Igel hau egoera kezkagarrian dagoen espeziea da. Ale kopurua gutxitzen joan da denboran zehar eta momentu honetan ale gutxi geratzen dira. Euskal Herrian, bere bizi eremua bi eskualdetara mugatzen du; alde batetik, Mendizorrotz mendira, hots, Orio, Usurbil eta Igeldoren artean eta bestetik, Hazparnera. Mendizorrotzeko populazioari dagokionez, isolatuta dago eta ale kopurua gutxitzen doa, hau da, populazio erliktikoa da. Egoera honen errudun nagusiena gizakia da.
Espezie honen hedapenari dagokionez; Afrikako iparraldean eta mendebaldean, Iberiar penintsulako hegoaldean Italiako iparraldean, Frantziako hego-ekialdean eta Balear zein Kanariar Uharteetan dago. Euskal Herriko populazioak isolatuta daude, bai Mendizorrotzekoa zein Hazparnekoa. Hau dela eta, agian, gerta liteke Euskal Herriko igelen ezaugarri genetikoak bereziak izatea. Dena den, hau ikertzeko dago.
Igel honek milioika urte daramatza eskualde honetan eta bertako bereizgarria dela esan daiteke. Mendizorrotz mendian hegoaldeko zuhaitz-igelaren presentzia ohi kanpokoa da, espezie mediterraniarra baita. Baliteke, igelaren kokapena, itsasoaren eraginarekin eta bertako klimarekin lotuta egotea; oraindik bereziagoa bihurtuz. Mendizorrotzeko populazio erliktikoa Europako iraungipen arrisku handienetarikoa duen populazioa kontsidera daiteke. Espezie hau, Mendizorrotzeko mazizo guztian egotetik, bi gune konkretuetara murriztu da. Bi gune hauek, Berio auzoa eta Gurelesa esne enpresa ingurua dira; baina, soilik azken honetan ugaltzen dira. Atzerakada honetarako hainbat arrazoi dago: suteak, landarediaren suntsipena, etxeen eraiketa eta abar.
Legeriari dagokionez; Bernako hitzarmenean "Zorrozki babestutako fauna-espeziea" eta Habitaten arteztarauan "Babes zorrotza behar duten garrantzi komunitarioko espeziea" bezala kontsideratzen da. Euskal Autonomia Erkidegoko natura babesteko egindako 16/1994 legeak; "Itsas eta basa fauna eta floraren arriskupeko espezien euskal katalogoa" egin zuen, zeinean, Hegoaldeko zuhaitz igela iraungipen arriskuan dagoen espezietzat jotzen den. Igel honek babes zorrotza behar du; espezie honetako aleak naturan edozein modutan nahita harrapatzea edo hiltzea eta ugalketa nahiz atseden-tokiak narriatzea edo suntsitzea debekatuta dago.
Soilik, Gurelesako urtegian ugaltzen dira eta populazioaren % 85 bertan dago. Beraz, berebiziko garrantzia dauka urtegi honek. Haritzalde talde naturalistak biotopo izendatzea proposatu du; aitzitik, putzua estaltzeko asmoa daukate bertan industri gune bat eraikitzeko. Arazo honen aurrean, Gipuzkoako Foru Aldundiak hamar putzu berri eraikitzea erabaki du berreskuratze plana martxan jarriz. Honen ildotik, herpetologo adituen arabera, putzu berriak bideragarriak diren ala ez (arrakasta duten) jakiteko gutxienez 3-4 urte itxaron behar dira. Igelaren populazioa ongi finkatuta dagoela eta goranzko joera duela ziurtatzeko.
Putzu berrien arrakasta ez dago %100 bermatuta, eginbehar geldoa baita. Putzuen eta inguruko egoeraren baldintzak egokiak izan behar dira ugalketarako; hainbat faktorek mugatzen du putzuen arrakasta, uraren tenperatura eta kalitatea, landaredia, harrapakariak eta abar. Honela, putzu berriak arrakastatsuak direla ziurtatu arte Gurelesako urtegia osotasunean edo partzialki mantendu beharko litzateke igelaren biziraupena bermatu arte. Hots, putzu berrien eraginkortasuna egiaztatu arte. Espero dezagun putzu berrien arrakasta ziurtatu bitartean Gurelesako urtegia estaltzeko erabakia bertan behera gelditzea. Erabaki hau administrazioaren esku dago.

Nolakoa da igeltxo hau? Azal fina eta berdea dauka. Alboetan sudurretik hasita begiak zeharkatuz aurreko hanketaraino marra beltz bana iristen zaio. Burua tentea, laburra eta borobildua du. Begiak alboetan eta kanporatuta dauzka, begi-niniak horizontalak eta eliptikoak. Tinpanoa begiaren diametroaren erdikoa eta oso nabaria da. Aurreko hanketan lau behatz dituzte eta atzekoetan berriz, bost. Behatz guztiek disko itsaskorrak dituzte, disko hauen bidez, zuhaitz, sastraka edota edozein oztopo igotzeko gai da. Honela, sinesgaitza dirudien arren, zuhaitzen adarretan topa dezakegu. 5,5 cm-takoa izatera hel daiteke eta espezie honen korroka geldoa eta oso indartsua da.
Hegoaldeko zuhaitz igela ikusteko garairik egokiena udaberria da, hasi berri dugun urtaroa, alegia. Garai honetan, igelak gustuko dituzten putzu edo urmael inguruetara gerturatzen dira parekatzeko asmotan. Sexu joko honetan, arrek ahoko zakua puztuz sakon eta indartsu egiten dute korroka, emea liluratuta uzteko asmoarekin. Bestalde, lurraldekoiak izanik, arren bat gehiegi hurbiltzen bada, berehala entzungo du mehatxu-korroka.
Ugal sasoia hiru hilabetekoa izaten dute, otsailean hasi eta apirila inguruan amaitzen da. Egunean zehar entzuteko momenturik egokiena gaua da, dei-korrokek ilunabarrean hasi eta egunsentira arte irauten baitute. Bikoteak elkartu ondoren, parekamendua gertatuko da eta berehala errunaldia hasiko da. Emeak 500 eta 1.000 arrautz bitartean erruten ditu uretako landarediaren artean eta nolabaiteko sakoneran.
Uretako landaredia ezinbestekoa da Hegoaldeko zuhaitz igelaren ugalketa prozesuan. Errundako arrautzen bideragarritasuna hein batean uretako landarediaren menpe egongo da, hau da, habitat egokia izatea derrigorrezko baldintza da. Ugalduko diren putzuetan baldintza fisiko-kimiko eta biologiko egokiak behar dira.
Egun batzuetara, zapaburuak agertuko dira; hau da, larba urtarrak. Hauek loredun landareez eta algez elikatzen dira. Larba sasoia hiru hilabete ingurukoa izan ohi da. Epe horretan metamorfosia gertatuko da eta igel helduak agertuko dira. Igelak, zapaburuak ez bezala, intsektuez elikatzen dira; euliak, kilkirrak, matxinsaltoak, burduntziak eta txindurriak izango dira bere jaki gustukoenak. Neguan, Hegoaldeko zuhaitz igelak hibernatu egiten du, harrien zartadurak, orbel tarteak edota lokatz azpiak aukeratzen dituzte gordeleku bezala