ABANGOARDIA BILUZIAN

  • izeneko erakusketa zabalik izango da. Azken mendean Euskal Herriko eta Espainiako hainbat artistek biluziaren inguruan egindako ia 80 lanek osatzen dute erakusketa.
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Arte Historiako biluziei errepaso egitea, garai bakoitzean giza gorputzaren inguruan nagusitu izan den irizpide morala ezagutzeko bide egokiena da". Marisa Oropesaren hitzak dira, egunotan Gasteizko Caja Vital Kutxa aretoan zabalik den "Biluziaren sekretuak" erakusketako komisariarenak. Urriaren 15a arte izango da ikusgai 75 artelaneko bilduma hau. Gaia -biluzia- eta garaia -XX. mendea- dira artelan horien lotura. Baita egileen jatorria ere, gehienak espainiarrak eta euskaldunak baitira. Margoak nagusi badira ere, eskulturek -Manuel Hugué edo Baltasar Loborenak kasu- eta argazkiek ere -Ouka Lele, Man Ray, Brassay...- badute euren tokia erakusketan.
Mendetan, biluziaren artea arte ederren akademiekin lotu izan da. Figuratibismoarekiko eta topiko akademizistekiko haustura bilatu zuen XX. mendeko abangoardiak. Horregatik, joera berriek biluziaren krisia ekarri zutela pentsa daiteke.
Ez zen horrela izan, ordea. Konposizio, baliabide tekniko eta irizpide berriek ere estaldurarik gabeko giza irudia, biluzia, erabili dute euskarri gisa. Aurreko mendetako errealismoa eta arrazionaltasuna alde batera utzi eta subjetibotasunera eta esperimentaziora jo da azken ehun urtetan. Formak ez dira hain zorrotzak, abstrakziora jotzen da batzuetan eta gai ikonografiko eta sinbolikoak nahasten dira bestetan.
Formarekin hausteaz bat, moral estuaren mugak ere hautsi ziren. Lehenago biluziaren arteak aitzaki bat zuen atzean: jainko eta heroi klasikoak, haurra elikatzen ari diren ama maitagarriak edota geziz jositako martiriak irudikatzen ziren estalkirik gabe.
XX. mendean artista askeagoa da eta helburu friboloagoekin egiten du lan askotan. Erotismoa nabarmenago bilatzen da eta horregatik maiz emakumearen irudi biluzia dekorazio huts bilakatzen da. Izan ere, bizpahiru lanek salbu, erakusketako artelanen gehiengo zabalak emakumearen gorpua irudikatzen du. Vital Kutxako aholkulari artistiko Antonio García Díezen hitzetan: "gizarte industrialean, emakumea dekorazio objektu bilakatu zen".


PICASSOTIK OUKA LELE-RA

Baina hau bezalako erakusketa anitz batean, ez da orokortzea komeni; mendearen lehen hereneko artista postkubista eta surrealistek, adibidez, dekoratibismo horretatik ihes egin zuten. Horren adibide dira Oscar Dominguez, Pablo Picasso, Cecilio Pla edo Salvador Dalí-ren lanak. Aurrerago, aldiz, Pablo Serrano, Eduardo Úrculo, Cristobal Toral edo Francisco Peinado bezalakoek desmitifikatu egingo dute eta egunerokotasunarekin lotu. Erakusketa osoa abangoardiaren isla izanik ere, biluzi klasikoaren eragina hor dago, eta mendearen azken urteetan klasizismo berritu hori are nabariagoa da, Ouka Leleren argazkietan edota Matías Quetglas oliotan, esaterako.
Nekeza egingo zaio bisitariari Eugenio Granellen konposizio abstraktuan gorputz biluzia bereiztea. Guillermo Muñoz Veraren margo errealistan, aldiz, zehaztasun txikiena ere ikus ahal izango du. Eduardo Úrculoren forma sinple eta kolore biziak, Fernando Boteroren bolumenak... eta tarteka, oso tarteka, gizonezko baten biluzia ere topatuko du, Roberto Gonzalezen lana kasu. Gorputz biluzietan joera abangoardista ugari ageriko zaio islaturik.
Azken finean, Marisa Oropesak dioen moduan, "artelan oro biluzia dela esan daiteke. Artistaren begiradak beti biluzten du bere artearen objektua, bertan aurki dezakeen ezaugarri intimoenaren bila, berau argitara eman eta bere lanaren emaitzera hurbiltzen garenokin konpartitzeko" .


Azkenak
Lanbide Heziketa euskalduna, noizko?

Zergatik eskaintzen dira Lanbide Heziketako hainbeste ziklo erdara hutsean EAEn? Zergatik jarraitu behar dituzte ikasketak gaztelaniaz ordura arte D ereduan euskaraz aritu diren ikasle andanak? Lanbide Heziketa euskalduntzeko behingoz plan estrategiko bat gauzatu dezala eskatu... [+]


2025-06-26 | Aiaraldea
Arartekora jo dute, “Osakidetzak ez dielako osasun sistema publiko eta duinaren aldeko 5.646 sinadurei erantzun”

Iazko udazkenean egin zuten sinadura bilketa, eta abenduaren 12an entregatu zituzten atxikimendu guztiak Osakidetzaren Gasteizko zerbitzu zentraletan. 


2025-06-26 | Antxeta Irratia
Euskararen Mapa osatu dute Urruñan engaiatu diren herriko 42 eragilerekin

Bai Euskarari ziurtagiria lortzeko interesa agertu duten herriko 42 elkarte eta establezimenduekin Euskararen Mapa osatu dute Urruñan. Euskara «biziago» egiteko pausoak emateko prest liratekeen eragileak identifikatu ondoren, urratsak egiteko laguntza emango zaie,... [+]


Zuberoako Chaumes gasnategian eta Iratiko Txaletetan sexu erasoak jasandakoei babesa erakusteko dinamika abian da

Mauleko Chaumes gasnategian langile eta CGTko sindikatu ordezkaria izandako gizon baten kontrako lau salaketa dira pausaturik, eta Larraine gaineko Iratiko Txaletetan lankide ukandako bosgarren emakume batek ere gehitu du berea. Uztailaren 3an iraganen da auzia Pauen. Erasoa... [+]


2025-06-25 | Euskal Irratiak
Betharram ikastetxearekin lotutako bortizkeria kasuak ikertzeko, lekukotasunen bilketa abiatu dute

Betharram ikastetxearekin lotutako sexu eta bortizkeria kasuak ikertzeko asmoz, Batzorde Ikerketa Independenteko kideek lekukotasunen bilketa abiatu dute


Billabesa gidariek greba mugagabea eginen dute uztailaren 1etik aurrera

Hilabeteetako protesten ostean, TCC enpresako zuzendaritzak ez du aurrera urratsik egin eta langileek leher egin dute. Greba mugagabera doaz, baita sanferminetako ez ohiko zerbitzuetan ere. “Enpresak erantzukizunez jokatuko balu saihestu litekeen zerbait” dio langile... [+]


Sustrai Erakuntzak salatu du enpresa batek Nafarroako lau eremutan kobre meategiak ireki nahi dituela

Fundazioaren arabera, Aguilar de Codes eta Sorlada artean, Villamayor de Monjardinen, Villlatuertan eta Kasedan ustiatu nahi dute kobrea. Iberian Copper SL izan da Nafarroako Gobernuari lau eremu horietan prospekzioak irekitzeko baimenak eskatu dizkion enpresa. 


Ehunka herritar elkarretaratu dira Hernanin San Joan gaueko eraso arrazisten kontra

Hernaniko Txosna Batzordeak azaldu duenez, gutxienez hiru eraso arrazista izan ziren herrian ekainaren 23ko gauean, eta horren harira zabaldutako “bulo eta gezur arrazistak” salatu ditu. Udalak ere adierazpen instituzionala onartu du gertaturikoa gaitzesteko. Amher... [+]


Sánchezen NATOko tratuak hautsak harrotu ditu zenbait estatu kideren artean

Asteazkenean bozkatuko dute NATOra bideratutako diru kopurua, eta Pedro Sánchez Espainiako presidenteak kuoten igoeran lortutako salbuespenak haserrea piztu du AEBetako eta Europako zenbait herrialdetako gobernuetan.


Galdakao-Usansoloko eta Gernika-Lumoko ospitaleetako “prekaritatea” salatu du ESK-k

Sindikatuak adierazi du bi ospitale horietan behin-behinekotasunean daudela langile gehienak, eta ordezkapenak ez direla bermatzen; ondorioz, langileen lan-karga areagotzen dela. Gehitu du larrialdi zerbitzuetan “gainkarga” dagoela.


Ezusteko bila

Madrilgo presidente Ayuso faxistak itsuskeria egin dio EAEko lehendakari Pradalesi, euskaraz aritu delarik, harrokeriaz, aldibereko itzulpen sistema erabiltzeari uko egin eta alde eginda. PPko senatari batek ere “txorradatzat” hartu du “hogei... [+]


Oporrik ez elkartasunari

Prekaritateak prekaritate, Euskal Herriko ezkerreko militanteak, oro har, ez gara txarto bizi. Udako oporrak dira horren adibide, asko baikara atseden plan bikaina dugunok; ikastaldi aroko gure ekologismoari, ordea, keroseno kiratsa dario. Zein baino zein hegaldi garestiagoak... [+]


2025-06-25 | Castillo Suárez
Alferrikako bidaia

Lehengoan batera elkarrizketatu gintuzten Gonzalo Hermo poeta galiziarra eta neu. Kontatzen nion niri ere gustatuko litzaidakeela esatea nire aurrekoak marinelak izan zirela, baina nire familian denak dira galdatzaileak. Gainera, eremu industrial batean bizi naiz, itsasotik... [+]


Eguneraketa berriak daude