MUGALARI ETA IRAULTZAILEAK
- Lapurtar barrualdea ezagutzera goaz eta, horrela, gure hurrengo geldialdia Sara herrian burutuko dugu, sakabanatutako baserri ederrez jantzitakoa eta betidanik mugalarien sorterri izan dena. Sorterri ezin egokiagoa, zenbait baserri, nahiz eta bertaratzeko bide bakarra Saratik eduki Nafarroako lurretan aurkituko ditugulako, mugaren gain-gainean baina metro batzuk hegoalderago.
Sarako Lezeetara joateko frontoitik lehenbizi "Lehenbizkai" eta gero "Route des Grottes" seinaleak segitu behar ditugu. Bidea ondo seinalizatuta dago.
Pirinioetako lehen gailur garrantzitsuaren pean dago Sara (Larrun mitikoa) eta halere itsasotik oso gertu dago; kokapen inbidiagarria du. Herriak itzeleko monumenturik erakusten ez badu ere, plaza aldeko eta auzoetako baserri multzoa ikustekoa da.
Honi guztiari leze famatuetako historia misteriotsua eta herriko kontrabandista mitikoen kondairak gehituz, osotasun ezin erakargarriagoa sortuko zaigu.
Izan ere, arrazoi bategatik edo besteagatik, hemendik igaro edo hemen geratu diren pertsonaia ospetsuak asko dira: Pedro Axular (bertan erretore zegoela "Gero" idatzi zuen), Napoleon III eta Eugenia, Luis Mariano, Winston Churchill... eta nola ez, Joxe Miel Barandiaran antropologoa (Ataungo baserriari Sara izena jarri zion).
Ikustekoak
Saran ere berdin gertatzen da, baina beste batzuek baino enparantza handiagoa eta politagoa du; handiagoa pilotalekua luzea delako (errebotean aritzeko egokia da) eta politagoa plaza inguratzen duten etxe koloretsuek enparantza edertzen dutelako.
Tamalez, frontoia askotan aparkalekutzat erabiltzen da, irudia erabat txikituz. Bestalde, frontoiak berak harmaila ikusgarri eta irregularrak ditu, leku gutxitan ikusiko ditugun modukoak.
Frontoiari begira gaudela, gure atzean arkupedun Herriko Etxea dugu, lehen aipatutako etxe ederren artean oso ondo nahasten dena. Enparantzan baita ere, San Martin elizaren kanpandorre trinkoa. Erlojuaren gainean, denbora etengabe aurrera doala gogoratzen digun esaera dago:
Oren guziek dute
gizona kolpatzen
azkenekoak du
hobirat egortzen.
XVII. mendeko eliza hilerriak inguratzen du, Ipar Euskal Herriko ohiturari jarraikiz; barruan berriz, bost erretaulak eta Erdi Aroko Kristoren irudia, zurezko gizonezkoentzako galeriak (emakumeek meza behealdean entzuten zuten) eta lurreko hilarriak azpimarra ditzakegu.
Axular idazlea bertan apaiz izan zela gogorarazten digun inskripzioa ere ikusiko dugu, Luis Luziano Bonaparte frantziar printze eta euskaltzaleak eginikoa.
Enparantza aldea bisitatu ostean, Sarako baserri batzuk ikustera biratxo bat egitea gomendatzen dizuegu. Auzo gehienek dituzte baserri atseginak, baina agian dotoreenetako batzuk Lehenbizkai auzoan aurkituko ditugu, erdigunearen hegoaldetik gertu eta Sarako Lezeetarako bidean (frontoia ezkerrean utziz, eskuinerantz jo).
Larrun trenbideko geltokia bisean bisko bidea hartuz gero Ortillopitz baserrira helduko gara. XVII. mendeko eraikina da eta ateak zabalik ditu inguratzeko gogoa duen bisitari ororentzat (54. orrialdean duzu baserriak erakusgai duenari buruzko informazioa).
Lezeen sarrera (txarteldegi-kafetegiaren aurrean) oso handia eta ikusgarria da, eta hortik aurrera teknologikoki ondo prestaturiko ibilbide batean (igaro ahala argi urdinska batzuek seinalatuko digute) zehar lurpeko mundu harrigarri hau ezagutu ahal izango dugu.
Galeria hauetan historiaurreko aztarna ugari aurkitu da, eta gure antzinako arbasoen kultura ezagutzeko garrantzi handiko ikerketa-leku izan da (beste batzuen artean, berau ikertzen Joxe Miel Barandiaran ibili zen, sarrera aurreko ziluetak gogoratzen digun moduan).
Baina honez gain, naturak lurpeko galeria hauetan forma bitxi eta harrigarri askotxo moldatu ditu, bisitaria harrituta uzten dituen kare-harrien gaineko benetako eskultura naturalak. Sarrerako kafetegiaren ondoan ikus-entzunezko ikuskizun batek kobazulo hauei buruzko azalpen gehiago eskainiko dizuete.
Lezeen egutegi-ordutegia: Inauteriak arte 14:00etatik 16:00ak arte; Inauterietatik Aste Santua arte 14:00etatik 17:00ak arte; Aste Santutik ekaina arte 10:00etatik 18:00ak arte (asteburuetan 10:00etatik 19:00ak arte); uztail-abuztuan 10:00etatik 19:00ak arte; irailean 10:00etatik 18:00ak arte; urriaren 1etik azaroaren erdira arte 10:00etatik 17:00ak arte. Urte bukaera arte 14:00etatik 17:00ak arte. Helduentzako sarrera 35 libera; haurrentzako 20 libera.
Turismo Bulegoa (Syndicat d Initiative):
(0)5 59 54 20 14.
Herriko Etxea:
Botikak:
Garat- Herriko Etxearen ondoan.
Kotxe-tailerrak:
Garage Herrikoa- (0)5 59 54 21 16
Jan eta lo egiteko:
**Hôtel Pikassaria- Lehenbizkai auzoa. (0)5 59 54 21 51. Logela bikoitza 220-280 libera.
**Hôtel Baratchartea- Ihalar auzoa. (0)5 59 54 20 48. Logela bikoitza 230-350 libera.
*Hôtel Lastiry- Herriko Plaza.Soilik jaten ematen dute. (0)5 59 54 20 07.
Hôtel Portua- Istilart auzoa. (0)5 59 54 22 07. Logela bikoitza 180 libera.
Lo egiteko:
- Hôtel de la Poste- Herriko Plaza. (0)5 59 54 20 06. Logela bikoitza 150-180 libera.
- Vella Aterpetxea (Gîte de groupe)- La Petite Rhune kanpin ondoan (Berarako bidea). Txaletak ere badituzte. (0)5 59 54 23 97.
- ***Camp. La Petite Rhune- Berara bidea (Lehenbizkai). (0)5 59 54 23 97.
- **Camping Goyenetche- Lezeetara bidea. (0)5 59 54 21 71.
- Aire naturel Goyenetche (0)5 59542834
- Tellechea (0)5 59542012/2601
- Village vacance Omordia (0)5 59542095.
Artikoari begira jarri eta XXI. mendeko erronka eta arazo handienez hitz egiten bukatzen dugu aski fite: geopolitika, edo hobeki erran gerlak eta klima larrialdia. Horretaz kontziente, Artikoko Batzarraren baitan egin ahala eraikitzaile eta bakezale izateko jarrera izan dute... [+]
Orain dela hogei bat urte izandako mehatxuak datoz Gipuzkoako mendietara berriro ere, eta ez nolanahiko neurrian, gainera; tamaina eta kantitate handiagoan baizik. Proiektuok –bakarren bat jadanik eraikia; Zubietako erraustegia, kasu– landa-eremuan edota mendian dute... [+]
Urriaren 10 eta 11n Gasteizko Europa Jauregian egingo dira Euskalgintzaren Kontseiluak eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak lankidetzan urtero antolatzen dituzten jardunaldiak.
Iturramako taberna herritarrari eraso egin zioten egunean bertan Iruñean ziren arren, salatutakoan parte hartu zutenik ezin dela frogatu dio epaileak. 2022ko azaroan Ezpala taberna txikitu eta bertan ziren bezeroak jipoitu zituzten Bartzelonako ultrek.
Realeko futbol taldeko entrenatzaile Imanol Alguacilek, Nizan, Europako Ligako partiduaren aurretik eskainitako prentsaurrekoan euskarazko hedabideei euskaraz erantzuten ari zela, hainbat kazetariren kexa entzun behar izan du. Duela astebete antzeko egoera gertatu zen... [+]
Osakidetzako lan eskaintza publikoen eredua "berrikustea" eta kontsolidazio prozesuak "bukatzea" galdatzen duen ekimen parlamentarioa adostu dute hiru alderdiek.
Nafarroan hezkuntza publikoko milaka irakasle greba egitera daude deituta ostegun honetan eta mobilizazio ugari iragarri dituzte sindikatuek. Ratioen jaitsiera, plantillak egonkortu eta gainzama arintzea eskatzen dute, besteak beste: "Gobernuari dagokio hezkuntza publikoa... [+]
Euskal Kostaldeko ospitaleko zuzendaritzak aurkeztu duen lan denboraren berrantolaketa proiektuaren salatzeko, intersindikalak mobilizaziorako deia egin zuen asteartean. Berrantolaketa proiektu horrek 2002an sortutako hitzarmena hausten duela diote sindikatuek, besteak beste RTT... [+]
Otavio da Silva ertzaina irakasle aritzen da Desokupan, eta emakume gisa dago erregistratuta. Bestalde, badirudi udan bere bikotekidea erailtzen saiatu zen ertzaina ez dutela Poliziatik bota.
“Zonalde militar itxia” bilakatuko litzateke Gaza iparraldea, eta palestinar zibil guztiak kanporatzea ekarriko luke. Astebetean joaten ez diren guztiak helburu militar gisa hartu eta hil egingo lituzkete, planaren arabera.
José Luis Zapatero Espainiako presidente zela hasi ziren akordioa lantzen 2011n eta 2014an gauzatu zuten Espainiako Mariano Rajoy eta Israelgo Shimon Peres presidenteek. Publico komunikabideak eman du akordio horren berri.
Izaten da, tarteka, dena loturik dagoenaren sentsazioa. Denetarik-edo ikusteko aukera izanen da Zinemaldian, baita Sail Ofizialean ere, marko baten pean betiere. Ikusi ditugu umore ukitudun batzuk, negarra eragiterainoko dramak, suspenseak, dokumental tankerakoak, baita... [+]