LEPO BERETIK TXAPELA, BIDE BERRITIK TXAPELKETA
- Bizkaiko bertsolarien txapelak aurreko buru berean dirau, Igor Elortzarenean, hain zuzen. Gainontzean, berrikuntza garrantzitsuak izan dira txapelketan. Finalean barne. Unai Iturriagak agurrean laburtu bezala: "Bertsoa sendo, herria pozik, ta onenak irabazi dau".
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Aritz Lopategik apurtu zuen durangarrena zirudien eskuz eskukoaren esklusiba. Eta apurtu ere saioaren hasieratik, ofiziotan ondo moldatu ostean bakarreko lanean urduri jarri baitzituen lehiakideak -lehenengo kantatzea egokitu zitzaion gainera muxikarrari-: bederatzi puntutan oso ondo ibili zen, eta argi utzi zuen txapela garesti egongo zela edonorentzat ere. Aurrerantzean ere bere lana eginda -poto bat tartean-, kartzelako lana ondo hasi zuen, baina gaiari bederatzi puntukoan erantzun gura eta handi xamar gelditu zitzaion neurria. Hala eta guztiz 800 puntu eta erdi izan zituen, Igor Elortzaren 817en aldean.
Durangarra hasieratik nabarmendu zen, txapelak zegoen lekuan jarrai zezan. Astiro-astiro hobetuz joan zen, akatsik gabe, bertsoaren amaieretan ez eze ordura arteko puntuak ere bikain betez, eta kartzelako lanean ordura artekoa biribildu egin zuen. Hona txapela jantzita botatako bertsoa, azkena Jon Lopategiri eskainita:
Akordatu beharra/daukat hamaikagaz
Preso ta iheslariez/ herriaz, euskaraz
Osaba ta aitita bi ta amamagaz
Gure itsu-mutila Santi Begi zanaz
Ta bataz be zugaz Jon, batez be Baltzagaz
Zeuri eskerrak naz ta bertsolari banaz
Guztira, hiru finalista berri egon dira Euskaldunan kantari. Aurreko hiruk beraz, ez dute txartel preziatua lortu aurten. Xabier Arriaga 'Txiplas' kanporaketetan gelditu zen kanpoan, eta finalaurreetara heldu arren, Beñat Gaztelurrutia eta Arkaitz Ugartetxea ere finaletik kanpo gelditu ziren. Gazte bi eta beterano bati beste horrenbestek hartu diete lekua.
Arkaitz Estiballes galdakoztarrak, lehenengoz eskuratu du finaleko txartela, 23 urterekin. Eskolartekoetan badauka Bizkaiko txapela eta paperean ere lan bikainak egin ohi ditu, baina nagusien txapelketetako aurreko esku hartze bietan zezakeenetik beheraxeago ibili izan da. Sekulako finala egin zuen baina: nahiko sari bazen horraino heltzea eta, lehenengoz finalean daudenek gutxitan daukaten patxadaz, bere lana bikain egin zuen Arkaitzek. Ondo merezitako laugarren postua eskuratu zuen, Unai Iturriagarengandik hiru puntu eta erdira soilik.
Fredi Paia ere ez da ezezaguna, gaztea izanagatik. Txapelketako lehen esku hartzean, finalaren hasieran nabarmendu zitzaion urduritasuna; nerbioak kontrolatu ostean, gozatu eta bertso eder askoak bota zituen. Euskaldunako beste pipermina izan zen Fredi eta bosgarren lekua izan zuen sari. Algortarra eta galdakoztarra, biak ere euren eskualdeetako, Bilboaldeko eta Uribe-Kostako txapeldunak izan ziren udaberrian, eta elkarrekin ibili dira finala prestatzen. Batez bestean euskaldun kopuru txikiena duten Bizkaiko eskualdeetakoak dira -Ibaizabaletik mendebaldera bertsozaletasunak oraindik oso urrats apalak egin ditu-, baina baita bertsoaren hiritartzearen erakusle argia ere.
Juanjo Respaldiza sartzea ez da ezelango ezustekoa izan, 98koan izan ezik ohikoa izan baita. Hilaren 17a ez zen bere eguna izan, baina. Beste horrenbeste gertatu zen Oihane Enbeitarekin: tarteka arrazoi ederrak joan arren, gaiak ihes egin zion behin baino gehiagotan. Bien aurretik, seigarren lekua Iratxe Ibarrak lortu zuen. Markinarrak ez zuen saio txarrik egin, balekoen gainetik joan ziren bertsoak entzun zitzaizkion, baina lehen hirurez gain, saio bikaina osatu zuten bertsolari bi egokitu zitzaizkion aurretik.
Bertsolariengan eta bertso-moldean azken urteetako joerak bete-betean agertu dira. Hau da, bertso eskolak direla bertsolari iturri ia bakarra eta beraz, kontuan hartu beharreko bertsolari kopurua batzen zaio urtero txapelketaren gurpilari.
Sasoi batean bertsolari gazte kopuru hori arazo handia sortzera heldu izan da, hainbesterentzako lekua egiteak antolakuntza lana biderkatzen baitzuen. Hazkunde horri 1998ko txapelketan heldu gura izan zitzaion eta ohiko kanporaketa, finalaurre eta finaleko saioez gain, sailkapen saioak antolatu ziren. Helburua batetik bete bazuen ere (hau da, "benetako" txapelketa hasten zenerako zelanbaiteko iragazkia egitea), egin behar ez zenetik ere asko ikasi zuten Bizkaiko Bertsozale Elkartean: uda inguruan antolatu zen, elkartetik bertatik saioak bilatu ziren eta hainbesterentzako epaimahai desberdinak prestatu ziren.
Bertso eskoletatik datozen gazteek txapelketari berari gaztetasuna eman diote. Aipagarria da, adibidez, aurtengo finaleko aldaketak: lekua ez eze -Arriaga antzokitik Euskaldunara-, ordua ere bai, arrastiz jokatu baita. Baina erantzun bikaina izan du Bizkaiko Bertsozale Elkartearen erronkak: sarrera guztiak agortu dira, Arriagak baino ia mila leku gehiago izan arren.
Txapelketako beste aldea, epaileei dagokie. Gaiak, gai jartzaileak, bertsolariak eta bertsoak gaztetu badira, beste horrenbeste egin behar litzatekeela esan izan dute bai bertsolariek, bai epaileek eurek ere. Ez da lan erraza bertsoa epaitzea eta ez dira asko izan horri heldu gura diotenak.
Anton Mari Aldekoa-Otalora, Luis Baraiazarra Txertudi, Abel Muniategi, Joseba Santxo, Mirari Azula, Josu Telleria, Karmelo Uriarte, Moises Enbeita, Joxin Iturrioz, Trino Azkoitia ibili dira aurten bertsoak epaitzen. Hamarretatik, bost eta ordezkoa izendatuko zituzten kanporaketetarako, beste horrenbeste finalaurreetarako eta finalerako. Epaileek ere izan zuten txapelketa aurretik egin beharreko lanik: bertsoa epaitzeko irizpideak bateratu egin zituzten eta froga praktikoak ere egin zituzten, aurreko txapelketetako saio bi epaitu baitzituzten. Emaitza, aurrekoan bezalakoxea izan zen, puntuz ez bazen bai bertsolarien sailkapenari zegokionean.
Eta lekuari dagokionez?
Txapela buruan, zelan ikusi dituzu ingurukoak?
Hernaniko San Joan jaietan magrebtarren kontrako eraso gehiagoren berri eman dute Hernaniko Txosna Batzordeak eta Amher SOS Arrazakeriak. Salatu dute herrian asteak daramatzatela "jarrera, gezur eta ekintza antolatu arrazistak" bizitzen, eta ohartarazi dute: "Hau... [+]
Donostia, 1960. Fermin Leizaola 16 urteko gazteak San Telmo Museoan zegoen Aranzadi Zientzia Elkarteko idazkaritzara jo zuen, bertako Espeleologia Sailean aritzeko prest.
Ez zen San Telmora egiten zuen lehen bisita izan; 1975eko ekainean Zeruko Argia-rekin... [+]
Maribi Ugarteburuk, EHNE Bizkaiaren enkarguz, herrialdeko hamar emakume baserritarren bizi historiak batu ditu Erein, Borrokatu, Bizi liburuan. Azken mende erdian Hego Euskal Herrian nekazaritzan eta abeltzaintzan izandako gertaerak bizi izan dituzten emakumeak dira protagonista.
Zuzendaritzak aurkeztutako Enplegu-erregulazioko espedientea (EEE) atzera bota eta "irtenbide bat bilatzeko negoziaketak hasteko helburuz", Agurain eta Legasako ArcelorMittal enpresako langileek greba mugagabeari ekingo diote.
Argitaratutako oharrean, EHGAM Euskal Herriko Sexu Askapen Mugimenduak ohartarazi du "faxismoa eta ideia faxistak" zabaltzen ari direla mundu mailan, eta "erresistitzeko prest" daudela: "Beldurra baino askoz handiagoa da sentitzen dugun amorrua".
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Beethovenen 'Missa Solemnis'
- Taldeak: Bilbao Orkestra Sinfonikoa (zuzendaria: Nuno Coelho), Bilbao Koral Elkartea (Enrique Azurza) eta Iruñeko Orfeoia (Igor Ijurra).
- Bakarlariak: Mira Alkhovik (sopranoa), Nerea Berraondo (mezzoa), Michael Porter (tenorea)... [+]
Aurrez, Plentziak, Alkizak eta Gernikak euskal errepublikaren parte izatea erabaki zuten. Baztanekin, dagoeneko Euskal Herriko lau herriek hartu dute erabakia.
Artxibo biluzia
Nor: Intza Alkain eta Javi Barandiaran (Metrokoadroka).
Non: Lemoako Kotxepin aretoan.
Noiz: ekainaren 2an.
-------------------------------------------------------
Lemoan independentzia eguna ospatzen ari dira. Kotxepin kultur etxearen alboan,... [+]
Duela urtebetetik duen aldi baterako harrera proiektua eten diote familia bati, eta bestea joan den astean etxegabetu zuten, inolako jakinarazpenik jaso gabe. Auzoan Bizi etxebizitza sareak agerraldia egin du ostegunean Txagoko Komunitate Sarearekin eta Federico Baraibar... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Maider Behotegi Euskararen Erakunde Publikoaren (EEP) lehendakariak inbertsio handitze guztiak berri onak direla adierazi zuen iaz. Hala ere, erakunde bakoitzak gutxienez 300.000 euro gehiago ipintzea "beharrezkoa" dela nabarmendu zuen, helburua 2050ean hiztun kopurua... [+]
Tramite burokratikoetan murgilduta dago Ed Rojas. Kolonbian jaio eta bizi, 2022an Ikasketa Feministak eta Generokoak Masterra egin zuen EHUn. Baina titulua amaitu eta hiru urtera, ez du lortu bere izenean jasotzea. Arrazoia? 2022an ez-bitar markagailua jarri zuen bere... [+]
2009tik 2023ra izandako iktus intzidentziak jaso ditu Nafarroako Osasun Publikoko eta Lan Osasuneko Institutuak. Iktusa izan duten nafarren %84k arrisku faktoreren bat zuen.