EBRO IBAIAREN BI ERTZEETAN


2001eko urriaren 21ean
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Lodosa eta Sartaguda Lizarrerriko Erriberan eraiki ziren, Ebro gainean. Izan ere, bi herri hauek ibaiaren bi ertzeetan dituzte lur emankorrak. Beraz, nafar nahiz errioxar lagunekin harreman estua dute, senitartekoak dira, elkarrekin egiten dute lan, azoka, jaiak, adiskideak, ezkontzak... elkarbanatzen dituzte Kalagorri (Calahorra) hagitz hurbil dute, eta hain zuzen ere erromatar aldian hiri hartan bizi ziren idazle batzuek, IV. mendean, horrela deitu zioten Ebro ibaiari, Lodosa eta Sartaguda eskualdeko inguruari: "Wasco Ebro".

Sufrikario itzela pasa zuten XVI. mendean, Gaztelak nafar erresuma konkistatu zuelarik. 1936ko uztailaren 18an hasirikoak ere arrasto ikaragarria utzi zuen bertan, "alargunen herria" deitu ohi dena ezin lekuko hobea izanik, orduan nagusitzen ari ziren ideia ezkertiarrak, aurrerakoiak, ezpondetan fusilatu baitzituzten. Ezaguna da, halaber, aita erail eta Ameriketarat ihes egin behar zuen alabattoaren patu gorria, zeren eta, beranduago, argentinar diktadurak jadanik andrea zen emakume horren seme-alaba, historia era krudelenean errepikatuko bailitzan, desagerrarazi baitzuen.
Egun, edonola ere, asmo euskaltzale txalogarria gauzatzen ari da Mendabia, Sesma, Lerin, Lodosa, Sartaguda, Karkar, Andosilla, San Adrian, Azagra alderdian, baita Ebroz bertzalderat ere, poliki-poliki A ereduko hazia, ikastola edota helduen alfabetatzearen lana fruituak ematen ari delakotz. Jadanik bai baitira euskaldunak eta bertakoak diren haur nahiz gazteak, mende luzetako zorigaiztoko etena gainditu dutenak. Biana, Lodosa-Sartaguda eta Tutera. Ebroko hiru ikastola, hiru arrago

Euskara Erriberan gauza arrotza dela defendatzen dutenen botika

- ELIZAGORRIA (Lazagurria). Horrela idazten zuten, Erdi Aroan, Biana eta Mendabia artean dena. Euskal izen garbia eta -zergatik ote- herriak duen euskal aztarna toponimiko bakarrenerikoa.

- MENDABIA. Duela guti herriko mendi inguru bati "El Bronx" deitzen omen zioten, eta paper ofizialetan "El Calvario" du izena. XIX. mendean, baina, horrela idazten zuten oraindik: "Mendi". Hauek dira Mendabiako Erdi Aroko auzo batzuk: Imaz, Legarda, Beraza. Horiek, zalantza izpirik gabe, "lingua navarrorum" islatzen digute. Aspaldiko paperetan ere, bertzeak bertze, "Aranamendia" edo "Mendiçiura" moduko toki izenik azaltzen da. Edonola ere, mendabiarrei entzun bertzerik ez dago, bertako jatorriko hizkuntza euskara izan dela baiezta dezagun. Angel Elvira edota Jose Maria Satrustegiri galde egin, bertzenaz, baita Andoni Uzkeda idazle finari ere. Hitzak, ohiturak, frogak ikaragarriak baitira. Bertzalde, herri izena dela medio, horren gaineko eztabaida bizia bada ere, irakur 1602ko papera, Arroitzen idatzirik: "mendabia Videa". Eta, ez ahantzi, Ebro gainean gaude.

- MURILLO DE RIO LEZA. Eta Ebro zeharka dezagun, mugak erlatiboak baitira. Ez da fronterarik, jendeak elkar ezagutzen du, lana dela, azoka, jaiak, ezkontzak... Errioxako herri hartako bizilagunak 1279. urtean: "Lopez Buruandia", "Salvador Ederra", "Pedro Arçaya", "Garcia Lazarro". Eta bertako toki bat: "vinna de Legazpea". Inguruko herrietan, bertzalde, hauek bizi ziren: "Sancho Baliorra", "Eita Hekilo de Leza", "Eita Meteri", "Juan Lasart", "Fortun Zuria", "Juan Mendi" edo "Diego de Valdevide". Haien lantoki batzuk: "Almandegui", "Andivilla", "Valdarrate", "Valdemingañas".
3 SESMA. Bere egungo lurretan "Almunza" edota "Almuza" izeneko herria ere bazegoen Erdi Aroan. Hauek dira abandonatu zen herri hari dagozkion eta agiri zaharrei esker ezagutzen ditugun lau toki izen bakarrak: "Aruingorria" edo "Arbigorria", "Gurpideta", "Aran Lucea" eta "Gayneco Çavala". Lauak irakurririk, zer hizkuntza erabiltzen zuten hango biztanleek? No comment


Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Eguneraketa berriak daude