FAR WESTEKO ARTZAINAK LERTXUNEN BIDEZ HIZKETAN
- "Lertxunen bidez hizketan" du izena Joxe Mallea-Olaetxek argitaratu duen liburuak. Batez ere Nevada eta Kaliforniako lurretan euskal artzain emigranteek zuhaitzetan egindako idatziak eta marrazkiak jaso ditu. Izkribuok artzainen bizimodu eta kezken adierazgarri dira.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Joxe Mallea-Olaetxe Bizkaiko Munitibarkoa da, baina 1964tik Ipar Amerikan bizi da, gaur egun Renon. Historian doktoratu eta euskal ikasketak egin zituen Renon. Bere emaztea Sara Velez kolonbiarra bertan ezagutu zuen. Renoko Unibertsitateko argitalpen zerbitzuan egiten du lan Sarak eta bera arduratu da liburuaren argitalpenaz. Berarekin hitz egiteko aukera izan genuen. "Renoko Unibertsitateko argitalpen zerbitzuan euskal gaiei buruzko 44 liburu argitaratu ditugu jadanik. Gehienak ingelesez, baina itzulpen batzuk ere badaude, eta bi hizkuntzetan ere bai, adibidez Mariasun Landaren ipuinak euskaraz eta ingelesez", dio Sara Velezek.
Bere senarraren, Joxe Mallea-Olaetxeren liburua irailaren bukaeran argitaratu zen. Oraingoz ingelesez kaleratu du, Renoko Unibertsitatean horretarako erraztasunak izan dituelako, baina euskaraz ere laster argitaratuko da, egilearen nahia hori baita. Eusko Jaurlaritzaren laguntza du horretarako. Euskal artzainek zuhaitzetan, batez ere lertxunetan, idazteko errazago delako, egindako marrazkiak eta idatziak jasotzen ditu liburu honek. Peru eta Mexikoko artzaien lanak ere jasotzen dira liburuaren atal batean. "Nire senarra 13 urtez aritu da mendira atera eta zuhaitzetako marrazkiak eta testuak bideoz eta argazkiz jasotzen. Batez ere Nevada eta Kaliforniako estatuetan, baina Oregon eta Idahon ere lan egin du", esan digu Velezek.
Nola ekin zion liburuari1987an? Egilea mendizalea izanik betidanik joan izan da mendira eta kamera eramaten zuen naturaz gozatzeko. Horrela hasi zen marrazki eta idatziak zeudela konturatzen. Ez zuen jakin zer ari zen ikusten zuhaitzak ondo aztertzen hasi arte. Hasieran ez zen konturatu idatzietako asko euskaraz zeudela. Bera baserritarra izanik, artzainekin harremanetan jartzeko erraztasuna izan zuen, bere kultura eta bizimodua ezagun zituelako. Artzain zaharrekin hitz egin zuen. Gainera euskara, gaztelania, frantsesa eta latina (elizan ikasi zuten artzain haietako askok) ezagutzearen abantaila izan du Mallea-Olaetxek. Eta artzainek ingelesez ulertzen zutena fonetikoki interpretatzeko gai da. "Espero ez zuen giro batean hasi zen lanean. Honen inguruko argazki liburu bat bazegoen, baina egileek gaztelania gutxi zekiten eta ez zekiten zer zen hura. Joxek liburua egitea erabaki zuen eta orain eskuartean dugu", dio bere emazteak.
"Zuhaitz hauetako marrazki eta testuen bidez, benetako ipuin errealista margotu zuten artzainek. Mendiko bakardadean nola sentitzen ziren, gazte haiek nola bihurtu ziren gizon, zer ikusten zuten Amerikako kulturatik... ", dio argitaratzaileak. Nekazaritzaren garapenean garrantzi handia izan zuen eta gutxi aztertu den emigrante taldea ikertzen du.
Zergatik zuhaitzetan? Beharbada artzainek bere bakardadean eskura zuten lekua zelako. Gero batak bestearena ikusita elkarrizketak sortzen ziren enborretan. Bere bizimoduaz kexatzeko modua zen, jasotako tratu txarraz. Beste kasu batzuetan zirikatzeko, adarra jotzekoak dira izkribuak.
"Kultur fenomeno hori ulertzeko modua dute arkeologoek orain lan honi esker. Mundu osoan ez da horrelako lanik, bakarra da", dio Sara Velezek bere senarrak egindako lanari buruz.
Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.
LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Le Concert des Nations. La capella Nacional de Catalunya.
Zuzendaria: Jordi Savall.
Abesbatzaren prestaketa: Lluís Vilamajó.
Egitaraua: Mendelssohnen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]
Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.
Testuliburuen mailegutza, berrerabilera edota bigarren eskuko azokak ugaritu badira ere, ikasmaterialak gastua izaten jarraitzen du etxe askotan, dirulaguntzak dirulaguntza. Eskola-itzulerak batez beste 400 eta 500 euro arteko gastua ekarriko du Hego Euskal Herriko etxeetan,... [+]
Izendapenak ahalbidetuko du kalte ordainak ordaintzeko prozesuak hastea. Bi suteetan 500 hektarea baino gehiago erre dira.
Iaz jasotakoarekin alderatuta, %15eko murrizketa jasango luke Euskal Kultur Erakundeak. Prentsa ohar batean, erakundeak adierazi du erabaki horrek "ondorio latzak" izango lituzkeela: esaterako, hainbat postu arriskuan egongo liratekeela eta kideei emandako dirulaguntza... [+]
Ekologistak Martxanek eta Sustrai Erakuntzak diote txinatar inbertitzaileek atzera egiteak agerian utzi dituela Zangozako meatzearen "funtsik gabeko arrazoiak". Nafarroako Gobernuari eskatu diote "interes publikoari erantzuten ez dion proiektu defendaezina... [+]
Herriko Etxeak elikadura burujabetzaren aldeko urrats handia egingo du 380 metro koadroko azpiegitura berriarekin. Sukaldeak haur eta adinekoentzako janari osasungarria eskainiko du, tokiko produktuekin eta tokiko laborantza indartuko du.
“Mapak ez dira erreminta hutsa, sinboloak dira, eta mapa zuzentzea Afrikari buruzko narratiba globala zuzentzea ere bada; duintasun kontua da”. Afrikako Batasunak eskatu du munduan oraindik erabilienetakoa den mapa distortsionatua alboratzeko.
Wallball txapelketa abuztuaren 27tik 30era jokatuko dute. Euskal Herritik aparte Argentina, Belgika, Erresuma Batua, Valentzia, Herbehereak eta Puerto Rico herrialdeek hartuko dute parte.
"Gehiengoa lortzen badugu, gobernua berretsiko dute; bestela, erori egingo da", adierazi du Frantziako lehen ministroak. LFI Frantzia Intsumisoak, Frantziako Alderdi Komunistak, ekologistek, Alderdi Sozialistak eta RN Batasun Nazionalak, ordea, dagoeneko jakinarazi dute... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Espainiako Orkestra Nazionala.
Zuzendaria: David Afkham.
Egitaraua: Wagnerren ‘Der Ring ohne Worte’ (Lorin Maazelen moldaketa). Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren 22a.
---------------------------
Oraingo... [+]
Gazako osasun zentro nagusia bonbardatu du Israelek. Hildakoen artean bost kazetari daude, Reuters, AP, Al Jazeera eta NBCkoak.