ESPAINIAN SAKEA, AMERIKAN ERRESTOA, TROPIKOAN TANTOA
- Artikulu sorta honetan Mikel Bringasek (osatu berri den Euskadiko Selekzioko arduradun teknikoa eta Pilota Federazioko zuzendari teknikoa) munduan zehar eginiko bidaietan Kanariar Uharteak, Brasil, Valentzia, Bolivia eta Argentinan ezagututako pilotaren errealitatea deskribatu digu. Hego Amerika eta Espainiatik Afrikaranzko bidea ere hartu dugu Reunion irlan jokatuko baita urriaren 28tik azaroaren 5era bitartean 22 urtez azpiko Munduko Txapelketa.
Eskupilota aipatzen duten lehen izkribuak 1616. urtekoak dira eta Teguiseko pilotalekuaren ondoan zeuden etxe batzuen salmenta dute mintzagai. Tiagua eta Soo-rekin batera, Teguise da, hain zuzen, joko guneetariko bat.
Buruz buruko jokoa da, hau da, taldeak elkarri begira jarrita, eta horrelako joko gehienekin gertatzen den bezala, mundu osoan zehar aurki ditzakegun buruz buruko modalitateen antzekoak dira arauak. Kantxa angeluzuzena eta hormarik gabekoa da, eta pilotaren bote egokia ahalbidetzen duten lekuetan baino ez da jokatzen. 60-70 pausoko luzera eta 8-9 pausoko zabalera du. Kantxaren erdian falta-marra egiten da, horren gainean markagailu funtzioa betetzen duen harria jarriz.
Jokalariren bat kantxatik kanpora irtendako pilota itzultzeko gai bada, ez da jokoa eteten. Sakea alde bateko puntatik egiten da beti eta falta-marra gainditu beharra dauka. Sakea egiteko orduan, gure errebote eta laxoko botarriaren antzeko tripodea erabiltzen dute. Haizearen norabidearen kontra egiten da sakea, pilotaren abiadura mantsotuz horrela. Joko tradizionaletan gertatzen den bezala, bada partida aurretik ados daitekeen araurik, talde bakoitzeko jokalari kopurua, adibidez, oro har, bost baldin badira ere. Partidaren iraupena ere ez dago zehazturik eta argiaren arabera aritzen dira. Egunargia dagoen bitartean jokatzen dute.
Jokalariek nork bere lekua hartu beharra daukate beren zeregin zehatza bete ahal izateko. Falta-marratik urrunen dagoenari "salto" esaten zaio eta bere aurrean dagoen "tercio"aren akatsak konpontzen saiatu behar du. Azken hori, berriz, falta-marratik hurbilen dauden "los de vuelta"ko jokalariek jo ezin dituzten pilotak jotzen saiatzen da. Erabiltzen duten pilota oso goxoa da (50 gr. ingurukoa) eta paletan erabiltzen dugunaren antzekoa. Goma elastikoz, kordobanez (ahuntz-larruz eginda) eta artilez egiten dituzte euren pilotak. Tantoak zenbatzeko era beste pilota-jokoen antzekoa da: 15, 30, 40 eta 50. 50era iritsitakoan "chico" bat lortzen da eta marra bat egiten da markagailuaren ondoan. 5 "chico" egindakoan "pajero" bat lortzen da, markagailuaren inguruan egindako borobil batez adierazten delarik. Jokalekuaren neurriak aldaraz ditzakeen marra-sistema bat dauka, eta beraz, zelaia edo aldea aldatzera behartuta egon daitezke taldeak.
Beste joko batzuekin, eta gure pilota-joko mota zaharrenekin duen antzekotasunak pilota-joko guztien jatorri komuna iradokitzen digu
Bi gauzari esker da ezaguna azken hiri hori: San Silvestre famatuari esker eta pobrezia handiari erabat kontrajartzen zaion jarduera industrialari esker. Bertan aurkitu nuen benetako pilotazale talde bat. Brasilgo Euskal Pilota Federazioa, Alfredo Soeiro buru (psikodraman aditua eta nazio mailan izen handia duen psikologoa bera), eta Sao Pauloko Eusko Alkartasuna euskal zentroa dira gure kirola ezagutarazi nahian arrakastatsu dabiltzan elkarteak.
Euskal Etxearen Gernika Kutun frontoia eta Banespa kluba ditu ardatz, gaur egun, jarduera pilotazaleak, klub hori hiri erdi-erdian kokatuta dagoen kirol klub izugarria delarik. Inguruetan bizi diren euskaldunen eta euren ondorengoen topagune bilakatu da Euskal Etxea. Nabarmentzekoa da ospakizun berezietan (Aberri Egunean, esaterako) biltzen den jende kopurua, Xabier Harluxet idazkari eraginkor baionarrak antolaturiko paellaz lagundurik.
31 m-ko ezker-paretadun frontoiaz gain, beste pilotaleku txiki bat du Banespa Klubak. 12 m-ko luzeraz eta 6 m-ko altuera eta zabaleraz, egunero aritzen dira Heraldo Biscayzacu ( kirolari aparta bere 50 urterekin) eta beste zaletu asko.
Banespa Klubaren modalitate propioa da "pilota paulistarra" eta binaka jokatzen dute tenis pilota batekin. Arauak gure arauen antzekoak dira, txapa zertxobait beherago jarrita badute ere (0.60 m). Beti dago norbait frontoi honetako kontrakantxan jokatzeko aukeraren zain
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
Beste urte batez Los 40 Summer Live jaialdia ospatuko dute Zarautzen, eta horren kontra agertu dira herriko hainbat eragile, haien ustez, garrantzi handiagoa ematen zaiolako ekitaldi horri herriko jaiei baino: "Argi erakusten du gure herrian zeinentzat dauden erraztasunak... [+]
3.600 pertsona aurkeztu dira ertzain edo udaltzain izateko lan eskaintza publikoko deialdira, eta 2.800 hautagaiek ez dute proba psikosoziala edota atal teorikoa gainditu. Segurtasun sailburuak defendatu egin du Polizia izateko "exijentzia maila".
Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".
Boliviako ezkerreko militante historikoa da Nila Heredia, bi aldiz Evo Moralesen Osasun ministro izandakoa. Abuztuan hauteskunde orokorrak izango dituzte, eta herrialdearen egoera politikoa aztertu du elkarrizketa honetan.
Joan den astean aurkeztu ziren proiektuaren inguruko entzuketa prozesuaren emaitzak, eta Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu ziren. Busturialdearen beharrei "arduraz" erantzutea exijitu die plataformak, eta proiektuaren inguruko informazio eta... [+]
Emakumea hilda aurkitu dute bere etxean. Senarrak, 85 urteko gizonak, emakumearen heriotzaren berri eman du, Polizia bertaratu denean diskurtso inkoherentea zuela ohartu eta atxilotu egin dute.
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]