HB da, azken batean, bai instituzioetan eta baita orokorrean ere ildo politiko nagusia markatzen duena; beraz, HBko Mahai Nazionala litzateke zuzendaritza.

Bai baina eremu politikoan HB da erakundetuta dagoena eta instituzio mailan EH, eta hortaz ari gara nagusiki.

Maila instituzionalean, esate baterako, Gasteizko Parlamentua utzi izanarekin ez gatoz bat, guretzat ez du inolako zentzurik eta ezker abertzalea berarendako ere kaltegarria izan daiteke. Bertze alde batetik, erabakiaren moduak eta formarekin ez gaude ados. Iruditzen zaigu benetan ez dela kontsultatu ez EHren inguruan dauden kargu guztiekin, ezta laguntzaile, botoemaile eta sinpatizanteekin. Erabakia zuzendaritzan hartu da eta goitik behera transmititu. Udalbiltza da beste adibide bat; ados gaude Udalbiltzak izan behar duen garrantziarekin baina ez ematen zaion garrantzi absolutoarekin, Udalbiltzak ez baitu kentzen beste instituzioen garrantzia hiritarren mugimendu arruntetarako.

Argudio historiko horrek balio dezake teorian, baina praktikan, eta eraginkortasunari begira, Eusko Legebiltzarrak egin du bere bidea eta badu ahalmen maila bat; noski, Espainiako konstituzioak ematen dizkionak, baina Nafarroako Legebiltzarraren eskumenek ere iturri berbera dute. Historizismoari agian gehiegi begiratzen zaio eta ez horrenbeste eraginkortasunari.

Egia da EHko hautetsien biltzar bat egin zela Durangon, HBko Mahai Nazionalak deituta, urteko ildoaz hitz egiteko. Ondoren batzarrak egin ziren herrietan, baina gure ustez hauek proposatutakoa onesteko tramite izan ziren batez ere. Beti zaila bada jendea eztabaida eta erabakiguneetara erakartzea, guztiontzat erosoagoa delako ardura hori besteen gain uztea, orain jende asko etsita eta egituretatik urrun samar dabilen honetan are zailagoa. Hortaz, partehar-tzeko bideak eta erraztasunak zabalago eta sinesgarriago behar dute.

Proposamenak militanteei ezagutarazi aurretik komunikabideetan erabakiak bailiran ematea ez da oso txukuna, ondoren egiten diren herri batzarretan zaila izaten baita proposamenaren inguruko eztabaida eta proposatutakoa atzera botatzea. Ezkerraren ezaugarrietako bat da eztabaida zabal-tzea, horregatik eskura ditugun bitarteko guztiak, komunikabideak barne, erabili behar ditugu, beldurrik gabe, partehartzea errazteko eta ezker abertzalearen proiektuaren inguruan jendea biltzeko. Gogorra da gertatzen ari dena, guztiontzat ordea, guztiok maila bateko edo besteko erantzukizuna bai baitugu. Orain Batasuna prozesuan zer nolako erakundea nahi dugun aztertuko dugu, besteak beste, eta oraingo akatsak eman ez daitezen behar den eraketa jarri beharko dugu.

Gutxienez txostenak denboraz pasatzea. Ez bakarrik HBko herri batzordeak deituz; EHren inguruan sortu ziren taldeak ere deitu beharko lirateke. Kanpo aldera begira demokrazia partehartzailea defendatzen ari bagara, barrura begira ere beste horrenbeste egin behar dugu.

Ezker abertzalean partehartzen duen edo hartu izan duen jende guztiarengana jo behar da egungo eztabaida prozesura erakartzeko, sindikatuak, lan sektoreak, hauteskundeetan lagundu gaituztenak... Militantearen figurari garrantzi handiagoa eman behar zaio eta zer den militantea gehiago definitu. Ezker aber-tzalearen inguruan jende asko mugi daiteke, baina militantea da ala ez da?

Militanteen errolda bat egitea proposatzen dugu. Militantea izango da, beraz, bere borondatez atxikimendua ematen duen pertsona, eta izango ditu bere eskubideak eta baita bere betebeharrak ere. Hori orain arte ez da egin.

Herri honek erabakitzen duenari bi estatuen aldetik zor zaion begirunea. Negoziazio prozesua konplexua da eta guri dagokiguna jardunbide politikoarena da. Berau bultzatzeko, Lizarra-Garazin bezala, puntu demokratiko ba-tzuen inguruan bildu behar ditugu indar politiko eta sozialak. Gizartearen inplikazioa lortzen ez badugu ez dugu ezer erdietsiko. Horrez gain, ETAk zer negoziatu behar duen, hori beraiek erabaki behar dute.

Autodeterminazio eskubidearen ezagutza eza larria da gure herriarentzat eta, beraz, hori lortu beharra dago. Gero beste kontu bat da eskubide hori nola gauzatzen den. Gu independentista gara baina ez dut uste inork ikusiko duenik, batzuetan esan izan den bezala, independentzia eskura dugunik. Horretara iristeko pausoak eman behar dira. Autodeterminazio eskubidea gauzatzean errealitatea zein den ikusi behar da, herrialdeen zeregina garrantzitsua izango da eta tarteko pausoak izan beharko dira. Hegoalderako autonomia estatuto bat tarteko pauso bat litzateke eta Iparraldean pauso hori departamenduarena litzateke.

Egokiena Euskal Herri osoa batera autodeterminatzea litzateke. Baina gauzak dauden bezala... Iparraldeak bere bidea eta Hegoaldeak berea egin behar dutela onartua daukagu praktikan; eta Hegoaldeari begira, Nafarroak berak erabakitzeko eskubidea du. Ez dakit Sabino Aranaren pentsamoldeagatik edo zergatik baina ezker abertzaleak akatsak izan ditu eremu horretan eta horretaz ondo baino hobeto baliatu da eskuin espainiarra. Guri gustatu edo ez, EAEko eta Nafarroako autonomiek beren bidea egin dute. Eskuinaren argudioa beti izan da anexionismoaren aurka nafarren borondatea errespetatu behar dela; gezur borobila, Nafarroan sekula santan ez baitute galdetu zer nahi dugun. Baina demokratak garenez, onartzen dugu: nafarrek badugu gure erabakia plazaratzeko eskubidea.

Badakigu, gutxi gorabehera, guk plazaratzen ditugun ideiekin bat datorren jende asko dagoela, nabaritzen dugu hori. Beste lurraldeetan ere badago Aralarreko jendea, gero eta gehiago gainera eta Euskal Herri osoan soma-tzen dugu interesa. Ezker abertzalean gehiengoak guk dioguna edo oso antzekoa pentsatzen duela uste dugu; orain gure ustea frogatu beharko dugu.

Ezin dira gauzak horrela planteatu, noiztik den edo ez den zilegi eta abar. Aralar sortu denean hari gara gure hausnarketak eta eztabaidak egiten, eta gaurko egoeran ez dugu zilegitzat har-tzen borroka armatua, ekinbide politikoari nagusitasuna eman behar zaiolako, eta gure irudikoz borroka armatuak ez dio bidea egiten uzten ekinbide politikoari.

Guk ez dugu "zabalik" hori erabiltzen, ez dugu esaten demokrazia perfekto batean bizi garenik, edo abertzaleok gure politika egiteko oztopoak ez ditugunik, dioguna da bide politikoa bakarrik erabiltzearen apustua egiten dugula. Abertzaleek ez ditugu besteen aukera berdinak eta arauak beste batzuek jarri dituzte, hala ere, arau horien aldatzea, gaur, bide politikoetatik soilik egin behar dugula uste dugu.

Egungo eremu politikoan beste ba-tzuek jarritako arauekin jokatzeko prest bagaude, nola ez gara egonen prest ezker abertzalearen baitan jokatzeko? Ezin diogu horri uko egin; gure ustez kritikatu beharrekoa kritikatuko dugu baina hor arituko gara gure ikuspegia zabaltzen.

Orain arte batzarre nagusi bat besterik ez da izan, bigarrena urriaren 7an izango da. HBko batzordeak biltzen ari dira eta beste talde batzuk txostenak prestatzen ari gara. Oraindik goizegi da gehiago zehazteko.

Ezker abertzalea nola eratu eta zein ildo politiko izango duen zehaztu behar da, eta hori bukatu arte ezin da gehiago esan. Orain esaten da dena berria dela, dena esateko eta egiteko dagoela. Bada, ikusiko dugu aurrean dugun prozesutik zer ateratzen den eta zenbat jendek partehartzen duen.

Ez da hain egia korronterik ez dela izan, beharbada izan da baina beti korronte bat, ildo batekoa. Beharbada, berrikuntza hor egon daiteke gure aldetik, beste bide bat ere markatuko dela. Alderdiak ere egon dira HBren baitan eta ezker abertzalearen barruan hor egon dira, korronteak akaso ez baina bai talde desberdinak, HASI eta ASK adibidez, edo Ekin orain.
Ezker abertzaleko jendeari transmititu behar zaio une honetan izugarrizko aukera dugula gauzak indartzeko eta ilusioak piztu behar ditugula, ez bakarrik gaur egun oso antolatua dagoen jendearengana zuzenduz, baita ezker abertzaleko lanetik urrundu dena berriz ere hurbiltzeko eta denon artean hausnarketa bat egiteko