Gaur egun ere Lizarra-Garaziko metodologia egokiena dela esaten dugu, eta guk ez dugu gure sinadura inoiz erretiratuko akordio horretatik. Ez genuen asmatu azaltzen hura ez zela soberaniaranzko bidaideen elkargunea, baizik eta bakea bilatzeko metodo bat. Hori akats handia izan zen. ETAk jarduera armatuari berrekiteak Lizarraren aurka egin du, eta Mayor Oreja eta enparauen erasoa ere bortitza izan zen. Hurrengo saiakerak oinarrian Lizarra-Garaziko akordioa izan beharko du, baina oraindik modu zabalagoan.

Unean uneko abagunea kontuan hartu barik eraman beharko litzateke aurrera elkarrizketa, hori ezinbestekoa da, bestela jai dago eta. Munduko gainerako gatazketan ere horrela izan da. Elkarrizketa eta negoziazioa dira irtenbidea, ez dago besterik, ezin gara zain egon biolentzia amaitu arte gauzak konpontzen hasteko.Garrantzitsuena ez da biolentzia gaitzestea; ezer ez gaitzetsi behar izatea biolentziarik ez dagoelako, hori da fun-tsezkoena. Nola egiten da hori? Bakoitzak mahaiaren gainean bere edukiak jarri eta hitz egiten hasiz. Baina oso argi dut ezin dugula egin trantsizioan egin zena, hau da, zazpi alderdi ados jarri eta kito. Orduan herria traizionatua sentitu zen. Azken hitza Euskal Herriak bere osotasunean izan behar du, hori bai, Euskal Herrian egun diren errealitate desberdinak kontuan hartuz.

Bi aukera defendatzen ditugu. Batetik autodeterminazio eskubidea, herri bateko herritarrek gainerako herriekin izan nahi duten harremana finkatzeko; bigarren maila batean legoke Elkarrik bere garaian eskubide historikoen haritik egindako proposamena. Guretzat autodeterminazioarena egokiagoa da, baina eskubide historikoena gatazkatik ateratzeko tresna moduan balio badu, bada guk ez dugu oztopatuko.

Gauza bat da desioa eta bestea errealitatea. Desioa epe laburreko helburutzat hartzen badugu, nekez lortuko dugu zerbait. EAE, Nafarroa eta Iparraldeko egoera egungo egoera desberdinetatik abiatuz, etorkizunean gure desioak errealitate egingo dituzten markoak landu behar ditugu. Hori denbora luzea da. Nafarroan esate baterako, argi dago UPN euskal nazionalismoaren zabalkundeari aurre egiteko sortu zela, baina ikuspegi abertzaletik sentsibilitate eza handia izan zen Nafarroako errealitate eta arazoekiko. Nafarren eta Iparraldekoen borondatea errespetatu beharra dago. Era guztietako lokarriak ehundu behar ditugu, etorkizunean gure herri proiektuak gauzatu ahal ditzagun.

Defendatu al dira baina ezin dira gauzatu. Eta hau frogatzeko ez dago beti hitz egiten proiektu independentistaz. Gure proiektu federalistarekin ere berdina gertatzen da, nahi beste defendatu dezakegu estatu federala baina ezin dugu praktikara eraman, Konstituzioak debekatu egiten digulako.
Beraz, hori debekatuko ez duen markoa lortu behar dugu, gero federalismoa lortzeko. Berdina litzateke independentziarekin edo nahi den helburuarekin.

Bai, jakina. Baina horrek ez du esan gura independentzia. Guk Euskal Herriaren herri izaera defendatzen dugu, bere kultur ezaugarri guztiekin, eta herri gisa erabakitzeko ahalmenarekin. Gero ikusiko dugu zer eratako harremana landuko den inguratzen gaituzten herriekin.

Niretzat garrantzitsuena ez da non zauden, norberaren alderdia. Nik ideiei ematen diet garrantzia, proiektuei, eta hauek aurrera eramateko zein tresna -alderdia- erabiltzen duzun hori bigarren mailakoa da. Seguru EHko jende askorekin bat natorrela gauza askotan, baina ez helburuak lotzeko bitartekoen erabileraz egiten den hausnarketaz. Eta hau esanda ez ditut identifikatzen borroka armatua eta EH, oso ondo baitakit ETA gauza bat dela eta EH beste bat. Ez naiz parekatze merke horietan eroriko. Horrez gain, iruditzen zait helburu abertzaleek helburu sozialak zokoratzen dituztela EHn. Ondo dago burujabetza kontuak lantzea baina beste herrietako langile eta behe mailako klaseekin harremanak sendotu eta bultzatu beharko lirateke, eta eremu hori nahiko utzita dutela irudi-tzen zait. Ez, gaurkoz, Ezker Batuaren pluralitateak aukera gehiago eskaintzen dit ezkerreko ideien alde borrokatzeko.

Hala da bai. Baina nahigo dut beraiekin hitz egin behar dudan guztia hitz egitea, gure arteko desberdintasunak direla eta elkarlanean ez aritzea baino. Horrez gain, Nafarroako Ezker Batua nahiko plurala da eta badira nik esandakoetatik oso gertu daudenak. Harremanak behar ditugu Nafarroarekin, bide horretatik eroriko baitira tartean eraiki diren harresiak. Nire ustez oso garrantzitsua izan zen Nafarroako EB Lizarra-Garazin sartzea, nahiz eta gero berehala atera zen.

Ardura handiarekin ikusten dugu, guk orain estatuan dagoen lehia hori aurretik bizi izan dugulako. Nire ustez, Izquierda Unidak gizarteko sektore alternatiboenekin konektatu behar du, mugimendu sozialekin, Estatuaren arrazoiarekin zer ikusirik ez duen diskurtsoa egin behar du... Hori egiten ez badu, IU ezer gutxitan geratuko da. IUren mezua eta politika egiteko modua berriztatuko dituzten pertsonak behar dira.

Nik egingo nukeen bezala seguruenik ez, baina horretatik Frutos baino gertuago egongo da. Nik ez dakit zer dagoen Llxamazaresen atzean baina Frutosen atzean, azken finean, PCEren ideia zaharra dago. PCE IUren zati bat da baina ez da bera IUren osotasuna; hori aldatzen ez bada, PCEk erabaki ahalmena eta gehiengoa duen tresna elektorala izango da IU. PCEk IU kontrolatzen jarraitu nahi badu, berriro emango dira kanporaketak eta abar, eta hori ez da bidea. Hemengo EBtik oso kritikoak izan ginen Nueva Izquierdaren kanporatzearekin, nahiz eta beraiekin ez dugun zerikusirik. Edo Esquerda Galegaren kanporatzearekin PSGrekin ituna egin zuelako. Urtebete geroago estatu mailako IUk egin zuen berdina PSOErekin azken hauteskunde orokorretarako.

Bai, ez dugu horrelakorik ezkutatzen. Zer eratako Ezker Batua behar dugun hausnartu behar dugu, argi jakiteko euskal gizarteari eskaintzen diogun proiektua erabat argia dela, koherentea, eta IUk nahi duen hori herritarrek samur ulertuko dutena. Uda eta gero aipatutako ezaugarrien ildotik abiatutako diskurtsoa egituratzea lortzen ez badugu, oso zaila izango dugu. Gure bidea argi eta garbi jorratzen ez badugu, gure botoak beste batzuek egin dezaketen lan txarraren ondorioz etorritako jokaldiaren menpe geratuko gara.

ETAk su-eten iraunkorra aldarrikatuko balu eta borroka armatuak zentzurik ez duela erabakiko balu, HBko zuzendaritzak gizarte hone tan dagoen mestizaia errespetatuko lukeen ezkerraren aldeko apustu plurala egingo balu eta, Euskadirekiko burujabetzarekiko errespetutik, beste batzuekiko bide bateratuak jorratuko balitu, ez dakit Ezker Batua horrelako prozesu batean legokeen ala ez, baina badakit Ezker Batuari botoa ematen dion jende askok horren alde egingo lukeela, eta Ezker Batuko jende askok ere bai. Baina gaur egun ez dirudi hau guztia posible litzatekeenik. Euskal erroldaren inguruko mezuekin-eta, ez dirudi ezker horrek BNG edo Txunta Aragonesistaren gisako diskurtsoa egingo lukeenik, bi adibide aipatzeagatik.

Ez, ez luke ezer konponduko. Ez litzaidake gustatuko hemengo hauteskundeak amerikarren tankerakoak izatea, hau da, bi izar-hautagai eta horien artean erabaki beharra. Ibarretxe eta Mayor Orejaren arteko plebiszito bat saihestu nahi badugu, hauteskundeak saihestu behar ditugu. Horrez gain, bi pertsonaia horiek eskuinekoak dira eta, beraz, eskuina aterako litzateke irabazle, euskal eskuina eta espainiar eskuina, eta lehia horretan ezkerra baztertua geratuko litzateke. Proiektu politikoak ikusi behar ditugu eta ez pertsonak