NOLA ESATEN ZAIO EUSKARAZ BOROBIL POTXOLO HORRI?

  • Zientzian eta beste esparruetan terminoen euskarazko baliokideak erabakitzerakoan eztabaida ugari piztu ohi da. Oraingoan Internet alorreko zenbait hitz hartu ditugu erabilera hedatuenak zein diren jakitearren. @ dugu zeinurik bereziena, axeri-buztana deitu dute batzuk.

2000ko irailaren 24an
Internet gizarteratzen ari da pixkanaka eta, ondorioz, hizkuntza normalizazioan aurrera egiteko, terminologia berezitua sortzen ari da euskaraz. Dagoeneko euskarak Interneten bere lekutxoa egin du. Sarean euskal bilatzaileak, aldizkari eta egunkariak, testuak eta orrialde pertsonalak aurki ditzakegu. Baina zein hizkera eta terminologia erabiltzen da? Oraindik ez da gai honen inguruan ezer finkorik erabaki, ez dago eredugarri den hizkera bateraturik. Erakunde ofizialek ez dute baliagarri izan daitekeen erabakirik hartu, hori dela eta, sareko erabiltzaile bakoitzak irizpide propioa jarraitzen du.
Euskaraz zein termino erabiltzen diren jakitearren, Internetekin lanean dabiltzan erakunde eta adituekin hitz egin dugu. Hauek ere ez dira guztiz ados jartzen. EIZIE, Elhuyar eta UZEIk adierazi digutenez, Windows 98 eta Explorer 5 programak itzultzean sortu zen euskarazko materialik gehien. Erakunde hauek hizkuntza bera erabiltzeko ados jarri eta zerrenda bateratu bat sortu zuten. Informazio hori glosategi batean datza, aipatu programetan erabiltzen diren ingeles-euskara hitz zerrendan, baina ez da ofiziala. Ildo horretatik, UZEIk aurten egitekoa du Internet hiztegia.
Gehien erabiltzen diren terminoen artean bi multzo bereiz daitezke. Batetik, guztiek erabilera eta izen bera eman dieten hitzak aurki ditzakegu. Eta bestetik, itzulpen ezberdina jaso dutenak eta erabilera bateratua ez dutenak ditugu.
Lehen multzoan net sar daiteke, orokorrean sarea gisa arazorik gabe itzultzen baita. Webpage eta website hitzen kasuan ere itzulpenak literalak dira, web orri eta web gune. Sarean nabigatu egiten dugu informazioa aurkitzeko asmoz eta bilatzaileak oso lagungarri zaizkigu lan horretan. Zerbitzu hauetako askotan chat eta news group-en eskaintzak aurki ditzakegu eta kasu hauetan UZEIk berriketa eta berri-talde itzulpenak hobetsi ditu. Browser hitzaren kasua, aldiz, ez da hain sinplea. Izan ere, Netscape Navigator eta Internet Explorer-en izendapen orokorra den honek programaren araberako itzulpena jasotzen du. Netscape-en kasuan nabigatzaile erabiltzen da eta bigarrenarenean, berriz, esploratzaile. Hala ere, arakatzaile izendapen orokortzat har daiteke.
Bigarren taldeko hitzekin hasten dira duda-mudak. Sign up, esaterako, UZEIk sinatu gisa itzuli duen arren, ez dago erabakiarekin asmatu duenentz ziur. Link hitzarekin ere bertsu gertatu da: terminologia zentroak esteka hobetsi badu ere, lotura da jende artean gehiago zabaldu dena. Eztabaida gehiago sortzen duten hitzen multzoan barneratuz gero, download aurki dezakegu bertan. UZEIk eta Elhuyarrek Windows eta Explorer itzultzeko zerrenda bateratua egin zuten mementoan behera kargatu erabili zuten, baina badirudi itzulpen honek ez duela harrera onik izan. Jaitsi, aldiz, gero eta gehiago erabiltzen da eta baliteke horregatik egokiena izatea. Download-en esanahia datuak edo programak sarearen bidez zerbitzari edo ordenagailu nagusitik ordenagailu pertsonalera kopiatzearena da. Aurkakoa ere egin daiteke, hau da, ordenagailu pertsonaletik zerbitzarira datuak edo programak kopiatu. Kasu honetan, UZEIk gora kargatu hobetsi du upload adierazteko. Baina jaitsi onartuz gero, jaso izango litzateke adiera egokia. Beste aukera bat ere badago, arruntagoa: hartu. Hori ulergarriagoa izan arren, erabilera mugatua du.
E-mail eta @-ren kasuan ere bada hainbat ika-mika. Lehenari dagokionez, posta elektronikoa da baliokide zabalduena. UZEIko informatika arduraduna den Lore Azkaratek adierazi digunez, "eztabaida luzea izan da e-posta onartu behar den ala ez. Bisita txartel eta horrelakotan UZEIk e-mail mantentzen du, bestela, p.e. jarriko bagenu euskaldunok bakarrik ulertuko genukeelako. Zenbaiten iritziz kendu ere egin daiteke, helbide elektronikoak azalpenik ez duelako behar". E-mail-ek mezuaren esanahia hartzen duenean, aldiz, mezu elektronikoa edo mezu erabiltzen du UZEIk, mezu soila testuinguruaren arabera nahasgarria gerta daitekeela kontuan izanik.
Hitz honen inguruan Javier Diaz Noci EHUko irakaslearen iritzia ere jaso dugu. Bere hitzetan, "baten batek erabaki izan du, bere kabuz eta jarraitzaileren baten laguntzaz, ingelesez bezala hainbat izenen aurrean "e" atzizkia jartzea, hala nola e-posta. Nik ez dut uste bide zuzena denik. Euskaraz, gaztelaniaz bezala, eta zenbait salbuespen kenduta, adjektiboak izenen ondoren jartzen dira, eta edozein kasutan posta-e izango litzateke. Moda honi jarraituz, ziurrenik laster hedatuko dira e-komertzio, e-merkataritza eta abar". Diaz Nociren aburuz, aldizkari elektronikoak, merkataritza elektronikoa eta abar lirateke baliakide egokiak.
Diaz Nocik arrobaren kasuan jende guztiak, salbuespenik gabe, arroba erabiltzen duela dio. Lore Azkarate ere ados dago: "Normalean arroba esaten dugu, baina jendeak ez du idatzita ikusi nahi. Hainbat proposamen egin izan dira: arroba, arroa (euskarazko forma txukunagoa), at, kanpo, txiribita, axeri-buztan, barraskilo... baina ez zen ezer erabaki". Arroba hitzak duen abantaila da euskaldun gehienok erraz ulertzeko modukoa dela baina etsai ugari ditu, Azkaratek adierazi duenez.

Azken erabakia Euskaltzaindiarena izango bada ere, badirudi erabilerak finkatuko dituela terminoak

Azkenak
2025-06-07 | ARGIA
Euskara hutsezko plaza bete dute Ziburuko Azokan

1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]


EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea

IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.

----------------------------------------------------
 
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]

Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak

21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.


111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak

Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.


Non daude kaparrak?

Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]


“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada

Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?

Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]


GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak

Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.


Eguneraketa berriak daude