EZTEN ZORROTZEKOA ETA BAITA ESKER ONEKOA ERE

  • Ez du inork erlearen ziztada probatu nahi, baina hegalari txikitxoa eskerronekoa ez denik ezin esan; eztia, argizaria eta pozoia bera ere beren eskutik datoz. Animalia honen berri duzu orriotan eta baita hilaren 29an Usurbilgo II Erle Egunean ere.
Erlea, Apis generoko intsektu himenopteroa dugu. Gorputz kolore aposematikoak bere eztenaz ohartarazten gaitu, hau da, kolore beltz eta horiak arriskutsua dela adierazten die ingurukoei. Soilik emeak du eztena, abdomenean gordeta. Sei hanka eta lau hegorekin airean zein lurrean mugitzen da. Ahoko tronpa luzeaz baliaturik, lorez-lore nektarra jasotzen ibiltzen dira. Mingaina garatuagoa dago erle langileetan erregina edo arretan baino. Erleak taldeka bizi dira, koloniatan antolatuta, familia honela osatzen delarik: erregina, erlamandoak edo arrak eta erle langileak edo eme antzuak. Hiruretan handiena erregina dugu eta erlauntzako eme emankor bakarra da. Bere lana beraz, etengabe arrautzak jartzean datza eta erlauntzaren itxura bere osasunaren adierazgarri da. Erlamando edo arraren zeregin nagusia erregina estaltzea da. Jan eta lo besteen kontura egiten du. Eztenik ere ez du defentsarako, baina kumaldian beharrezkoa da, aitatxo arduratsu modura umesabia zaindu eta berotzen baitu. Eme antzu edo langileek gau eta egun dihardute lanean familia mantentzeko. Landare landare lehengaiak bildu etxea atondu eta kumeak elikatzen ditu. Beharrezkoak ez diren arrak kanporatzeaz ere hauek arduratzen dira. Familia hau bitxia da gero, oso bizi-iraupen desberdinetako partaideak ditu, erregina 4-5 urtez bizi badaiteke ere, arrek ez dute urte erdia irauten, langileak aldiz 40 egunetatik 6 hilabetera bizi daitezke.


ENBORREZKO ERLAUNTZAK.

Duela 150 milioi urte agertu zen erlea lehen aldiz munduan. Garai hartan lurrera eroritako enborretan egiten zituen bere erlauntzak. Gerora, sortu zen gizakia, ehiztari-biltzaile moduan bizi zen eta erle basatien eztia jasotzen zuen. Aztarna hauek duela 12.000 urtekoak dira, Paleolitiko amaierakoak. Zailagoa da erlezaintzaren hasiera datatzea. Egiptoarrek duela 2.400 urte erabiltzen zuten. Erlearen etxekotzea aspaldiko gauza dela ikus genezake. Antzinako erlauntzak enborrekin eraikiak zeuden. Noski, lehengo erlauntza hauek manipulatzeko erabiltzen ziren teknikak ere oso sinpleak ziren. Erlauntza modernoak XIX.mendeko amaieran sortu ziren, honekin batera manipulazio teknikak ere berrituz. Teknika berri hauekin, erlezaintzaren intentsifikazioa areagotu zen eta dibertsifikazio genetikoari min handia egin zion. Batez ere, erleen inportazioak egin zion kalte bertako erle beltzari, kolonia hibrido ugari agertuz. Erlezaintzan gertatu den azken krisialdia, barroak eragindakoa izan da. Gaitz hau akaro batek erleei hegoak jatean sortzen da. Alde batetik erle basatiak akabatu ditu eta bestalde, erlezainek erleak arreta handiagoz zaintzera bultzatu ditu.
Erlezaintza, beste abeltzaintza motekin alderatuz ez da hain bortitza. Erlezainak lana ondo eginez gero, bien onura lortuko da. Erleari neguan ez zaio jakirik faltako eta ezta gozokirik ere erlezainari. Beraz, erlezaintza erleak haztean eta zaintzean datzan jakintza dugu. Jakintza honetaz baliatuz, erlezainak eztia, argizaria, polena, propolia eta pozoia eskura ditzake. Ez dugu ahaztu behar garai batean erle basatiek burutzen zuten polinizazioa gaur egun erlezaintzaren bidez lortzen dela.
Erleek nektarra jaso eta hezetasuna kentzen diote eztia sortuz. Negurako elikagaia gordetzeko modu paregabea da. Eztia, azukrea, bitamina, gatz mineral eta entzimez osatutako elikagai konplexua dugu, betidanik jakiak gozatzeko erabili dena. Eztia osasungarri ezik sendagarri ere bada. Azaleko gaixotasunak sendatzeaz gain, zirkulazioa hobetu eta eztarria gozatzeko erabiltzen da. Ezti mota ugari dugu eta hauek erleak nektarra bildu duen lore nagusiaren arabera sailkatzen dira. Adibidez, katarroa edo eztarriko mina duzunean, ez dago eukalitu edo izpilikuaren eztia bezalakorik. Txilar eztia aldiz, anemia dutenei gomendatzen zaie. Gibelerako eta urdailerako, berriz, erromero eztia ona da. Erlauntzaren egiturak eraikitzeko argizaria, guruin batzuen bidez sortzen dute. Abaraskak eginda daudela, erreginak arrautzak bertan jarriko ditu edo langileek eztia gordeko dute ondoren operkulatuaz (argizariarekin abaraska ixtea). Gizakiok hainbat produktutan erabiltzen dugu argizaria, esaterako altzarigintzako argizarian, oinetakoentzako kreman, kandeletan eta ukenduetan. Polena, lorautsa ere deitua, lorearen zati arra da. Erleek biltzen dutenez, beronen produktutzat hartzen da. Zertarako ez da erabiltzen polena? Desnutrizio kasuetan, hazkuntzan, ikusmenerako, ilea ez galtzeko, prostata arazoetarako, haurdunaldirako, edertzeko, azala findu eta leuntzeko polenak badu zeresanik. Erregina-jelea erleek ekoizten dute erregina berria elikatzeko. Polenaren antzeko ezaugarriak ditu. Propolia, zuhaitz eta zuhaixken erretxinez osatutako substantzia dugu. Erleek erlauntza erabat ixteko erabiltzen dute, haize korronteak saihesteko eta gaixotasunei aurre egiteko. Betidanik erabilia izan da zauriak sendatzeko.
Pozoiak edo apitoxinak nerbio sisteman eragiten du. Erreuma eta artrosiaren kasuan erabiltzen dira. Erleak behin eta berriro ziztatzen duenak nolabaiteko inmunitatea lortzen omen du pozoiaren eta hainbat gaixotasunen aurrean. Baina guztientzat ez da onuragarri erlearen eztena, bestela galdetu alergikoari

5 MILIOI LORETARA BISITA EGUNERO ETA 30 KILOMETRO ORDUKO ABIADURAN
Beti esan izan da erlearen mundua oso konplexua dela. Bizitzeko, ernaltzeko, lan egiteko, beraien arteko harremanak zehazteko modu bitxiak dituzte. Segidako lerroetan animalitxoaren konplexutasunaz jabetzeko hainbat datu bildu dugu, hala nola, loreetara egiten dituen bidaiak, hegaldietako abiadura, erlauntzetako biztanleria, erreginaren lanak eta gu argizariaz eta eztiaz balia gaitezen erleek zenbat lan egin behar duten.
- Egunean zehar, erle batek 5 milioi lore bisita ditzake.
- Hegaldiko abiadura 30 kilometro ordukoa da.
- Udan erlauntzak 80.000 erletik gora izan ditzake, hala ere, negu aldean kopurua 20.000ra gutxitzen da.
- Erle batek kilo bat ezti ekoizteko, 40.000 kilometro egin behar ditu. Munduari bira osoa ematea, alegia.
- Erregina bere bizitzan behin bakarrik estaliko dute. 5-8 arrek estali ondoren, arrak hil egingo dira.
- Erreginak eguneko 2.000-3.000 arrautza jar ditzake, osasuntsu dagoenean. Bizitzan zehar 1.500.000 arrautza jarri ahal izango ditu, gutxi gorabehera.
- Kilo bat argizari ekoizteko, erleak 10 kilogramo ezti jan behar du.
- Erlezain batek urtean 20 kilo ezti saldu nahi badu, erleek 660 kilo nektar bildu beharko dute.
- Nektarra ezti bilakatzeko prozesuan pisuaren %60 galtzen da.
- Erlauntzan sartu eta propoliaz estalirik gelditzen diren animaliak, sagu eta tximeletak adibidez, baltsamatuta gelditzen dira. Propoliak erlauntzako azken zirrikitua ere ixten du eta bere eragin antimikrobianoa dela-eta deskonposaketa eragozten du.
- Urrutira, bi begi bakarrik ikusten bazaizkio ere, gehiago hurbildu eta mikroskopioz begiratuz gero, begi bakoitza 10.000 ozeloz osatua dagoela ikusiko dugu.
- Erlauntza bereko erle guztiek usain bera dute, beste erlauntzetatik bereiztuz

II. ERLE EGUNA
Gipuzkoako Erlezainen Elkarteak II. Erle Eguna burutuko du Usurbilen apirilaren 29an. Elkartearen asmoa gizarteak erlearekin eta erlezaintzarekin daukan zorra ezagutaraztea da. Usurbilen, hainbat ekitaldi egingo da beti ere erle eta erlezaintzaren inguruan. Erleak sortzen dituen produktuak azoka baten bidez agertuko dira. Ezti sariketa bat ere izango da bertan Gipuzkoako ezti preziatuenak bertaratuz. Erleak hain mundu aberatsa edukirik badago zer ikusi eta ikasia. Ez da harritzekoa edonorengan jakinmina sortaraztea. Ikasteko aukera Usurbilen izango da


Azkenak
40 minutu Iratxerekin

Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]


2025-05-22 | Gedar
Geldialdia AEBen eta Iranen arteko negoziazio nuklearretan, Israelek mehatxuak areagotzen dituen bitartean

Teheranek ez du baieztatu hurrengo elkarrizketa-saioan parte hartuko duen, Israelgo Estatuak Irango instalazio nuklearrei eraso egiteko mehatxuak egiten dituen bitartean.


2025-05-22 | Axier Lopez
Alemaniako Red.media hedabidea itxiarazi dute

ARGIAk aspaldi du harremana Alemaniako Red.media hedabidearekin, beren bideo batzuk topatuko ditu irakurleak ARGIAren webgunean. Baina haien aurkako jazarpen kanpaina baten ondorioz proiektua ixtea erabaki dute. Red-eko kideek arrazoiak publikoki azaldu dituzte eta artikulu... [+]


Aroztegiako epaiketaren kronika (hirugarren eguna)
Desobedientzia zibila kriminalizatzeko irudien bila

Asteazkenean lau foruzain, bi alkate ohi eta bi kazetari izan dira haien testigantzak ematen. Geroago, amaiera amaigabean, akusazio partikularraren 11 bideo eta albistegi ikusi eta itzuli dira gaztelerara: desobedientzia zibila begien aurrean. Oso luze joan da, luzeegi.


Itzali sistema, piztu alternatibak

Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.


2025-05-21 | ARGIA
Migratzaileak beste herrialdeetara deportatzeko baldintzak malgutu nahi ditu Bruselak

Europako Batzordeak beste urrats bat eman nahi du migrazioaren kontrako politikak gogortzeko bidean: deportaturiko migratzaileek ez lukete zertan harreman zuzenik izan behar hirugarren herrialde "seguruak" deiturikoekin, hara kanporatuak izateko.


Baionako gizon bat epaitzen ari da Paueko Auzitegia, zortzi adin txikiko bortxatzea leporatuta

Salatu dute 69 urteko gizonak hogei urtean egin zituela erasoak. Donostian bi gizon atxilotu dituzte, adingabe bat bortxatzea leporatuta; beste bi gizon ere ikertzen ari dira, talde bortxaketako parte izan daitezkeelakoan. Salaketa jarri duen adingabea Gipuzkoako gizarte... [+]


Foruzaingoak familia bat etxegabetu du Antsoainen, eta hori galaraztera joan direnen aurka oldartu da

10:00etan etxegabetzea gauzatzeko agindua zuen Poliziak, baina lehenago bertaratu dira sei patruila emakumearen etxera eta inguruko kale guztiak moztu dituzte. Haritu Elkarlaguntzako Sareak eginiko deiari erantzunez, dozenaka lagun elkartu dira etxearen aurrean etxegabetzea... [+]


Gorka Ovejero, AHTren kontrako plataforma: “Zundaketen lana sabotajeen bidez oztopatzen ari omen dira, baina salaketarik ez da egin”

Abiadura Handiko Trenaren kontrako plataformak astelehenean jakinarazi zuen Espainiako Gobernua eta Nafarroakoa egiten ari diren zundaketa kanpainak ez duela etenik. Izurdiagan eta Otsobin herri mugimenduak lortu zuen geldiaraztea legezkoak ez ziren eta baimenik gabe abiatu... [+]


Erresuma Batuak bertan behera utzi ditu Israelekin zuen akordio komertzial berrirako negoziazioak

Europako Batasunak ere Israelekin dituen akordio komertzialak “berrikustea” erabaki du, 27 estatutik 17k aldeko botoa eman eta gero. Dagoeneko 53.000 hildakotik gora eragin ditu Netanyahuren gobernuak.


Enkarterrin zentral eoliko bat egiteko proiektua atzera bota du Jaurlaritzak, ingurumen kalte larriak eragingo lituzkeelako

Bizkaian, Artzentales eta Sopuerta artean Euskal Haizie enpresak eraiki asmo zuen zortzi aerosorgailuko zentral eolikoaren proiektua atzera bota du Eusko Jaurlaritzako Industria Sailak, faunan, landaredian eta ondarean eragingo lituzkeen kalteengatik. Enkarterriko herritarrak... [+]


2025-05-21 | Nicolas Goñi
Banku handiek klima aldaketan inbertitzen dute, baina ez da konponbidea sustatzeko

Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri  honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]


Miren Amurizaren ‘Pleibak’, 111 Akademiako irabazle

Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.


Antiwokismoa: eskuin muturraren maskara berria
Jule Goikoetxea: “Euskal Herrian ere Trumpek eta Mileik gorroto duten guztia da woke”

Mundu mailan abiadura handian garatuz doan ideologia eta mugimendua dugu antiwokismoarena. Boterera arribatzeko eskuin muturreko agintariek duten arma berria da, eta berdin-berdin zabaltzen ari da herriko karriketan, unibertsitateetako korridoreetan zein telebista platoetan. Eta... [+]


Eguneraketa berriak daude