... Santu Guztien bezperan, urriaren 31n, aldiz kale animazioa eta dantzaldia izan ziren. Ordutik urtero egiten da kale ikuskizuna, beti ere heriotzari erreferentzia eginez. Sua eta pirotekniarekin jokatu ohi da ikuskizunotan, horregatik gauez egiten dira, kaleko argi guztiak itzalita. Gerora zine emanaldiak edota bertso saio bereziak ere antolatu dira.
Lehen urte horietan festaren berri ahalik eta gehien zabaldu nahi zuten eta horretarako haurrak erabili zituzten: «Ikastolara joan ginen eta, aiton-amonei galdetuta, jai honi buruzko idazlana egin zezaten eskatu genien haurrei». Bigarren urtean kalabaza tailerra ere antolatu zuten eta haurrak ez ezik helduren bat ere hurbildu zen bertara. «Jendeari Amerikatik datorren festa bat ez dela adierazi nahi genion, Mutrikukoa bertakoa dela». Lau urte pasa direnean, Mutrikun (eta inguruetan) gehienek «Gaba Beltza» entzun eta badakite zer den: «Heriotzari alderdi makabroena kendu, alderdi ‘ludikoa’ azaleratu eta haren inguruko ikuspegiak eta ohiturak zabaltzeko festa».
Parranda egiteko aitzakia ere badela aitortu digu Aritz Arrizabalagak. Mutrikutik kanpoko gero eta jende gehiago hurbiltzen omen da horretara, baina «hau ez dela parranda hutsa adierazi nahi diegu». Horregatik Gaba Beltzean, kale ikuskizunaz gain, diapositiba emanaldiak egin izan dira kalean, tabernak modu berezian dekoratzen dituzte, bere eskaparatea aldatzen duenik ere bada, megafoniatik musika egokia jarri ohi da... guztia jaiak alderdi bereizgarri bat baduela adierazteko. Herritarrak ere, gero eta gehiago, beltzez jantzita irteten omen dira kalera.
Jangek/n Me Gazte Elkarteaz gain, gero eta gehiago dira egitarauaren osaketan parte hartzen duten taldeak. Iazkoan, adibidez, Zine Forum Taldeak, Mugak, bertso eskolak, ikastetxeek, gurasoen elkarteek eta aisialdi taldeak parte hartu zuten. Mutrikuko Gazte Asanbladak ere kontzertu bat antolatu zuen iazko Gaba Beltzean eta aurten berriro sartu dira egitarauan. Gaztetxe berria ere dekoratuko omen dute. «Ea gazteek jai hau gogoz hartu eta erreleboa hartzen diguten».
Gazteek erreleboa apurka hartzen duten bitartean, Aritzek etorkizunerako mila egitasmo darabilzki buruan, Mutrikuko Antzerki Taldea jai berezi honetan inplikatzearena, kasu. Ideiak behintzat ez zaizkio falta: «Heriotzaren mundua oso zabala eta aberatsa da. Hilkutxan sartzen ziren txanponetatik hasi eta Egiptoko piramideak bitarte, dena dago heriotzari loturik». Ideiak soberan, baina denbora falta. Eta dirua ere, nahiko justu. Milioi bat pezeta inguruko aurrekontua izan ohi dute eta gehiena kale ikuskizunek eramaten dute: «Piroteknia erabili ohi da eta seguruak ordaindu behar izaten dira, taldearen garraio eta mantenua bezala». Udaletik eta Tabernarien elkartetik jasotzen dute dirua.
Aurrekontuak aurrekontu, heriotzaren festan bizirik dagoela ospatu nahi duenak, datorren astean Mutrikura hurbiltzea besterik ez du. Gaba Beltzaren iazko afitxak zioen moduan: «Dum vivimus, vivamus»

AURTENGO EGITARAUA
Aurtengo Gaba Beltzeko ekitaldiak urriaren 31ko gauean hasiko dira. 23:00etan Deabru Beltzak taldearekin su-kalejira burutuko da eta gau osoan zehar kale giro berezia, musika, argazkiak, kandelak, kalabazak... izango dira. Gauerdi inguruan kontzertua egingo dute Gaztetxean.

Hurrengo egunean, Gaztetxean bertan bertso saioa izango da.
Hilaren 2an 22:30etan Pello Añorgak heriotzaren inguruko ipuinak kontatuko ditu Xabier Kultur Etxean.
Amaitzeko, azaroak 3 larunbatean ere jai giro berezia izango da

Ondarruko agurrak
Badirudi kostaldekoak erakartzen dituela bereziki heriotzak. Izan ere, Mutrikutik kilometro gutxira, Ondarroako Udalak eta «Bolo-Bolo» aldizkariak Azken Agurra testamentu gutun lehiaketa antolatu dute hirugarrenez. Izenak adierazten duen bezala, heriotza aurreko agurrak dira aurkeztu beharrekoak. Aurtengo epea amaitu da , ordea. Parte hartu nahi duenak datorren urtera arte itxaron beharko du. Aurtengo sari banaketa Domu Santu bezperan, hots, urriaren 31n egingo da, 20:30etan Ondarruko Kofradia Zaharraren parean


Azkenak
Analisia
Nostalgiari ‘sold out’

Gauzak ez dira izatez errazak, eta, izango da batagatik edo besteagatik, baina, azken boladan, mingainari behar baino gehiagotan egin diot kosk bi kontu hauengatik: sold out-aren kultura eta FOMOa –azken hori agian azaldu behar da, ez baita hainbestetan esana: esperientzia... [+]


Zedarriak Foroari erantzuna
Defentsan inbertitzea

Zedarriak Foroak Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua txostena aurkeztu zuen urtarrilaren erdialdean. Bertan, EAErako gomendioak jasotzen dira, Draghik eta Lettak Europako Batasunerako aurkeztu dituzten txostenak erreferentziatzat... [+]


2025-02-17 | Euskal Irratiak
Migranteen kontrako polizia operazio bat salatu dute Baionan

Hamasei migrante atxilotu zituzten otsailaren 6an Baionan, etorkinen eskubideen aldeko elkarteek salatu dutenez. Dirudienez, Baionako prokuradoreak eman zuen agindua. Operazioa autobus geltokiaren eta Pausa harrera zentroaren artean gauzatu zuen poliziak, tartean, adingabekoak... [+]


Musika eta dantzaren bidez, elkartasuna adierazi diote Palestinari Donostian

Kulturatik elkarteak antolatuta, Musika eta dantza Palestinarekin ekitaldia egin dute Alderdi Ederren gaur eguerdian. Palestinako herriari elkartasuna adieraztea eta jasaten ari diren genozidioaren bukaera eskatzea izan da helburua. Donostiako Udalaren Musika eta Dantza... [+]


Komunitateaz (I)

Konturatu orduko, 119 arkume jaio dira etxean, eta hamahiru ardi baino ez zaizkigu gelditzen erditzeko. Aurrerakoak diren urruxak jada izendatuta dauzkagu; horrek, inplizituki, esan nahi du hiltegira eramango ditugunak zeintzuk diren badakigula. Bereizte ariketa horretan... [+]


2025-02-17 | Nagore Zaldua
Amorrotxa, odol urdineko ameslaria?

Trebea, burutsua eta iheskorra; olagarro arruntak, izenak hala adierazten ez badu ere, aparteko trebetasunak ditu. Itsas molusku zefalopodo haragijale honek txundituta gauzka, bere ezaugarri eta ahalmen bitxiekin. Ornogabe guztien artean adimentsuena da, besteak beste.


2025-02-17 | Jakoba Errekondo
Intsektuen negupasa

Hotza gogor ari du. Ez denean, baina aurtengo neguan lurralde batzuk ederki jotzen ari du. Eta intsektuek nola irauten dute, udaberriarekin indarrean berragertzeko? Kaleko galdera izan dut bart. Hortik intsektuen adimendu eta buruargitasunera koxka ttikia dago. Berritu ditugu... [+]


2025-02-17 | Garazi Zabaleta
Xüxenka
Hurbileko laborari txikiek kudeatutako saltoki kolektiboa Maulen

Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]


Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


Eguneraketa berriak daude