EBRO IBAIAREN BI ERTZEETAN


2001eko urriaren 21ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Lodosa eta Sartaguda Lizarrerriko Erriberan eraiki ziren, Ebro gainean. Izan ere, bi herri hauek ibaiaren bi ertzeetan dituzte lur emankorrak. Beraz, nafar nahiz errioxar lagunekin harreman estua dute, senitartekoak dira, elkarrekin egiten dute lan, azoka, jaiak, adiskideak, ezkontzak... elkarbanatzen dituzte Kalagorri (Calahorra) hagitz hurbil dute, eta hain zuzen ere erromatar aldian hiri hartan bizi ziren idazle batzuek, IV. mendean, horrela deitu zioten Ebro ibaiari, Lodosa eta Sartaguda eskualdeko inguruari: "Wasco Ebro".

Sufrikario itzela pasa zuten XVI. mendean, Gaztelak nafar erresuma konkistatu zuelarik. 1936ko uztailaren 18an hasirikoak ere arrasto ikaragarria utzi zuen bertan, "alargunen herria" deitu ohi dena ezin lekuko hobea izanik, orduan nagusitzen ari ziren ideia ezkertiarrak, aurrerakoiak, ezpondetan fusilatu baitzituzten. Ezaguna da, halaber, aita erail eta Ameriketarat ihes egin behar zuen alabattoaren patu gorria, zeren eta, beranduago, argentinar diktadurak jadanik andrea zen emakume horren seme-alaba, historia era krudelenean errepikatuko bailitzan, desagerrarazi baitzuen.
Egun, edonola ere, asmo euskaltzale txalogarria gauzatzen ari da Mendabia, Sesma, Lerin, Lodosa, Sartaguda, Karkar, Andosilla, San Adrian, Azagra alderdian, baita Ebroz bertzalderat ere, poliki-poliki A ereduko hazia, ikastola edota helduen alfabetatzearen lana fruituak ematen ari delakotz. Jadanik bai baitira euskaldunak eta bertakoak diren haur nahiz gazteak, mende luzetako zorigaiztoko etena gainditu dutenak. Biana, Lodosa-Sartaguda eta Tutera. Ebroko hiru ikastola, hiru arrago

Euskara Erriberan gauza arrotza dela defendatzen dutenen botika

- ELIZAGORRIA (Lazagurria). Horrela idazten zuten, Erdi Aroan, Biana eta Mendabia artean dena. Euskal izen garbia eta -zergatik ote- herriak duen euskal aztarna toponimiko bakarrenerikoa.

- MENDABIA. Duela guti herriko mendi inguru bati "El Bronx" deitzen omen zioten, eta paper ofizialetan "El Calvario" du izena. XIX. mendean, baina, horrela idazten zuten oraindik: "Mendi". Hauek dira Mendabiako Erdi Aroko auzo batzuk: Imaz, Legarda, Beraza. Horiek, zalantza izpirik gabe, "lingua navarrorum" islatzen digute. Aspaldiko paperetan ere, bertzeak bertze, "Aranamendia" edo "Mendiçiura" moduko toki izenik azaltzen da. Edonola ere, mendabiarrei entzun bertzerik ez dago, bertako jatorriko hizkuntza euskara izan dela baiezta dezagun. Angel Elvira edota Jose Maria Satrustegiri galde egin, bertzenaz, baita Andoni Uzkeda idazle finari ere. Hitzak, ohiturak, frogak ikaragarriak baitira. Bertzalde, herri izena dela medio, horren gaineko eztabaida bizia bada ere, irakur 1602ko papera, Arroitzen idatzirik: "mendabia Videa". Eta, ez ahantzi, Ebro gainean gaude.

- MURILLO DE RIO LEZA. Eta Ebro zeharka dezagun, mugak erlatiboak baitira. Ez da fronterarik, jendeak elkar ezagutzen du, lana dela, azoka, jaiak, ezkontzak... Errioxako herri hartako bizilagunak 1279. urtean: "Lopez Buruandia", "Salvador Ederra", "Pedro Arçaya", "Garcia Lazarro". Eta bertako toki bat: "vinna de Legazpea". Inguruko herrietan, bertzalde, hauek bizi ziren: "Sancho Baliorra", "Eita Hekilo de Leza", "Eita Meteri", "Juan Lasart", "Fortun Zuria", "Juan Mendi" edo "Diego de Valdevide". Haien lantoki batzuk: "Almandegui", "Andivilla", "Valdarrate", "Valdemingañas".
3 SESMA. Bere egungo lurretan "Almunza" edota "Almuza" izeneko herria ere bazegoen Erdi Aroan. Hauek dira abandonatu zen herri hari dagozkion eta agiri zaharrei esker ezagutzen ditugun lau toki izen bakarrak: "Aruingorria" edo "Arbigorria", "Gurpideta", "Aran Lucea" eta "Gayneco Çavala". Lauak irakurririk, zer hizkuntza erabiltzen zuten hango biztanleek? No comment


Azkenak
2025-09-05 | Sustatu
Itzulbide jarri dute martxan Osakidetzan, euskarazko lan-hizkuntza eraginkorragoa izateko

Osakidetzak Itzulbide aurkeztu berri du. Itzultzaile neuronal bat da EAEko osasuneko profesionalentzat, euskaraz egiten diren kontsulta medikoetako informazioa gaztelaniara itzultzen duena. Euskara lan-hizkuntza eraginkorra izateko baliabide gehiago eskainiko dizkie... [+]


Ikasle nafarren %30ak ikasiko du aurten euskarazko D ereduan

Hiru urte bete dituzten 1.404 ikasle berri matrikulatu dituzte D edo B ereduetan, Nafarroan. Adin guztiak kontuan hartuz, 27.334 ikaslek ikasiko dute euskaraz. Matrikulen 67,8% ikastetxe publikoen sarean izan da.


Pantailen gehiegizko erabilera, desinformazioa eta indarkeria praktikak identifikatu ditu adingabeen artean Macsonrisas-ek

Ikasleek pantailekin duten harremana aztertu eta "Heziketa digitala LH eta DBH" izeneko txostenean jaso dituzte ondorioak Macsonrisas-eko kideek.


Kaleratze kolektiboa ezarri nahi dute Maderas de Llodion

Asteleheneko bileran helarazi zioten asmo hori enpresa batzordeari, eta irailaren 9rako deitu dute hurrengo bilera. Fabrikak 151 behargin ditu gaur egun, baina ez dute zehaztu zenbat kaleratuko lituzketen.  


Herriko dantzan parte hartzen ari ziren emakumeei eraso egin diete Errioxako Cervera herrian

Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]


2025-09-05 | Gedar
Gaztetxea lortu dute Etxaurin

"Bailara eraldatzeko ezinbesteko tresnatzat" hartzen dute Gaztetxea, eta elkartasuna adierazi diete "borrokan dauden beste Gaztetxe guztiei".


“Hondarribiko alardearen bi aldeak parez pare jartzea da zilegitasun bera ematea zapaltzaileari eta zapalduari”

Hondarribiko udal gobernuaren “ausardia faltaz”, kontsentsua bilatzearen tranpaz eta “gatazkaren espiritua berpiztu” nahi duen alarde tradizionalaren aldeko elkarteaz mintzatu zaigu Uxoa Anduaga, Jaizkibel konpainia berdinzaleko kidea. “Ez dira... [+]


Gipuzkoako Aldundiko zaintzaileek ez dute euskara jakin beharrik, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren arabera

Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.


2025-09-04 | Joseba Alvarez
Dena blokeatu!

Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.

Izan... [+]


2025-09-04 | Karlos Zurutuza
Hizkuntzen museo txiki bat dago Parisen

Sena ibaitik metro eskasera egon arren, ez dago Mundolingua museoa aipatzen duen turismo gidarik. Kasualitateak baino ez gaitu eraman horra. Nolanahi, horrela aurkitzen dira, maiz, hiri baten sekretu gordeenak.


Magda Oranich i Solagran
“Ezin ahaztu dut Txiki azkenekoz besarkatu nuen momentu hura”

50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]


María Chivite lehendakaria:
“Poliziaren abusuak eskala handikoak izan ziren eta garai batean baino gehiagotan gertatu ziren”

UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Erresuma Batuan 700 lagun atxilotu dituzte jadanik, Palestine Action taldeari babesa adierazteagatik

Uztailean Keir Starmerren gobernuak erakunde "terrorista" gisa izendatu zuenetik, Palestine Action taldearen aldeko mezuak erakusteagatik ehunka lagun atxilotu dituzte. Larunbatean manifestazioa antolatu dute Londresen eta beste mila pertsonatik gora atxilotzeko... [+]


Mirentxu Loyarte hil da, euskal zinemagile aitzindaria

Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Hizkuntza politika “ausart eta berrituaz” eztabaidatuko dute TMeLaborategiaren udako eskoletan

Irailaren 9an eta 12an egingo dituzte udako eskolak. Telesforo Monzon eLab Euskal Herrigintzaren Laborategiak hizlari potenteak gonbidatu ditu, besteak beste, Iñaki Iurrebaso, Olatz Altuna, Jon Sarasua, Idurre Eskisabel, Josu Aztiria, Iñigo Urrutia eta Miren Zabaleta... [+]


Eguneraketa berriak daude