2007ko otsailaren 21ean
Aralargo ingurunea gure parajerik atseginenetakoa izan da betidanik. Nekazal inguruan kokaturik,
"zibilizazioa"ren atzaparrak azaletik besterik ez ditu jasan behar izan, eta horrela, berau zeharkatzen duen errepidetxo bakarrak igandezaleen noizbehinkako uholdeak jasan behar ditu soilik. Aholkua hauxe: kotxea edozein aparkalekutan utzi eta "galdu",
norabiderik gabe ibili, paradisu birjin honetan zehar galtzeko arriskua txikia delako, eta ordainetan hamaika txoko zoragarri aurkitzeko zortea izan dezakegulako. Bisitatu gabe ez uzteko tokia, prozesio jendetsuen helmuga dugun San Migel in Excelsis Santutegi ospetsua.
Oraingoan Aralarrera igotzen den errepidea hartuko dugu, Euskal Herrian zehar aurkituko dugun izugarrienetako bat. Berehala bide osoan aurkituko dugun herri bakarra pasatuko dugu, hots, baso ederrez inguratutako Baraibar.
Herrixka hau pasa ondoren, Aralar inguruko paisajea zoragarria distira osoz agertuko zaigu. Ibilbide osoan zehar ageri zaizkigun zuhaitz, goroldiodun arroka, hosto, zuhaixka, animalia... guztiek gure herriko postalik erakargarrienetakoa osatzen dute.
Ibilbidearen 53. kilometro ingururako sentsazio horiek zuzenean bizitzeko aukera eskainiko zaigu, bertan prestaturiko lehenbiziko aparkalekua aurkituko baitugu. Inguruan, paseatzera eta galtzera gonbidatzen duten zelai eta baso eder-ederrak. Pottokak ere aske bizi diren ingurune izugarri honetan, pare bat kilometrora bigarren parkina dugu, hau ere milaka altxor naturalez inguratua.
Azkenean, Aralargo mirari handiak bere tenplua ere behar zuenez, Aralargo Mikel Deuna santutegia ikusiko dugu, mendilerroa presiditzen duen jainkotegi bakartia eta nafarrek gehien maite duten sainduetako baten etxe ederra. Bistak ere ezin ederragoak dira, nola ez.


ARALAR MENDIZERRA

Nafarroa eta Gipuzkoa artean Aralarko mendikatea dugu, bere santutegiak ospetsu bihurtu duen ingurua. Baina ez bakarrik santutegiak. Aralar Euskal Herriko historiaurreko biltegia da, 60tik gora trikuharri baitaude lurralde honetan. Hori gutxi balitz, ingurune osoak bisitaria eta behatzailea txunditurik uzten ditu, hain miragarria baita ikusten den guztia.

Naturgune miragarria
Inguru xarmangarri hau bi zatitan banatzen da: batetik Nafarroan batik bat, pago lerdenez osatutako basoa, eta bestetik, Gipuzkoako belardi eta soiluneen gaineko gailur arrokatsuak.
Baso zoragarri honetan, pagoez gain hariztiak, haginak eta otsolizarrak ere badaude, zuhaixka eta belar landare ugariren artean. Animaliei dagokienez berriz, bakar batzuk aipatzearren basurde, orkatz, sai zuri, arrano txiki, putre beltz eta basakatuek artaldeekin lur eremua elkarbanatzen dute.
Santutegi inguruaren garrantziaren adibide bere sorreraren antzinatasuna eta kondairak dira, nafar herriaren erromes gune garrantzitsu bihurtuz. San Migel santua oso herrikoia da eta bere irudia gurtzen jarraitzen du jende askok. Etxe askotan "Mikel zurea zaizu Euskal Herria" leloa irakurri ahal da.
Gaur egun, erromesak bestelakoak dira, igandezaleak eta ibiltari mordoa. Ehun urtetik gorako pagoen artean somatzen den bakea eta edertasun hutsak erakartzen ditu bisitariak. Beraz, eguraldi oneko asteburu batean joanez gero ez pentsa bakarrik ibiliko zaretenik. Dena den, denontzako lekua soberan dago.

San Migel in Excelsis Santutegia
Gaurko tenplua garai prerromanikoko antzinako baten gainean egindako berreraikipena da. Konpontze lanetan IX. mendeko eliza prerromaniko horren aztarnak aurkitu zituzten. Dirudienez, X. mendean sute baten ostean berreraiki eta handitu egin zuten. Pedro I. erregea bertara erromes joan eta sendatu zenetik Nafarroa osoan ospe handia hartu zuen. Gaur egun, ikus dezakegun jainkotegiak basilika-planta du, hiru nabe, lau tarterekin, eta barneluzegoekin lerrokatutako buru hirukoitza. Kapera nagusia kanpoalde poligonala da, eta besteak erdizirkularrak. Kapera nagusia baino lehen santutegi txikitxo bat dugu, kondairaren arabera San Migel agertu zen kobaren gainean. San Migelen irudi txikia zilar urreztatuz egindako oskol barroko (1756) batez osatua dago. Oskol honek barruan antzinako zurezko tailua gordetzen du. Irudi honek martxotik abuztura nafar herri asko bisitatzen du, pertsona, zelai eta haziendak bedeinkatuz. Hala ere, santutegiaren altxorra erretaula da. XII. mendeko hau Europako esmaltazio lanik garrantzitsuenetakoa da; esmaltez egindako irudi multzo batez osatua, apostoluen erdian Ama Birjina eta haurtxoa daudela. 1979an lapurtu egin zuten, baina esmalte gehienak berreskuratu ziren.
San Migelen, Corpus Christi egunean tradizio handiko prozesioa burutzen da. Santutegia ikusteko ordutegia: 10:00etatik 14:00etara eta 16:00etatik 19:00etara. Itxita badago babeslekuaren tabernan giltza eska daiteke. Doan da.
SAN MIGELEN ALTXORRA
VIII. mendearen hasieran Teodosio Goñikoa jaunak, gudan Witiza-ren alde borrokatu ostean, etxera zetorrela ermitau batekin egin zuen topo. Honek bere emaztea desleiala zitzaiola kontatu zion. Etxerako bidea korrika egin zuen eta ezkontza ohean bi gorputz aurkitu zituen. Suminduta, ezertarako itxoin gabe bere ezpata atera eta pertsona horiek hil zituen. Irtetean emaztea aurkitu, eta honek Teodosioren gurasoak gonbidatu zituela eta lotan zeudela kontatu zion.
Hau ikusita, Teodosio barkamen eske Erromara joan zen erromes. Aita Santuak penitentzia gisa hurrengo zigorra jarri zion: gurutze batekin eta kate batzuekin ibiltzea, kateak askatu arte. Aralarren Teodosiok dragoi bat ikusi zuen, San Migeli erregu egin zion eta honek herensugea hiltzeaz gain kateak askatu zituen. Santutegian, dragoia agertu zen kobazuloaren alboan aipatutako kateak ikus omen daitezke.


Azkenak
Aroztegiako auzipetuen aldeko manifestua
Aroztegiako auzipetuen absoluzioa eta desobedientzia zibila aldarrikatu dituzte

Euskal Herriko hainbat arlotako 196 pertsona ezagunek Aroztegiako auzipetuen aldeko manifestua aurkeztu dute Iruñean astearte goizean. Errepresioa eta Aroztegiako proiektuak ordezkatzen duen garapen eredua salatu dituzte. Astelehenean hasiko den epaiketa salatzeko ekintzak... [+]


2025-05-13 | ARGIA
Aurelia Arkotxa omenduko du aurtengoan Ziburuko Azokak

Ekainaren 7an izango da Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarrekin antolatzen duten Ziburuko Euskal Liburu eta Disko Azoka. Seigarren edizio honetan Aurelia Arkotxa izango da omendua eta egitarau oparoa ezagutzera eman dute prentsaurrekoan. Ziburuko Azokaren uhina inguruko... [+]


Urduñako espetxe frankistan hildako beste sei gorpuzki identifikatu dituzte

Espainiako lau pertsonaren gorpuak identifikatu dituzte. Urduñako desobiratze lanak 2024ko abenduak amaitu ziren eta guztira 93 pertsonaren gorputzak berreskuratu zituzten. Aurkikuntza berriekin, hamazazpi pertsona dira jada identifikatu dituztenak.


Sexu erasoak egiteagatik zigortu dute Gerard Depardieu aktorea, baina ez da kartzelara joan beharko

Hemezortzi hilabeteko kartzela zigorra ezarri dio epaitegiak, baina ez du zigorra bete beharko. Azken hamarkadan, dozenatik gora emakumek salatu dute aktore frantziarraren sexu erasoen biktima izan direla. 2021ean Les volets verts filmaren grabaketan eraso ziela salatu zuten bi... [+]


Larragorriko zentral eolikoa eraikitzeko baimena eman du Eusko Jaurlaritzak eta proiektua gelditzeko eskumena Laudio, Amurrio eta Orozkoko udalen eskuetan geratu da

Green Capital Development enpresak bi urte izango ditu proiektua egikaritzeko, baina aurretik jarduera edota obra udal baimenak eskuratu beharko ditu.


Hamar egun pantailarik gabe: erronka abiatu dute 2.500 haur eta gaztek

“Pantailak utzi erronka” hasi dute, maiatzaren 13tik 22ra, Ipar Euskal Herriko 25 eskolak eta 2.445 haurrek. “Hasi aitzin, beldurra dute gazteek, ez direlakoan desafioa betetzera helduko. Gero, indar kolektiboak hartzen du gain”.


Pakistan eta India su-etena luzatzeko bildu dira, baina Modik ez du baztertu eraso gehiago egitea

AEBen bitartekaritzarekin larunbatean adostutako su-etenak badirudi bi aldeen arteko tentsioa murriztu duela. Halere, Narendra Modi presidenteak ohartarazi du Indiak ez dituela ekintza militarrak amaitu, baizik eta "eten tarte baterako". Islamabadeko eta New Delhiko... [+]


Aldatu Gidoia: “EITB ordezkapen linguistikoan eta asimilazio kulturalean sakontzen duen tresna bilakatu da”

Aldatu Gidoiaren iritziz, EITB "sortze helburuetatik aldendu" da, eta "urgentziazko demokratizazio prozesu bat" eskatu du, zuzendaritza taldearen hautaketa prozesutik hasita.


Aldak etxebizitza bat okupatu du Bidarten “operazio espekulatiboa” salatzeko

Elkarteak salatu du okupatutako etxebizitza 1.615.000 euroan erosi zela 2021ean, eta egun 2.980.000 euroAn saltzen dela. Okupazioak iraun bitartean, espekulazioak sortzen dituen arazoez mintzatu dira etxeko egongelan. Balkoian Espekulazioa: biztanleentzat etxebizitzarik ez... [+]


2025-05-13 | Gedar
Polizia berriz sartu da Bilboko Unamuno ikastetxera, eta zazpi ikasle identifikatu ditu

Ikasle bati isuna ipini diote institutuan lan politikoa egiteagatik, eta hori salatzeko agerraldi bat egiten ari ziren bitartean, gazteen aurka jo du Ertzaintzak. Zazpi lagun identifikatu ditu.


‘Diario de Noticias de Álava’-ko zuzendaritzak langile bat “jazarri” duela salatu du enpresa batzordeak

Zuzendari nagusiak eta zuzendari editorialak egindako "jazarpen eta errrepresalia kasu larria" salatu dute enpresa batzordeak eta ELA sindikatuak.


Aerosorgailuz osatutako makroproiektuaren kontra azaldu dira Odieta, Olaibar, Anue eta Esteribar

Enigma Green Power enpresak proiektatutako zazpi parke eoliko eraikitzearen aurka agertu zen Odieta, Olaibar, Anue eta Esteribarreko bizilagunek osatutako Haize Berriak plataforma. Bost megawatteko potentzia elektrikoa eta 195 metroko altuera duten aerosorgailu horiek "kalte... [+]


Espainiako Estatuaren “isiltasuna” salatu eta hori egitea “tortura estaltzea” dela azaldu du EH Bilduk

Giza eskubideen urraketa horietan duten erantzukizuna aitortu gabe jarraitzen dutela seinalatu du koalizio subiranistak.


Bridgestoneren proposamen berria: ekoizpena handitu, baina 232 langile kalera

Basauriko Bridgestoneren zuzendaritzak astelehen arratsaldean eman du pneumatiko lantegian enplegua erregulatzeko txostenak eragingo liekeen langileen kopuruaren berri: 232 behargin geratuko lirateke kalean, 335 beharrean. Horrez gain, ekoizpena handitzeko eta kalte ordainak... [+]


Eguneraketa berriak daude