MUNDUA EKONOMIA "ZIBERLIBERAL" BERRIRANTZ

  • Internet gauza ugari ari da iraultzen, haien artean ekonomia bera, informazio gizarteak ekonomian duen eraginaren gainean sorturiko mundu mailako eztabaidak aditzera eman duenez. Zibermundura sartzeak ekonomiak bere dituen hainbat arau zalantzan jartzen du, nazioarteko lehiakortasunaren hiru ezaugarri azaleraziz: lastertasuna, adimena eta moldakortasuna.

2000ko apirilaren 23an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Mende honen amaierako fenomenorik esanguratsuena multimedia sareen booma izan da. Espazio-denbora berria da, denbora eta distantzia mugatuta dituen zibermundua, horrek politika, ekonomia eta industrian dakartzan aldaketekin. Informazio gizarteak ekonomian eragina duela aski onartutako gauza da. Ez du industri gizartea ordezkatuko, baina bere forma edo eredu propioa egituratu du. Bera da aldi berean hazkortasuna eta enplegua sortzerik ez duten industri gizarteentzako motor-lubrifikatzailea. Informazio gizarteak ekonomia lastertzen duen eta gizaki zein ideien mugikortasuna ahalbidetzen duen motore papera jokatzen du. Elkarrekiko sinergian dauden merkatu txoko berrien sorrera errazten du, horri esker mozkin hazkorrezko mekanismoak eratuz..."
Hala dio Parisko Zientzia eta Industria Unibertsitateko estrategia zuzendari Joël de Rosnayk, "Zibermundurako estrategiak" izenburua duen lan zabalean. Lan hori Le Monde Diplomatique taldeko "Manière de vivre" aldizkariak bere 46. alean argitaratutako "Iraultza Komunikazioan" monografiko zabal bezain interesgarriaren atal bat da. Internet ez dela teknologia berria gaineratzen du, baliabide banaketa sistema integratua baizik, elkarrekiko menpekotasuna duten hainbat elementuk (ordenagailuak, modemak, sareak, logistikak eta sarbide nahiz eduki hornitzaileek) osatutako informazio ekosistema. Internet mundu osoan dauden 700 milioi telefono lineak erabiliz ordenagailuei baliabideak partekatzeko aukera ematen dien informatika protokoloa da.


EKONOMI ARAUAK ZALANTZAN.

Irakasle frantziar honen iritziz, zibermundura sartzeak ekonomi arauak zalantzan jartzen ditu, nazioarteko lehiakortasunaren hiru ezaugarri azaleratuz: lastertasuna, adimena eta moldakortasuna. Zibermunduko sektore jakin batzuk bereganatzen dituzten herrialde eta enpresek lehenak izateagatiko saria lortuko dute. Zibermunduko txoko berriak lortzen dituzten lehen enpresa edo herrialdeek sektorea beren esku izango dute. Txoko horietara iristen den lehenak beranduago iristen direnak zigortzen ditu. Ez da teknologia eskaintza norbanakoaren pentsamendua eta gizarte egituraketa aldatzen dituena, espazio-denbora berria baizik. Bere garapenak gizarteen eboluzio baldintzak aldatzen ditu.
Aldi berean, bere bat-bateko hedapenak errotiko arazoa dakarkigu: ekonomia ereduen bateragarritasuna gizakiaren oinarrizko xedeekiko eta aukera berdintasunarekiko. Muga berriak dira: balio erantsi materialgabezko kateak eta lanerako espazioa.
Industria eta ekonomia balio erantsi materialezko katea ustiaketan oinarritu izan dira denbora luzez. Zerbitzu materialgabeen booma kontu berria da, Interneti esker merkataritza elektronikoak mundu mailan izandako eragina bezain berria. Horrek guztiak langileria motan ere aldaketak dakartza. Tradizionalki balio erantsi materialezko kateak hiru ardatz klasikoren arabera lotzen ditu norbanakoa eta enpresa: lekua (eginkizunen gaineko kontrola ziurtatzeko), denbora (soldata-oinarria kalkulatzeko) eta funtzioa (enpresa barruko norbanako eskumena). Lanaren sinkronizaziorik, kokapen zehatzik eta materialtzerik ezak behargin mota berria dakarte.
Ekonomiaren lastertasuna finantza produktuetara eta, beranduago, manufakturatutako produktuetara hedatu da. Telekomunikazioei esker, finantza plaza finantza espazio bihurtu da. Delako ziberespazioaren agerpena lan merkatua eraldatzen ari da azken urteetan, eta elkartrukatzeen desmaterialtzeak aberastasunaren sorreraren gainean eragina du. Gauzak horrela, enpresak mundu mailako merkatuak bereganatzeko prestatzen ari dira.
Joko arauen halako aldaketa batek eragin sakona izan lezake industri gizartearen funtzionamendu ereduei atxikitako herrialdeen ekonomian. Lehiakortasunaren dimentsio berria lastertasunean oinarritzen den munduan edozein atzerapenek krisia esan nahi du. Lan hauen egileak, berdintasuna eta gizatasunagatik arduratuta, honako galdera egiten du: "Nola lotu ekonomia berriak agintzen dituena eta sustrai geografiko, kultural eta nortasunezkoak? Aukera berdintasuna balore humanistenganako eta lan duintasunarenganako errespetua, gizarte babesa, enplegua, herriarekiko atxikipena... bizitzari zentzua ematen dioten derrigorrezko beharrizanak dira. Ekonomia 'ziberliberalean', ordea, nola gorde pertsonekiko errespetua duen gizartean elkartasunaren eta birbanaketaren oinarri diren halako xedeak?".
Rosnay irakasleak espazio-denbora berrira sartzeko arriskuari aurre hartu behar zaiola esanez erantzuten dio bere buruari, izan ere biziraupenerako baldintzak tartean direla, bi eredu ekonomikoek -europarrak eta amerikarrak- dituzten ezaugarri onuragarriak elkarlotzen saiatu behar baitugu. Utopikotzat jotzen ez duen hirugarren bide bat ere aurreratzen du: ekonomiari, hazkundeari eta teknologia berrikuntzan oinarritutako industri dinamismoari mesede egin eta aldi berean gizarte babesa, lan duintasuna eta aukera berdintasuna bermatuko lituzkeen bidea, alegia. Horretarako eskoletatik hastea proposatzen du, eskolak Internetera konektatuz; terminal arrunt eta merkeen erabilera sustatzea; multimedia enpresen sorrera bultzatzea; norbere kultura eta hizkuntzaz zibermunduaren aurrean jarrera irekia izatea eta abar. "Garrantzitsuena -dio amaitzeko- bertaratzea da. Bertan izateak existitzea esan nahi du, besteen arma berez borrokatzea. Zibermunduan izan ezean, nola pentsa liteke etorkizunik eraikitzea?"

ENPRESEN ETORKIZUNA, INTERNETEN
Ez dugu Internetek salmenta bide berri bezala euskal enpresetan duen presentziari buruzko datu ofizialik, ezta merkataritza elektronikoak lehiakor tasunaren eta saldu osteko zerbitzuaren gainean egindako ekarpenarenik ere. Estatistikara gatozenean, beti ere muga bera agertzen zaigu, hau da, neurketak Espainia edo Frantziaren gainean egiten dira, Euskal Herriko errealitatea lausotuz. Espainiako enpresei buruzko ikerketa egina dutenez, ikerketa hartaz jardungo gara. Espainiako enpresen %22ak Internet salmenta berri modura erabiltzen hastea du epe ertaineko helburu. Enpresa gehienek badute bere webgunea. Horrez gain, gero eta enpresa gehiagok ulertzen du merkataritza elektronikoaren ekarpena lehiakortasunerako eta saldu-osteko zerbitzurako ezinbesteko faktore gisa.
Horiexek dira Cap Gemini España, Netscape eta Sun MicroSystems enpresek Espainiako 100 enpresaren laginen gainean egindako inkesta bateratuaren ondorio nagusiak. Enpresa horiek autogintza, turismo, ostalaritza, aseguru, higiezin, informatika elektronika, argitalgintza eta banaketa sektoreetakoak dira.
Enpresak webgune propioa egitera bultzatzen dituzten faktoreen artean bezeroari eskainitako informazioa hobetzea, merkatu presioa eta negozioa handiagotuz bezero gehiago lortu ahal izatea aurki genitzake. Enpresen %22,89k eskariak on line egiteko sistema du edo berau epe motzean prestatzekotan da; %16,84k ordainketak on line egiteko aukera eskaintzen du, eta %15,66koa da sarean katalogoak dituzten enpresen portzentaia.
Inkestan sartutako enpresen gehiengoa (%33) pozik ageri da webguneak betetako helburuekin, nahiz eta etengabe egindako berriztapenen ondorioz enpresek hobetzeko eta webguneak eskaintzen dituen aukerak zabaltzeko asmoa azaltzen duten. Merkataritza elektronikoaren abantailen artean lehiakortasunaren igoera dago (baiezko erantzunak %83), saldu-osteko zerbitzua hobetzea (%73), marketing estrategia planifikatzeko informazioa lortzea (%71) eta euskarri berri hau ikertzeko aukera (%69).
Laginak, gainera, bezeroekiko komunikazioak oro har kezkak sortarazten dituela erakusten du, eta enpresak erabilgarri dituen informazio euskarri guztien bitartez areagotzen ari dela. Enpresek bere produktu eta zerbitzuen informazioa emateko erabiltzen dute gehienbat Internet (%62). Hein txikiagoan bada ere, eskariak jasotzeko (%28) eta saldu-osteko zerbitzurako ere erabiltzen da (%25). Inkestatutako enpresetatik bakar batek baino ez zuen Interneten erabilera murrizteko asmoa ageri

2002. URTERAKO 320 MILIOI INTERNAUTA IZANGO DA
Internautek merkatu handia osatzen dute jada enpresentzat. Bi urte barru, ordea, are handiagoa izango da. Hortik hainbat enpresa motak Sarean izateko agertutako interesa. Horrela, Internet bidezko publizitateak %112 egin zuen gora 1998an aurreko urtearekin alderatuta. Interneten publizitate orriak kontratatzeagatiko guztizko gastuak 1.920 milioi pezetakoak (76 milioi libera) izan ziren.Sarean aurki daitezkeen marketing edo promozio sistema ohikoenen artean "banner"-ak ditugu bereziki aipagarri, publizitate mota honen %56a baitira; publizitate babesak berriz %30, eta posta elektroniko bidez %1 baino ez da sortzen. Internautak gero eta maizago sartzen dira enpresen webguneetara eskaintzen dituzten produktuen berri izateko.
Zentzu honetan, egindako azken merkatu ikerketetako batek 1998an munduan 100 milioi Internet erabiltzaile zeudela dio. 2002rako, kopuru hori 320 milioira iristea espero da. %26ak Internet bidez erosketak egiten zituen 1997an, hiru urte barru portzentaia %40tik gorakoa izan litekeelarik. Web bidezko erosleak 18 milioi ziren 1997an, eta bi urte barru, 2002rako, 128 milioitik gora izatea espero da.
Europako Batasunari dagokionez, 2002rako europar biztanleriaren erdiak, 136 milioi pertsonak, Internet erabiltzea aurreikusten da, iaz Interneten nabigatzen zutenak 63 milioi zirela kontuan hartuta. Merkataritza elektronikoa ere nabarmen haziko da; epe berean, erabiltzaile kopurua bikoiztu egingo da, 16tik 34 milioira areagotuz. Hauek dira Informazio Teknologien Europar Behatokiaren aurreikuspenak, zeinak joan den otsailean aurkeztu zuen bere txostena.
Nolanahi ere, gaur egun Internet bidezko erosketek mugak dituzte, internautek modu horretan erosteko izaten dituzten eragozpenak medio: segurtasuna ez erabat bermatua; kasu gehienetan ordenagailu bidezko sarbidea baino ez; on line dendak ez ugaltzea; geldotasuna; muga teknikoak; batzuetan hornitzaile ezezagunegiak (bermerik eza), eta baita logistika bera ere.
Salmenta terminalaren bidezko ordainketa da internautak kezkati dituen alderdietako bat. ALEF enpresak inkestatutakoen %55ak on line denda bateko kontua kreditu txartelaz ordainduko lukeela dio; %40ak eskudirutan egingo luke, eta gainontzeko %5ak beste bide batzuk erabiliko lituzke. Datu hauei gehitu beharrekoa da erosleen %76ak ez liokeela on line erosteari utziko eskudirutan ordaintzeko aukera desagertuko balitz, %24ak modu horretan ordaintzerik izan ezean erosketa bertan behera utziko lukeelarik


Azkenak
Gipuzkoako Aldundiko zaintzaileek ez dute euskara jakin beharrik, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiaren arabera

Donostiako epaitegi batek aurretik emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. ELAk eta LABek mobilizazioa antolatu dute ostiralerako, eta Euskalgintzaren Kontseiluak bat egin du.


2025-09-04 | Joseba Alvarez
Dena blokeatu!

Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.

Izan... [+]


2025-09-04 | Karlos Zurutuza
Hizkuntzen museo txiki bat dago Parisen

Sena ibaitik metro eskasera egon arren, ez dago Mundolingua museoa aipatzen duen turismo gidarik. Kasualitateak baino ez gaitu eraman horra. Nolanahi, horrela aurkitzen dira, maiz, hiri baten sekretu gordeenak.


Magda Oranich i Solagran
“Ezin ahaztu dut Txiki azkenekoz besarkatu nuen momentu hura”

50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]


María Chivite lehendakaria:
“Poliziaren abusuak eskala handikoak izan ziren eta garai batean baino gehiagotan gertatu ziren”

UPNk salatu du Nafarroan eskuin muturreko taldeen eta Poliziaren indarkeria aztertzen duen batzordeak ia edonor hartzen duela biktima gisa. María Chivite lehendakariak erantzun dio Poliziak egindako abusuen salaketak asko izan direla eta denboran hainbat garaitan... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Erresuma Batuan 700 lagun atxilotu ditute jadanik, Palestine Action taldeari babesa adierazteagatik

Uztailean Keir Starmerren gobernuak erakunde "terrorista" gisa izendatu zuenetik, Palestine Action taldearen aldeko mezuak erakusteagatik ehunka lagun atxilotu dituzte. Larunbatean manifestazioa antolatu dute Londresen eta beste mila pertsonatik gora atxilotzeko... [+]


Mirentxu Loyarte hil da, euskal zinemagile aitzindaria

Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]


2025-09-04 | ARGIA
Hizkuntza politika “ausart eta berrituaz” eztabaidatuko dute TMeLaborategiaren udako eskoletan

Irailaren 9an eta 12an egingo dituzte udako eskolak. Telesforo Monzon eLab Euskal Herrigintzaren Laborategiak hizlari potenteak gonbidatu ditu, besteak beste, Iñaki Iurrebaso, Olatz Altuna, Jon Sarasua, Idurre Eskisabel, Josu Aztiria, Iñigo Urrutia eta Miren Zabaleta... [+]


2025-09-04 | Aitor Aspuru Saez
Sara Fantova
“Ez dugu film feminista edo bolleroa egin nahi izan, baina gure esperientzia hori da eta islatu dugu”

Sara Fantova zinemagile bilbotarraren Jone, batzuetan filma zinema aretoetara helduko da irailaren 12an. Pelikula komunitarioa sortu du Kaskagorri eta Kranba konpartsekin, Bilboko Aste Nagusian girotuta baitago amodioa, jaia, gaixotasuna eta zaintza ardatz dituen istorioa.


Barkoxeko pastoralaz

Usaiako "süjetik" gabea, esku andana batek idatzia, errejent multzo batek zuzendua, gertakizun askoren kontari, gisa guzietara kolektiboa da.


Elizondoko Benito Menni egoitzako langileek 60 greba egun bete dituzte

Greban dira Benito Menni egoitzako langileak joan den abuztuaren 25etik, irailaren 8ra bitarte. Hermanas Hospitalarias enpresak agindutako kaleratzeen eta unitate itxieren aitzinean, Nafarroako Gobernuak ez duela arduratsuki jokatzen ari salatu dute.


2025-09-04 | El Salto
Genoako portuko zamaketariek Israelerako bidalketak blokeatuko dituzte, sionistek elkartasun ontzidiari eraso eginez gero

2010ean "Mavi Marmara" itsasontzia abiatu zenetik, Palestinarekiko elkartasun itsas operaziorik handiena osatzen du Global Sumud Flotillak. Israelgo Gobernuak terroristatzat jo ditu nazioarteko ekintzaileak.


Espainiako Vueltako Bilboko etapa geldiarazi dute Israelen aurkako protestek, eta ez dira helmugara iritsi

Bilboko erdigunean amaitu behar zuen txirrindularitza etapak, baina Deustun sartzear zirela antolakuntzak erabaki hori hartu du, helmuga ingurua manifestariz beteta zegoelako. Aurretik ere igaro dira helmuga puntu horretatik, eta istiluak izan dira. Ertzaintzak gutxienez hiru... [+]


Jerusalemgo tranbiaren proiektuaz “gogoeta etikoa” eskatu dio CAFi Pradales lehendakariak

Kontratua segi ala eten, enpresaren erabakia "errespetatuko" lukeela argi utzi nahi izan du Imanol Pradales lehendakariak, Euskadi Irratiari egindako elkarrizketan. Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza.


Valle de Odietako makroetxaldearen epaiketa
Digestato kutsadura handia izan zen, eta isurketa, antza, Valle de Odietak eragin zuen

Astearte honetan egin da Valle de Odietako makroetxaldearen aurkako epaiketa Iruñeko Justizia Jauregian. Epaileak ebatzi behar du ea 2021ean haien lur sailetan egindako isuri baten ondorioz, lur eremu horiek larri kutsatu zituzten ala ez, eta nork eragin zuen. Aditu... [+]


Eguneraketa berriak daude