Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteazkena 2025eko irailaren 03an
"GIZARTEAK EZ DU ONARTUKO SU-ETEN AURREKORA ITZULTZEA"
- Lakuatik Bilboko Sabin Etxerainoko jauzia egin du aurten, otsailean, gobernu erantzukizunetatik alderdia gidatzekoetara. Egungo politikaren zurrunbiloaz gain, euskara, hezkuntza eta emakumearekin lotutako zenbait puntu jorratu ditugu elkarrizketan zehar.
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Udalbiltzaren inguruan dagoen nahaspilarekin herritarrak agian nahastu samar daude. Beharbada oraindik ez dago argi zer izateko jaio den. Zer da? Zer izan beharko luke?
Izoztua dago ala abian?
Alderdi abertzaleek elkarlanari ekin zioten 98ko udan eta, ondorioz, prozesu bat zabaldu zen orduan. Dena hankaz gora joan eta 98ko aurreko irtenbiderik gabeko garaietara iristeko arriskua norainokoa da?
Indarrean da Euskara Biziberritzeko Plana, Kontseiluaren Plan Estrategikoa ere hor da. Nola uztartu beharko lirateke bi hauek eta egon daitezkeen gehiago ere?
Orain arte hezkuntza izan da berreuskalduntzearen zutabe nagusia, bada ahotsik esaten duena aurrerantzean euskalduntze-alfabetatzeari garrantzi handiagoa eman behar zaiola, berreuskalduntzearen zutoin nagusitzat hartuz. Nola ikusten duzu gaia?
Iparraldean euskarak bizi duen egoera larria aipatu duzu lehen, Nafarroan ere eraso gordina jasaten ari da. Zein antidoto erabili behar da?
Hezkuntzarako hizkuntz ereduen bilakaera ikusita, esan liteke A ereduak urteekin desagertzera egingo duela EAEn?
Emakumezkoari lotuta, asteotan notizia izan diren hiru gai mahaigaineratuko ditut zure iritzia jakin asmoz. Langabezia dela eta, Hegoaldeko emakumezkoen langabezi tasa Europako Batasuneko batez bestekoaren bikoitza da. Administrazioek eta agente ekonomikoek egiten al dute nahiko honen aurka joteko?
Tony Blairrek eta bere emazteak haurra izan berri dute eta emazteak Blairrek eszedentzia hartzea nahi du haurraz arduratzeko. Blairrek ez ditu bere zereginak utzi.
Joan den astean Espainiako Auzitegi Gorenak ebatzitakoaren arabera, eraso sexual batean atzamarrak baginatik sartzearekin bortxaketa ez da gauzatutzat jotzen.
Eusko Jaurlaritzaren egonkortasuna dela eta, Ibarretxe lehendakariak irailera arteko hausnarketa epea zabaldu zuen. Gerora, ordea, EAJko ahots askok eta Lehendakaritzatik bertatik, legealdia amaitzeko asmoa dagoela aipatu dute. Zertan da kontua?
Araba Buru Batzarreko lehendakaria eta zuzendaritzaren hautaketak ekarri du ika-mikarik. Hautaketa sistema iluna dela aipatu dute batzuek, eta horregatik gertatu dela herri batzuetan gauza bat erabakitzea eta haien ordezkariek beste bat egitea.
Hor dago PSE-EEk alderdi guztien arteko elkarrizketak bideratzeko egin duen proposamena. Zertxobait lehenago egunkari batean egindako elkarrizketan irakurri nion Txiki Benegasi: "Bere egungo politikarekin jarraitzen badu, ez dago ezer egiterik EAJrekin".
Hautetsi abertzalez osatutako zuzenbide pribatuko elkarte bat da Udalbiltza, teorian eta potentziaz aberrigintzan oso tresna garrantzitsua izan daitekeena. Beste egoera juridiko-politiko berri bat egiteko behetik aritzea oso garrantzitsua da. Batez ere herri legez ditugun ezaugarri nagusienen alorrean Euskal Herriko lurralde guztietan elkarlanean aritzeko tresna garrantzitsua da. Euskara adibidetzat hartuta, EAJn badugu Euskal Herri osora hedatu daitekeen hizkuntza politikarako eredu bat, marko juridiko-politiko berria lortzen dugunerako egokigarria izan daitekeena, baina bitartean gauza asko egin daiteke egungo markoa aprobetxatuz, adibidez euskararen egoera oso larria den Iparraldean.
Zer izan daitekeen Udalbiltza ETAren biolentzia eta kale borrokarik ez bagenu? Gaur egun horixe bera litzateke eta 10-15 urtera beste zerbaiten hazia ere izan liteke. Bitartean, lan tresna izan behar du eta guk bere aldeko apustua egin dugu.
Zer izan daitekeen Udalbiltza ETAren biolentzia eta kale borrokarik ez bagenu? Gaur egun horixe bera litzateke eta 10-15 urtera beste zerbaiten hazia ere izan liteke. Bitartean, lan tresna izan behar du eta guk bere aldeko apustua egin dugu.
Izoztua dago ala abian?
Elkarlanerako zailtasunekin eta lanerako abian jarduteko moduko erakundea dela esango nuke. Hor gauden biren artean lanean aritzeko borondatea dago eta bestearekin, giza eskubideen defentsan batera joaterik ez daukagun bitartean, elkarlana oso zaila da. Baina Udalbiltzak, gehiengoen bidez lanean jarraitu dezake.
Alderdi abertzaleek elkarlanari ekin zioten 98ko udan eta, ondorioz, prozesu bat zabaldu zen orduan. Dena hankaz gora joan eta 98ko aurreko irtenbiderik gabeko garaietara iristeko arriskua norainokoa da?
Arriskuak ez dira inoiz baztertu behar. Dena den, gizarteak badu zeresanik eta gizarteak ez du inoiz onartuko lehengo egoerara itzultzea. Felipe Gonzalezek berak esaten du harrigarria dela Estatuak egiten digun erasoa, kontuan hartuta dagoen biolentzia ere, hau inoiz baino txikiagoa delako. ETAkoak egunen batean ohartu beharko lirateke ez ditugula nahi eta ez ditugula behar, eta euskal gizartea gai dela erabakitzeko dauden proiektu desberdinetatik zer nahi duen. Euskal Herriak badu hitza eta erabakia, euskal gizarteak erabaki dezala.
Lurraldetasun aldetik zatikatuta bagaude ere, hor ere orain 30 urte baino hobeto gaude. Ezker abertzaletik Eusko Legebiltzarra gure zatiketaren ispilua dela esaten dute, baina beste ikuspegitik ikusita, berdin esan daiteke amaitu gabeko eraikuntza nazionalaren ispilu dela, eta orain eraikuntza horretarako tresna gehiago ditugula.
Lurraldetasun aldetik zatikatuta bagaude ere, hor ere orain 30 urte baino hobeto gaude. Ezker abertzaletik Eusko Legebiltzarra gure zatiketaren ispilua dela esaten dute, baina beste ikuspegitik ikusita, berdin esan daiteke amaitu gabeko eraikuntza nazionalaren ispilu dela, eta orain eraikuntza horretarako tresna gehiago ditugula.
Indarrean da Euskara Biziberritzeko Plana, Kontseiluaren Plan Estrategikoa ere hor da. Nola uztartu beharko lirateke bi hauek eta egon daitezkeen gehiago ere?
Euskararen Aholku Batzordeak egin zuen Euskara Biziberritzeko Plan Nagusia (EBPN) eta gizarteko ordezkaritza osoaren partehartzearekin. Gainerako sektoreetan egin daitezken plangintzentzat gidari da, beraz, Biziberritzeko plana. Kontseiluaren sorrera asmoa administrazioaren lana osatzea izan zen, gizartean gauza asko egin behar delako eta hori ona delako. Sektoreka ere egiten ari dira plan estrategikoak, hezkuntzan eta euskalduntze-alfabetatzean, esate batera. Hortik aurrera, nik ez dakit zertan gauzatzen den Kontseiluaren plan estrategikoaren osagarritasuna, egiten ari diren kanpaina hor dago eta hori onuragarria da. EBPNn argi esan zen noizean behin kanpaina handiak egitea garrantzitsua izan arren, euskararen erabileraren presentzia eguneroko lanean txertatzea zela garrantzitsuena. Hortik aurrera ez dakit Kontseilua zertan ari den. Alderdi bezala, Bai Euskarari kanpainan konpromiso batzuk hartu genituen eta horiek betetzen ari gara.
Orain arte hezkuntza izan da berreuskalduntzearen zutabe nagusia, bada ahotsik esaten duena aurrerantzean euskalduntze-alfabetatzeari garrantzi handiagoa eman behar zaiola, berreuskalduntzearen zutoin nagusitzat hartuz. Nola ikusten duzu gaia?
Orain arte ere euskalduntze-alfabetatzeari eman zaio garrantzia baina denbora ez da alferrik pasatzen. Hezkuntza oso tresna garrantzitsua da, adin batetik aurrera hizkuntza bat ikastea edo horretarako eman behar den denbora ematea ez delako oso erraza. Emaitzak ere hor daude: Euskal Herri osoa hartuta %26 gara euskaldun elebidunak eta 24 urtetik beherakoak hartuta, erdia da euskalduna. Hezkuntzaren bidez egin da hori, baina horrek bere ondorioak ere izan ditu, adibidez kalitatearen arazoa, haur guztiek ez dutelako euskara erabiltzeko aukerarik ez familian ezta beren ingurunean ere. Baina alfabetatzeak beste funtzio berri bat ere hartu behar du. Oraindik 35 urtetik gorako euskaldun zahar gehienak ez daude alfabetatuak eta horrek ikaragarrizko potentzialitatea dakar. Horrez gain, euskaldun berriei euskaldun oso izateko erregistro maila bat falta zaie, hau da, euskalkiei lotutakoa, eta horrek ekarri du euskalduntze-alfabetatzearen munduan eremu hori ere jorratzea.
Iparraldean euskarak bizi duen egoera larria aipatu duzu lehen, Nafarroan ere eraso gordina jasaten ari da. Zein antidoto erabili behar da?
Antidotoetako bat zera da, euskara ez dela alderdi politikoen arteko eztabaidagaia. Euskara Euskal Herriko ondare historiko garrantzitsuenetarikoa da, baina horrez gain elkarbizitzarako dugun tresnarik nagusienetarikoa. Administrazioek bermatu behar dituzte eskubideak baina atxikimendua herritarrek ematen dute. Hau Nafarroan oso garbi ikusten da: Sanzek Legebiltzarrean duen gehiengoak edo alderdi abertzaleen presentziak, ez du zerikusirik nafarrek euskararen alde egiten duten apustu argiarekin. Nafar gurasoak apustu estrategikoa egiten ari dira beren seme-alabekin, eta Nafarroako Gobernuak euskaraz ikasteko aukera eskaini beharko lieke nafar guztiei. Euskararen Legea da Nafarroa eremutan zatitzen duen lege bakarra, eta hori injustizia bat da. Nafar administrazioak atzera egiten duen bitartean, gizarteak aurrera egiten du.
Hezkuntzarako hizkuntz ereduen bilakaera ikusita, esan liteke A ereduak urteekin desagertzera egingo duela EAEn?
Itxura eta bilakaera halakoa da, bai. Helburua da derrigorrezko eskola urteak amaitzean, ikasleak euskaraz behar adinako gaitasuna izatea, eta horretarako argi dago D dela eredurik egokiena. A eredua desagertuko den? Ereduak aukerarako jarri ziren, administrazioak jarri eta gurasoek aukeratu. Gurasoek aukeratzen badute eta emaitzarik ematen ez badu -Hezkuntza Sailak onartu duen bezala-, gizarteak A ereduari egin behar zaizkion zuzenketak egitea eskatu beharko luke benetan tresna eraginkorra izan dadin.
Emakumezkoari lotuta, asteotan notizia izan diren hiru gai mahaigaineratuko ditut zure iritzia jakin asmoz. Langabezia dela eta, Hegoaldeko emakumezkoen langabezi tasa Europako Batasuneko batez bestekoaren bikoitza da. Administrazioek eta agente ekonomikoek egiten al dute nahiko honen aurka joteko?
Beti egin behar da gehiago, baina ezin da ahaztu Francoren diktadura ez dela alferrik pasatu. Europan baino beranduago eduki dugu unibertsitatea, eta hemengo emakumeen prestakuntza Europako emakumeen prestakuntza baino ahulagoa da. Hori berdindu ahala, langabezi tasek berdintzera joko dute. Arrazoi historikoak aipatuta, esan behar da kolektibo ahulenen alde egin behar dela, eta emakumezkoa prestakuntza mailan ahulago badago, haren alde egin behar da, behar bada diskriminazio positiboa bultzatuz.
Tony Blairrek eta bere emazteak haurra izan berri dute eta emazteak Blairrek eszedentzia hartzea nahi du haurraz arduratzeko. Blairrek ez ditu bere zereginak utzi.
Beren arazoa da hori. Blairrek eszedentziarik hartu ez badu ere, beste estatuburu batzuek egin ez dituzten keinuak egin ditu. Keinu interesgarria izan da eztabaida pizteko, areago Ingalaterra moduko gizarte batean.
Joan den astean Espainiako Auzitegi Gorenak ebatzitakoaren arabera, eraso sexual batean atzamarrak baginatik sartzearekin bortxaketa ez da gauzatutzat jotzen.
Ikaragarria da eta oso umiliagarria da hori esatea. Ez dago berbarik eraso sexualak kalifikatzeko, eta holakoak entzun behar izana erasoa jasandako emakumea berriz erasotzea da. Horretan, gizonek eta emakumeek bat egin behar dugu halakoak gizartetik ezabatzeko. Horrelako epai batek gizartea bera iraintzen du eta emakumezkoen kolektiboez gain, gizonezkoek ere protestan atera beharko lukete.
Eusko Jaurlaritzaren egonkortasuna dela eta, Ibarretxe lehendakariak irailera arteko hausnarketa epea zabaldu zuen. Gerora, ordea, EAJko ahots askok eta Lehendakaritzatik bertatik, legealdia amaitzeko asmoa dagoela aipatu dute. Zertan da kontua?
Gure gogoa legealdia amaitzea da, gobernuak esan bezala, hauteskundeek ez luketelako ezer aldatuko. Gizarteak arazoak konpontzea eskatzen digu politikooi eta ez arazoak daudenean hauteskundeak deitzea. Lehendakariak erabakitzen duenarekin, gu azkenera arte. Badago aukerarik jarraitzeko, ez dugu duela hiru hilabete genuena baino egoera txarragorik hauteskundeak deitzeko.
Araba Buru Batzarreko lehendakaria eta zuzendaritzaren hautaketak ekarri du ika-mikarik. Hautaketa sistema iluna dela aipatu dute batzuek, eta horregatik gertatu dela herri batzuetan gauza bat erabakitzea eta haien ordezkariek beste bat egitea.
EBBk ez du ezer esaterik gertatuaz. Barne araudi zabala dugu eta honek behar duen babesa izan dezan epaimahaiak ere bai. Beraz, ezer egon bada han ebatsiko da, ebastekorik eskatzen bada. Edozein afiliatutik hasi eta burukiderik inportanteeneraino, denok dakigu kontu eskatzeko bideak zeintzuk diren, eta gainera oso argiak dira. Ez dut uste inork araubiderik eta honek berarekin daraman prozedurarik zalantzan jartzen duenik. Prozedura horretan zerbait ez dela egoki izan? Aztertu eta ebatsi behar duenak hala egingo du.
Hor dago PSE-EEk alderdi guztien arteko elkarrizketak bideratzeko egin duen proposamena. Zertxobait lehenago egunkari batean egindako elkarrizketan irakurri nion Txiki Benegasi: "Bere egungo politikarekin jarraitzen badu, ez dago ezer egiterik EAJrekin".
Hitz egiteko alderdi guztiekin jarduteko prestutasuna agertzea gauza inportantea da. Lorpen politikoak izateko bide biolentoen ukapena egiten duten alderdiei ere dei egiten die, eta hori, beharbada, gainerako alderdiek onartzeko modukoa izan daiteke. Marko politikoaren akatamendua eta onarpena ere eskatzen du. Akatatu bai, baina onartu ez, hori aspaldi esana dugu. Badirudi PSE-EEk PPrekiko zilborrestea apurtu duela eta bere bideari ekin diola. EHk esan du foro horrek ez lukeela Euskal Herri osorako balioko, baina alderdi guztiak bilduz gero behintzat, Nafarroan ere berdinak daude, eta erkideko batean erabakitakoak akaso Hegoalde osorako balio dezake. Zenbat eta jauzi handiagoak hobe, baina gure historia guztian azaldu gara egin daitezken jauziak egitearen alde
EMAKUME BAT EBB-N
EAJko zuzendaritza gorenean dagoen emakume bakarra da. Hezkuntza, unibertsitatea, euskara, emakumea, idazkaritza eta antolakuntza ditu bere ardurapean EBBn. Ondarrutarra. HABEko zuzendaria ere izan zen eta 1996az geroztik Eusko Jaurlaritzako Hizkuntz Politikarako sailburuordea izan da. Bere berbari eusten dionetakoa ei da.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gipuzkoako Basozainen Elkartea
#2
Mikel Aramendi
#3
#4
Zigor Olabarria Oleaga
Azkenak
2025-09-03
Xabier Letona Biteri
Valle de Odietako makroetxaldearen epaiketa
Digestato kutsadura handia izan zen, eta isurketa, antza, Valle de Odietak eragin zuen
Astearte honetan egin da Valle de Odietako makroetxaldearen aurkako epaiketa Iruñeko Justizia Jauregian. Epaileak ebatzi behar du ea 2021ean haien lur sailetan egindako isuri baten ondorioz, lur eremu horiek larri kutsatu zituzten ala ez, eta nork eragin zuen. Aditu... [+]
2025-09-03
ARGIA
Baionako Atalante zinema-ohia jarduera politiko eta kulturalerako okupatu du Kontseilu Sozialistak
Baionako Herriko Etxearen jabetzapean, eraikinak bost urte daramatza hutsik, eta espazio hori hartu du Ipar Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak, “elkartzeko, kolektiboki pentsatzeko eta borrokak antolatzeko”.
2025-09-03
ELA sindikatua
Etxez Etxeko Laguntza Zerbitzuko langile bat zendu da auto istripuz Arabako Azazetako portuan
2025-09-03
Maria Ortega Zubiate
Euskalduntze prozesu osoa doakoa izateko pausoak eskatu ditu AEK-k
Aurtengo ikasturtean A2 mailara arteko ikastaroetako dirua itzuliko dute EAEn, baita C1ekoak 16-18 urteko ikasleei ere. Nafarroan A1 mailan matrikularen prezioa itzuliko diete.
2025-09-03
ARGIA
Israel-Premier Tech txirrindulari taldearen aurkako protestek Vueltaren Nafarroako etapa hartu dute
“Israelgo Estatuaren enbaxadore” gisa datozen txirrindulariei parte hartzen uzteagatik, zale ugarik protesta egin du Vueltaren aurka, hamargarren etapan. Irunberrin, errepidea mozten saiatu diren herritarrak baztertu eta bi pertsona identifikatu ditu Poliziak.
2025-09-03
Maria Ortega Zubiate
Venezuelak gezurtatu egin du AEBek ontzi baten aurka egindako erasoa
Trumpek asteartean baieztatu du Venezuelako ontzi bati eraso egin eta bertan zeuden 11 lagunak hil dituela. Hildakoak Tren de Aragua "talde terroristako" kideak zirela eta droga trafikoan ari zirela adierazi du Donald Trumpek. Venezuelak dio bideoa Adimen Artifizialez... [+]
2025-09-03
Urko Apaolaza Avila
Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua:
“Jaurlaritzarena zehaztasunik eta daturik gabeko txosten politikoa da”
Pentsioak osatzeko 145.000 sinadura bildu dituen herri ekinaldi legegilea eztabaidatzeari ezezkoa eman ondoren, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua oso gogor agertu da Eusko Jaurlaritzaren jarrerarekin eta "bi aldiz engainatuta" sentitu direla azaldu du. EH Bilduk eta... [+]
2025-09-03
Eguzki Talde Ekologista
Mijoa errekara egiten diren isurketa kutsakorrak legeztatzeko izapideak egiten ari da Ura Agentzia
2025-09-03
Xabier Letona Biteri
Analisia |Txiki eta Otaegi, fusilamenduaren 50. urteurrena
2025: Egiaren Ministerioa
Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]
2025-09-03
Gedar
Beste sarraski bat itsasoan: 160 bat lagun hilak Mauritanian, ontzi bat hondoratzean
Kanaria uharteetako kostaldera iritsi nahian ari ziren, baina Mauritanian urperatu zen ontzia. Desagerturik jarraitzen dute 100 pertsonak baino gehiagok.
2025-09-03
Laura Penagos Rodríguez
‘Txoloak, sudakak, moroak, payoponiak’
Chocón, Kolonbiako hiri batean, beltzak, indigenak eta mestizoak elkar bizitzari eusten saiatzen dira. Beltzek txoloak deitzen diete embera indigenei, eta emberek beren hizkuntzan hitz egiten dutenean, kristauez hitz egiteko esaten diete bai mestizoek eta bai beltzek... [+]
2025-09-03
Mikel Basabe Kortabarria
Normal plantak egiten
Hilotan, euskara sarritan izan dugu albiste. Txarrerako, euskaltzaleon artean nagusi den aldarte ezkorra ikusita. Baina euskararen egoera txarra dela ez da kontu berria, datuen bitartez beste zerbait iradoki den arren.
Har dezagun, adibidez, hizkuntzak irabazi ei dituen... [+]
2025-09-03
Castillo Suárez
Maitasunaz
Akordatzen naiz Blanca Llum Vidal poeta maitasunaz hizketan entzun nuen lehendabiziko aldiaz. Bere esperientziaz aritu zen, besteak beste. Esan zuen bere ordura arteko bizitzan maitasuna beti amaitzen zela, baina maitasunak ez lukeela amaitu beharko sentituz bizi dela. Ez dela... [+]
2025-09-03
Naroa Elortza Gorrotxategi
Analisia
Zarataren erdian... noranzkoak
Euria ari du. Ekaitza. Egun beroegi baten ondorengo bustialdia. Eta tenperatura jaitsiera bedeinkatua. Ez dakit Galizia aldean euririk egin duen azken aldian, ez dakit suteak itzalita diren jada, eta etxetik irten behar izan zutenak itzuli ahal izan diren.
Komunikabideetan... [+]
Eguneraketa berriak daude