GORDE ESERLEKU BAT EUSKARARI

  • Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak sustatu duen "Zinea euskaraz" programak eta Bilboko Avenida zineetan ikusgai dauden filmeek areto komertzialetan euskarak lekua baduela erakutsi nahi dute, eta txikitatik hasiz gero, gure ohiturak alda daitezkeela.

2001eko urtarrilaren 21ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Pasa den urtea amaitu aurretik jarri zen abian Eusko Jaurlaritzako Kultura Sailak sustaturiko "Zinea euskaraz" programa. Ekimen honetan ETBk, Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Tinko elkarteak eta Barton Films banaketa enpresak ere hartu dute parte. Lehenengoak proiektuak aurrera egiteko beharrezkoa zuen diru laguntza emateaz gain, jada estreinatu diren eta ekaina bitartean estreinatuko diren pelikulen promozioaz arduratu dira. Tinko eta Barton Films, bestalde, film horien bikoizketa eta banaketa lanetan aritu dira. Ez da hau izan, hala ere, zinean euskara sustatzea helburu duen ekimen bakarra. Iruñeko Karrikiri euskara elkarteak, adibidez, "Zinema euskaraz" zikloa antolatu ohi du urtez urte, eta zinean euskarak dituen hutsuneak bete asmoz, Gasteizko Bagare Euskal Tokiak ere egiten du lan. Horren islada da pasa den abenduan eskaini zuen euskarazko zine zikloa.
"Zinea euskaraz" programari dagokionez, eskaintzen diren pelikulen artean asko dira zine familiarra dei diezaiokegunaren barnean kokatzen direnak. Tinko elkarteko Marian Galarragak esan digunez, bada haurrei zuzenduriko hainbeste film egotearen arrazoirik. Bere iritziz, gauzak pixkanaka aldatzen doazen arren, Euskal Herrian ez da egon filmak euskaraz ikusteko ohiturarik. Hortaz, eta ohiturak txikitatik aldatzea errazagoa denez, batez ere haurrei begira ekin diote "Zinea euskaraz" programari. Denborarekin, Tinkoren helburua publiko zabalago batera iristea dela adierazi digu Galarragak:"Zine aretoetara jendea euskarazko pelikulak ikustera etor dadin lortzeko, hilabete hauetan ikusgai izango diren filmeen jarraipen serioa egin behar da. Film hauek zenbat lagun erakarri dituzten jakitearekin ez da nahikoa". Besteak beste, non eta zein ordutegitan eskainiko diren kontuan hartzea ere garrantzitsua dela dio Galarragak. Bere hitzen arabera, horrek zein gauza egin diren ondo eta zein huts egite egon diren ezagutzea ahalbidetuko du, eta etorkizunera begira eman daitezkeen pausoak errazago finkatu ahal izango dira. Kontuan hartu beharreko arlo bat bikoizketarena omen da. Dioenez, Tinko kalitatea bermatzen saiatzen da, eta lortu ere egiten du, elkarteak bikoiztutako "Banpiro txikia" eta "Asterix Zesarren aurka" filmak izanik horren adibide. Beste batzuek ordea, bikoizketa "pixka bat arraroak" egiten dituztela aipatu digu, noizbehinka ETBn entzun daitezkeenak kasu. "Gure bikoizketek ez dute zerikusirik ETBkoekin. Zenbait hitzekin, adibidez, oso estuak dira, eta batzuetan ahotsak gaizki aukeratu eta pertsonaiek sinesgarritasun apur bat galtzen dute". Tinkoren nahia ikusleak zinema aretotik ateratzean filma zein hizkuntzatan ikusi duen ahanztea dela gaineratu digu.


BIKOIZKETA EZTABAIDAGAI.

Asier Larrinaga Euskal Telebistako euskara arduradunak eurek eskaintzen dituzten filmak bikoizketa etxeek itzultzen dituztela azpimarratu digu, eta ETBn itzulpen hauek gainbegiratu eta beharrezkoa denean bakarrik egokitu egiten dituztela. Hala ere, izan ditu hitz batzuk gai honen inguruan. "Euskarazko bikoizketa bat arraroa izan ala ez, hiztunaren ezagutzaren araberakoa da". Larrinagaren esanetan, gero eta euskara maila altuagoa izan, orduan eta gutxiago harrituko da ikuslea film batean esandakoengatik. Pertsonaiek izan ohi duten sinesgarritasunari buruz hutsune batzuk egon daitezkeela aitortu du, baina ez ei da hainbesterako. Honen harian, bikoizketetan baino, hutsuneak euskaran daudela dio Asier Larrinagak. Izan ere, soziolekto edo argot batzuk garatu gabe daude, eta horrek buruhausteak sor ditzake bikoizketa egitean. Euskaraz medikuntza edota epaitegietako soziolektorik, adibidez, ez da existitzen, "esparru horietan gauza asko daude asmatzeke, eta batzuetan zuzen ibiliko gara eta beste batzuetan ez".
Barton Filmseko Maria Jesus Diezek, bestalde, bikoizketei dagokienez denetarik aurki daitekeela dio. Bartonek banaturiko filmak bikoiztu ohi dituen Irusoin etxeak, dena den, emaitza onak lortzen dituela adierazi digu, eta arrakasta handia izan duen "Karramarro uhartea" marrazki bizidunetako filma dela horren adibide.


GOYA SARIETARAKO IZENDA-PENAK.

Aurrez aipatu bezala, pasa den abenduan hasi eta ekainean amaituko den "Zinea euskaraz" programako film gehienak haurrei zuzendurik daude. Barton Filmsek Bilbon aurrera daraman ekimenean ere gaztetxoak dira protagonista, eta pelikulak horregatik eskainiko dira goizeko hamaiketan. Maria Jesus Diezek dioenez, ikastoletako haurrak klase orduetan zinera etor daitezen lortzea da helburua. Ekimen honen barnean dauden pelikula guztiak Deustoko Avenida zine aretoetan eskainiko dira, eta egunero egongo da horietako bat karteldegian. Barton Filmsek Circuito Coliseo eta Kinoks Kultur Taldearen laguntza izan du ekimen hau gauzatzeko.
Hego Euskal Herriko zine areto komertzialetan euskaraz estreinatu diren lau film Avenida zineetan ere izango dira ikusgai: "Banpiro txikia", "Karramarro uhartea", "Ametsen lapurra" eta "Marco Antonio, Hong Kongeko bahiketa". "Banpiro txikia" abenduan estreinatu zen areto desberdinetan, eta Bilbon ere jada izan da ikusgai. Beste hirurak ere estreinatu dira, baina Deustuko Avenidan beranduago eskainiko dira. Marrazki bizidunetako hiru euskal film hauei buruz esan beharra dago Goya sarietarako izendatuak izan direla. Animaziozko euskal filmek duela hiru hamarkada ekin zioten euren ibilbideari, abiapuntua jada historikoa den "Kalabaza tripontzia" izanik. Hala ere, iaz adina oihartzun ez dute beharbada sekula izan, eta hain zuzen ere, horren islada dira otsailaren 3an Madrilgo Kongresuen Jauregian banatuko diren XV. Goya sarietarako izendapenak. Animaziozko Pelikula Onenarentzako saria eskura dezaketen lau hautagaien artean, aipaturiko hiru euskal filmak daude, eta "El gran secreto" pelikularekin ariko dira lehian. "Karramarro uhartea" orain arte euskarazko film batek inoiz izan duen arrakasta komertzialik handiena lortu duen animaziozko filma da. Inazio Mujika, Joxean Muñoz eta Txabi Basterretxeak zuzendu eta Irusoinek ekoiztutako pelikula hau 11.000 lagunek ikusi dute jada. Pelikulako protagonista Dimitri da, bere loroaren laguntzaz Karramarro uhartean dagoen altxorra topatu nahi duen pirata. Berau otsailaren hasieran izango da ikusgai Avenida Zineetan.
"Marco Antonio, Hong Kongeko bahiketa" Carlos Varelak zuzendu eta Bilboko Merlin etxeak ekoiztu du. Bere ama Dragoi Gorria gaizkilearen hatzaparretatik askatu nahi duen Marco Antonio izeneko gaztearen abenturak kontatzen ditu, eta martxoan eskainiko dute Deuston. Marco Antonioren adin berekoa da "Ametsen lapurra" 3D-ko marrazki bizidunetako protagonista. Nina du izena, eta Groomo zientifiko gaiztoa izango du arerio. Pelikula hau otsailaren erdialdera ikusi ahal izango da Avenidan.


FILM UGARI DAUDE IKUSTEKE.

Ekaina bitartean, makina bat film gehiago estreinatuko da euskaraz zine-areto komertzialetan. Aurki, esaterako, haurrei zuzenduriko Tinkoren pelikula berria ikusteko parada izango dugu. "Baloia" du izenburua, eta euskaraz soilik estreinatuko da. Datozen hilabeteotan honako beste pelikula hauek ere estreinatuko dira euskaraz: ipuin afrikar batean oinarrituta dagoen "Kirikou" marrazki bizidunetako filma, "Forever mine" thriller erromantikoa, 30. hamarkadako Irlanda deskribatzen duen "Liam" filma, Ibon Kormenzanak zuzendutako "Jaizkibel", Kean Loachen "Bread and Roses" eta Nick Gomezen "Drowning Mona".
Barton Films banatzaileak Bilboko Avenida zine aretoetan aurrera daraman ekimenaren barnean, bestalde, hamaika pelikula gehiago ikusi ahal izango da. Urtarrilean, "Gu bai gu" helduentzako komedia eta marrazki bizidunetako "Jack, amazonaseko erregea" luzemetraia. Otsailean zehar aurrez aipaturiko "Karramarro uhartea", "Ametsen lapurra", "Biziaren arbola" hunkigarria, Karra Elejaldek, Ramon Bareak eta Alex Angulok lan egiten duten "Gizon gaizto baten istorioa" eta "Amerikako Historia X" produkzio estatubatuarra. Eta martxoan, "Pinotxo" klasikoa, "Ipar haizearen itzulera" animaziozko filma eta estetikoki bideojoko baten itxura duen "Megasonikoak". Martxoan film hauek Gasteizen ere ikusi ahal izango dira, eta litekeena da Donostia eta Iruñeko zine aretoetara ere iristea. Izan ere, Bartonen nahia ekimen honen jarraikortasuna bermatzea da, beste esparruetan bezala, zinema munduari dagokionez ere euskararen normalizazioruntz aurrera egiteko beharrezkoa baita bidea ez etetea. Aurreneko urratsak eman dira. Espero dezagun hemendik aurrera zine izarrak euskaraz hitz egiten entzutea, eta zine aretoek euren karteldegia urte osoan zehar elebiduna izatea.


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude