Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2024ko maiatzaren 12an
"MUSIKA ERRESPETUZ ETA ARRETAZ ENTZUTEA ESKATZEN DUT"
- Madrilen negua igarota, Gipuzkoako Bidegoianera inguratu ohi dira Musika Hamabostaldiaren omenaldia jaso duen Luis de Pablo konpositore bilbotarra eta bere emazte Marta Cardenas margolari donostiarra. Musikariaren iritziak jasotzeko hurbildu ginen hara.
Uda garaia Madrildik urrun, Goiatzen igaro ohi duzu. Ari al zara une honetan zerbait prestatzen?
Donostiako Musika Hamabostaldiaren omenaldia jaso duzu 70 urte bete dituzula-eta. Zure obra ugari entzun dira. Zer sentitzen da horrelakoetan?
Euskal musika al da zurea? Abangoardiako euskal musikarik ba al dago?
Zein dira zure inspirazio iturriak?
Musika erreferentziez galdetu nahi nizun...
Horrexegatik ez litzaizuke gustatuko eskola edo talde batean sartzea?
Autodidakta izan zara...
Zer aholku emango zenieke eskola arruntetako musika irakasleei?
Luis de Pabloren musika jarriko zenieke?
Abangoardiako musika zaila al da jende arruntarentzat?
Kontzertu antolatzaile ere izan zara. Eskaintzak beharrak betetzen al ditu?
Bachek bukatu gabe utzi zuen "Fugaren artea" obrarekin zerbait egiteko ideia eduki du konposatzaile italiar batek. Konpositore talde bat horren bertsioak egiten ari gara eta, gero, horietako bertsio bat aukeratuko da. Bestalde, otsailean estreinatuko da nire laugarren opera.
Donostiako Musika Hamabostaldiaren omenaldia jaso duzu 70 urte bete dituzula-eta. Zure obra ugari entzun dira. Zer sentitzen da horrelakoetan?
Harreman ona izan dut beti Musika Hamabostaldiarekin, batez ere Etxenikeren taldea sartu zenetik. 1983an obra bat eskatu zidaten eta hurrengoan estreinatu zen, bihotzekoa eman eta Zainketa Intentsiboetako Unitatean nengoela. Donostiarekin betidanik izan dut harremana. Hamabostaldia baino lehenago Jose Luis Isasak zuzentzen zuen musika garaikideko aste baten antzekoa izan zuen Donostiak. Eta horren aurretik Talaverak zuzentzen zuen aula batean, 60ko hamarkadan, interprete gisa ere aritu nintzen. Hamabostaldiak urte batzuk badaramatza omenaldiak egiten. Iaz Carmelo Bernaola izan zen, lehen Sorozabal ere bai. Ondo iruditzen zait hori.
Euskal musika al da zurea? Abangoardiako euskal musikarik ba al dago?
Gehiegi esatea da hori. Horretarako euskal musikaren ezaugarriak zein diren definitu beharko litzateke. Nik egiten dudan musika euskalduna da ni Bilbokoa naizen neurrian, baina ez beste arrazoi batengatik. Normalki tranpa bat egiten da leku guztietan: musika herrikoia hartzen da erreferentzia gisa. Eta ahaztu egiten da musika herrikoiak ere bere jatorria baduela eta jatorri hori, portzentaje handi batean, kultoa dela eta bakoitzak entzun eta bere erara moldatzen duela. Salbuespen batzuk badaude, baina oso gutxi, Euskal Herrian eta beste edozein lekutan. Hemen abesbatzetan kantatzeko ohitura aipatzen da, baina hori munduko toki askotan gertatzen da. Euskal musikan zortziko erritmo ospetsua dago. Horretaz nik baino askoz ere gehiago dakiten musikologoek aztertu dute zortziko erritmoa, eta turkieraz "herrena" esan nahi duen hitz batekin deitzen dutena dela diote. Erritmo irregular gehien dagoen zonaldea Turkia da. Honekin esan nahi dut euskal musika guk egiten duguna dela. Euskal Herrian mirari bat dago, hizkuntza kontserbatu egin da. Hori bai dela berezia.
Zein dira zure inspirazio iturriak?
Ezin dizut esan. Inork ezin du hori esan bere arteaz. Nondik zatozen galdetuko banizu bezalaxe da.
Musika erreferentziez galdetu nahi nizun...
Edozein artistak bezala, inork ezin du esan oso argi duenik. Oso jatorri mistoak dira. Ia ez jakitea operatiboagoa izaten dela esango nuke, hobeto jokatzen duzulako. Inkonszientea martxan jartzen dizun horretatik ateratzen da sormen guztia.
Horrexegatik ez litzaizuke gustatuko eskola edo talde batean sartzea?
Ez dut uste dagoenik. Eskola komunitate bat bezala definitzen da. Denok hiltzen garenean eta mundua desagertzen denean galaxian disolbatuta milaka milioi urte barru, orduan jakinduria batek esan dezake: euskaldunen musika hau zen. Baina aurretik ezin da esan. Superordenadore batek agian kodifikatuko du dena eta horixe esango du. Bitartean berdin da. Euskal musika euskaldunek egiten dutena da.
Autodidakta izan zara...
Formazioaren estadio batzuetan bai. Musikaren oinarriak moja batek erakutsi zizkidan Hondarribian. Gero Madrilen nire kontura ikasi nuen. Alemaniara joan nintzen eta han ikastaro batzuk egin nituen. Gero Parisen, Schonberg austriarraren ikasle batekin ikasi nuen XX. mendeko konposizio teknika. Autodidakta naiz erdizka, kontserbatorioan ez nintzen ibili. Lehendabizi Madrilgo kontserbatorioan gonbidatu ninduten ikastaro zehatz batzuk ematera konposizio teknikaz. Utzi eta EEBBetara joan nintzen irakasle finko bezala. Kanadan urte batzuk egin eta itzuleran, Madrilen irakasle finko izan nahi al nuen galdetu zidaten. Analisi musikaleko eta gaur egun musikaren konposizioko irakasle izatea eskaini zidaten. Analisia garrantzitsua da, horrela ikusten delako lanak nola dauden eginak. Bihotzekoarengatik hori dena utzi egin behar izan nuen.
Zer aholku emango zenieke eskola arruntetako musika irakasleei?
Musikari buruz hitz egin behar dute ahalik eta laburrenean, gauza garrantzitsuenak esanez. Esaten dutena irakasten duten kultura orokorrarekin erlazionatu, historia batez ere, eta literatura. Klaseetan gehienbat leku guztietako eta garai guztietako ondo aukeratutako musika entzun dezatela. Hori da ezagutzen dudan sistemarik onena. Haur oso txikiei hitz egin behar izan diet, eta Espainiatik kanpo, beste hizkuntzetan. Emaitza onak ematen ditu bide horrek. Ez dezatela pentsa euskal musika aurresku bat denik.
Luis de Pabloren musika jarriko zenieke?
Ez dut inongo oztoporik. Ikus dezatela gauzak diren bezala. Ez da ezer asmatu behar. Musikaren historia oso zabala, luzea, sakona, zaharra eta berria da.
Abangoardiako musika zaila al da jende arruntarentzat?
Beharbada zailagoa izango da musikazale helduentzat. Jende gaztea irekiagoa da. Helduak deformatuak daude, beti musika bera entzun dutelako: 1750-1900 artean Europan konposatutakoa. Izan dudan arrakastarik handienetakoa espero ez nuen giro batean izan zen, 1992an Madrilgo auzo herrikoi batean. Kontzertuetako publiko ofiziala -berehala bereizten da jazkeragatik, batez ere emakumeak- ez nuen ezagutzen. Jende hori kontzertu gutxitara joango zela uste dut. Musikazale autoproklamatzen dena interpreteen zalea izaten da. Zaletu gehienek hori bilatzen dute eta nirekin ez dute aurkituko, noski.
Kontzertu antolatzaile ere izan zara. Eskaintzak beharrak betetzen al ditu?
14 urtez zehazki aritu naiz horretan. Zorionez asko hobetu da azkenaldian. Duela urte gutxi baino askoz ere eskaintza handiagoa dago. Hori edozein musika motaren zabalpen handiagoan islatzen da. Horrek ez du esan nahi entzuteko informazio eta formazio maila bera dugunik. Formazioaz hitzegiten dudanean ez diot inori eskatzen musikari profesionala izatea, musika errespetuz eta arretaz entzuteko ohitura izatea baizik. Ez dezala fondoko musika bezala jarri, notariak prestatzen dituen bitartean. Entzun behar den bezala entzun dezala, merezi duen arretaz. Bestalde, gerra aurreko garaian Madrilen lauzpabost orkestra, bi opera antzoki eta beste bi liriko zeuden, milioi bat biztanlera iristen ez zen hiri batean. Gerra Zibilaren ondoren, Madrilek biztanle gehiago zituen, orkestra bakarra zuen, opera antzokirik ez zuen... Zer nahi duzu? Hori ia Espainia osoaz esan daiteke. Baina baikorra naiz. Inoiz gertatu gabeko fenomeno bat gertatu da, autonomietako orkestrena. Orkestra horien programazioa hobea edo okerragoa izango da, gutxiago edo gehiago gustatuko zaizu, baina autonomia guztiek orkestra bat edo bi badute eta auditorioak gainera. Baikorra izateko arrazoi guztiak daude
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Lander Arbelaitz Mitxelena
#2
#3
Euskal Irratiak
#5
Asier Blas Mendoza
#6
Euskalerria irratia
|
Miren Mindegia
Azkenak
2024-05-12
Urko Apaolaza Avila
Koopfabrika
Kooperatiba eraldatzaileen harrobia
Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.
Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]
2024-05-12
Nerea Menor
Ghayath Almadhoun
"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"
Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]
2024-05-12
Estitxu Eizagirre
Amillubiren festa maiatzaren 11n
Lurra taupaka hasiko da
Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]
2024-05-12
Amets Aranguren Arrieta
Pastoral bat Iruñearendako
Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]
2024-05-12
Urko Apaolaza Avila
'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua
Ekonomiaren adjektibo guztiak
10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]
Eguneraketa berriak daude