Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
igandea 2025eko abuztuaren 31n
ASKOZ HARATAGOKO BIDEAN GAUDE
- Gauza asko bizitakoa dirudi lehen soan, eta hala antzematen zaio hizketan hasten denean ere. Jario handikoa da 51 urteko ondarrutarra, eta keinu biziz eta Ducados zigarroen keaz laguntzen ditu azalpen guztiak. Kafe Antzokian eta Zenbat Gara elkartean dihardu buru-belarri sortu zutenetik, baina ez du bertan geldirik nagitzeko asmorik, proiektuak ez zaizkio falta. Gabriel Aresti euskaltegiaren bilakaeran ere ibili zen, eta euskararen pedagogiaren inguruko bere hausnarketak entzutea baino ez dago zenbateraino kezkatzen duen jakiteko. Horren aurretik, 70eko hamarkada hasieratik ETAn, KASen, LAIAn eta HBn ere jardun zuen; maiz ekartzen ditu hizpidera orduko kontuak, egungoak ulergarri egite aldera. Bilboko Kafe Antzokian bertan hartu gaitu, garaiotan sinistezina badirudi ere, ordenagailurik gabeko bere bulegoan. Zigarroak piztu eta abiatu dugu hizketaldia.
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Kafe Antzokia, Zenbat Gara elkartea, Bilbo Hiria Irratia... Lau-bost urteren buruan izugarrizko gunea muntatu duzue Bilbo erdi-erdian, beti ere euskara ardatz hartuta. Nola ikusten duzu orain orduan sortutakoa, hastapen haiek nola gogoratzen dituzu?
"Zenbat Gara" zuen aldizkariaren azken alean euskaren pedagogiaz mintzo zara, euskara ikastea erakargarri egin beharraz, ikaslearen motibazioaz, eredua sortzeaz. Hori hartzen duzu zuk ardatz.
Eta nola sortuko dugu gure eredu hori?
Datu hotzetara joz, Bilbon 50.000 euskaldun eta 80.000 ia euskaldun omen daude, %36 alegia. Duela 22 urte ez zen %10era iristen. Zer iradokitzen dizute?
Kafe Antzokiaren inguruan jende mordoxka aglutinatu duzue, baina horrelako zerbait martxan jartzeko eta mantentzeko proiektu ekonomiko indartsu bat ezinbestekoa da. Baliabideak inportanteak dira.
Zuen autonomia ekonomikoa eta politikoa zela eta, Kafe Antzokia sor-tzean errezeloak izan ziren hainbat esparrutatik.
ETAn ibilia zara, baita LAIAn ere sorreratik... Zein neurritan dira zuretzat erabilgarriak, aurrera egiteko, orduko ideiak?
Kafe Antzokia barne hartzen duen Zenbat Gara elkarteak egitasmo berriak dauzka esku artean. Badakigu Kafe Antzokiaren gisako guneak zabaltzeko asmoa duzuela Euskal Herrian eta baita gure mugez gaindi ere. Zeintzuk dira proiektuok? Eta ba al da besterik?
Aurretiaz beste esperientzia bat geneukan, beste mundu batetik gentozen. Frankismo garaian ETAn, gero LAIAn, KASen... gure mundua zen apurtzea, "destroyer"; oldartu Madril eta Parisi, eta orduan gure Estatu independente, batua, sozialista eta abar egin. Ikusi genuen luzera zihoala eta generaman bideari baten batzuk behintzat ez genion ikusten aukera handirik. Bizitzan aurrera joanik, hainbat urte pasa eta gero, Gabriel Aresti euskaltegia kudeatzeko aukera suertatu zitzaigun; eta beraz amets haiek gauza-tzeko paradan geundela iruditu zitzaidan: "Ea nola egiten dugun sozialismo famatu hori benetan, eta gure arteko benetako komunitate bat".
Guk ikusten genuena zen Bilbon euskaldun izatea garesti ordaintzen zela, alproja moduan hartzen gintuztela eta pertsona baztertuak ginela. "Goazen egitera zerbait balio diguna geuri, goazen aurretiaz egindako froga guztiak martxan jartzera". Eta ikusten genuen zoratzekoa zela, gure herrian eta Europan politikoki markatzen ziren ildoak eta geneukan mundua kontuan hartuta. Hainbat froga eta saioren ondoren, eredurik gabe, zalantzaz josiak, baina era berean beti aurrera jo nahian eta bideari ekinez jarraitu genuen. Gure giza taldea aberasten eta trinkotzen joan zen. Orain konturatzen naiz bide oparoa urratu genuela; zeregin handiagoetarako janzten ari ginela. Gero, "Txepetx"ekin egin genuen topo; bere ideiek eta gure praktika eta intuizioak bat egin zuten. Bilbon zerbait berria sortzeko bezperan geunden. Ez soilik jendea konpaktatzeko, baizik eta inpaktatzeko.
Bilbo erdi-erdian paratzea zen garrantzitsua, beraz.
Hori nahita zen, beti ez gara periferian, bazterrean, ezkutuan egongo. "Demostratuko dugu erdi-erdian euskal gunea izan daitekeela, eta gainera zabala izango dela, ez dela ghetto bat izango". Botatzen ziguten betikoa, ghetto izateko arriskua genuela, baina buelta eman genion: "Gu geu izango gara, euskaldunak etxean sentituko dira eta erdaldunak errespetoz hartuko ditugu".
Guk ikusten genuena zen Bilbon euskaldun izatea garesti ordaintzen zela, alproja moduan hartzen gintuztela eta pertsona baztertuak ginela. "Goazen egitera zerbait balio diguna geuri, goazen aurretiaz egindako froga guztiak martxan jartzera". Eta ikusten genuen zoratzekoa zela, gure herrian eta Europan politikoki markatzen ziren ildoak eta geneukan mundua kontuan hartuta. Hainbat froga eta saioren ondoren, eredurik gabe, zalantzaz josiak, baina era berean beti aurrera jo nahian eta bideari ekinez jarraitu genuen. Gure giza taldea aberasten eta trinkotzen joan zen. Orain konturatzen naiz bide oparoa urratu genuela; zeregin handiagoetarako janzten ari ginela. Gero, "Txepetx"ekin egin genuen topo; bere ideiek eta gure praktika eta intuizioak bat egin zuten. Bilbon zerbait berria sortzeko bezperan geunden. Ez soilik jendea konpaktatzeko, baizik eta inpaktatzeko.
Bilbo erdi-erdian paratzea zen garrantzitsua, beraz.
Hori nahita zen, beti ez gara periferian, bazterrean, ezkutuan egongo. "Demostratuko dugu erdi-erdian euskal gunea izan daitekeela, eta gainera zabala izango dela, ez dela ghetto bat izango". Botatzen ziguten betikoa, ghetto izateko arriskua genuela, baina buelta eman genion: "Gu geu izango gara, euskaldunak etxean sentituko dira eta erdaldunak errespetoz hartuko ditugu".
"Zenbat Gara" zuen aldizkariaren azken alean euskaren pedagogiaz mintzo zara, euskara ikastea erakargarri egin beharraz, ikaslearen motibazioaz, eredua sortzeaz. Hori hartzen duzu zuk ardatz.
Han esaten nuena errepikatuko dut. Euskarak motiba dezakeela, baina beti ere ikasleari zerbait berezia eskaintzen badio; plus bat, gainerako hizkuntzena ez bezalako kultur-molde original bat (ez hobea ezta txarragoa, desberdina baizik), munduari erantzunak emateko kosmo-ikuskera propio bat, ikasleari zerbait esango diona, ikaslea aberastuko duena. Horri dagokionez, nola irakasleek hala kultur programatzaile zein teknikariek oso argi izan behar lukete gainerako hizkuntzetan egin ohi dutenaren fotokopia merkeekin ez goazela inora, haiena modu kaxkarrean kopiatzea baino ez dugulako lortuko gisa horretan. Erantzun propioak, originalak behar ditugu, orain inoiz baino gehiago. Horrek ez du esan gura, ordea, erregimen autarkiko bat aldarrikatzen ari garenik: unibertsaletik edan gura dugu, baina unibertsaltasunari ere geure ekarpen partikularra eskaini nahi diogu, ez besterik.
Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez; akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!
Euskarak motibatu egingo ditu ikasleak baldin eta hizkuntza horren bidez bestelako harreman batzuen lekuko badira, baldin eta euskal guneetan giro ona, osasuntsua ikusten badute, baldin eta euskara eta ludikotasuna, euskara eta bitalismoa lotzen badituzte. Hortaz, euskararen aldeko dei agonikorik ez, mesedez; akabo hileta-jotzeak, biba euskara, biba Pellot eta biba festa!
Eta nola sortuko dugu gure eredu hori?
Itxaroten egon barik. Hau da sartu diguten beste kontu bat, "rollo" judeokristaua: bihar egingo dugu. Panorama politikoa berdina da: bihar izango dugu Euskadi libre, independente, sozialista eta batua, orduan zoriontsuak izango omen gara, eta bitartean zer? Bizitza hau daukagu eta subjetu printzipala hasten da norberarengandik, eta nik behintzat gauza bat daukat garbi: zurekin harreman onak baditut, bakoitza bera izanik biok batera herria egiten hasten bagara, gure harremanak berdintasunean eta solidaritatean oinarritzen badira, gure herrian denak kabi-tzen badira, hasi gara benetan amesten genuen nazioa egiten. Geuk nahi duguna egiten badugu, horri eman behar diogu corpus bat, estatus bat, Estatua. Herri honetan kabitzen gara denak, norabide honetan baldin bagoaz. Horrek esan nahi du norberaren bizitzan zentra-tzea, baina benetan; ez kontsumismo itsuan, baizik eta benetako baloreetan zentratzea. Eta horrek erakartzen du, erakar dezake. Zergatik?
Gauza printzipalarekin topo egiten dugulako, herri batek eman dezakenarekin. Historiatik, memoriatik onena hartu eta txarrena kenduz. Gure arbasoek zer utzi ziguten? Hau, hori eta bestea, berdin da ametsa izan, egia izan ala ez izan. Memorian badago, gure herriarendako balio badu, ona da. Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna...
Gauza printzipalarekin topo egiten dugulako, herri batek eman dezakenarekin. Historiatik, memoriatik onena hartu eta txarrena kenduz. Gure arbasoek zer utzi ziguten? Hau, hori eta bestea, berdin da ametsa izan, egia izan ala ez izan. Memorian badago, gure herriarendako balio badu, ona da. Motibazio handiena zer da? Bizitza eta harremanak, eta harreman horietan zer sartzen da? Dena: larru jotzea, lana, juerga, kultura, askatasuna, erantzukizuna...
Datu hotzetara joz, Bilbon 50.000 euskaldun eta 80.000 ia euskaldun omen daude, %36 alegia. Duela 22 urte ez zen %10era iristen. Zer iradokitzen dizute?
Kontuan hartzen badugu euskaldunen gehikuntza batez ere umetxo eta gazte-txoengandik datorrela, eta kontuan hartzen badugu halaber Bilboko euskaltegi desberdinetatik datozenak gehi euren kabuz euskara ikasten dihardutenak urtero orotara 6.000-7.000 pertsona heldu direla gutxigorabehera, zera ondoriozta daiteke: euren burua ia euskalduntzat hartzen duten gehienak 18 urtez gorako lagunak dira (euskaltegietan ibiliak gehienak ere). Errealitate horren aurrean, zera galde dezakegu: zer gertatu zaie prozesua amaitu beharrean kategoria lauso horretan (ia euskaldun) trabatuta geratzeko? EGA titulua behar-beharrezkoa ote da denentzako?
Eskaintzen diegun euskara-metodoa, eta euskara-eredua bera, egokiak ote dira? Euskararen ezagutza soilaz gain, behar beste landu ote ditugu motibazioa eta erabilera? Zein da irtenbidea? "Emaitzak urriak izan direnez", helduen munduan soilik maisu-maistrak eta funtzionarioak euskalduntzea? Ez al gara konturatzen problema, azken beltzean, orokorra dela? Ez dela prozesuaren atal bat edo bestea txarto dabilena, baizik eta egiturari berari dagokiola akatsa? Ez ote dugu ikusten indarrean den metodo desegoki horrek denongan (dela ume, dela gaztetxo, dela heldu) duela eragin gaiztoa? Ez ote dugu ikusten geure hizkuntz-komunitatea, bere osotasunean hartuta, dela oso gaixo dagoena?
Eskaintzen diegun euskara-metodoa, eta euskara-eredua bera, egokiak ote dira? Euskararen ezagutza soilaz gain, behar beste landu ote ditugu motibazioa eta erabilera? Zein da irtenbidea? "Emaitzak urriak izan direnez", helduen munduan soilik maisu-maistrak eta funtzionarioak euskalduntzea? Ez al gara konturatzen problema, azken beltzean, orokorra dela? Ez dela prozesuaren atal bat edo bestea txarto dabilena, baizik eta egiturari berari dagokiola akatsa? Ez ote dugu ikusten indarrean den metodo desegoki horrek denongan (dela ume, dela gaztetxo, dela heldu) duela eragin gaiztoa? Ez ote dugu ikusten geure hizkuntz-komunitatea, bere osotasunean hartuta, dela oso gaixo dagoena?
Kafe Antzokiaren inguruan jende mordoxka aglutinatu duzue, baina horrelako zerbait martxan jartzeko eta mantentzeko proiektu ekonomiko indartsu bat ezinbestekoa da. Baliabideak inportanteak dira.
Hori garbi dago, geuretzat oso argi zegoen ezinezkoa zela kapital barik zerbait sortzea. Kooperatiba mundua adibidez zerotik hasi zen, eta pentsa zenbat garatu den. Proiektuan sinisten duen giza kapitala baldin badago, indar hori badago (eta ez funtzionario noiz bihurtu itxaroten ari dena bezala, edo sindikatu batean sartu eta %3arekin borrokan dabilena bezala, beti menpe eta beti mekauendioska), mirariak egiten dira, eta demostratuta dago, hemen Euskal Herrian, eta Txinan.
Gure proiektua autofinantziatua izan arren, ez dugu uste diru publikoa edozeinek edozelan gastatu behar duenik. Gaur egun instituzio batean sartzen denak sarritan uste du dirua berea dela. Horrekin berehala amaitu behar da, eta horren errurik handiena guk daukagu, uste baitugu instituzioa dela boterea. Ez, hori zerbitzua da, diru hori gestionatzeko. Hor, gauzak ondo baleude, gizartegintza zuzena balitz, elkarlanak, auzolanak berezko izan beharko luke, menpekotasunik gabe.
Gure proiektua autofinantziatua izan arren, ez dugu uste diru publikoa edozeinek edozelan gastatu behar duenik. Gaur egun instituzio batean sartzen denak sarritan uste du dirua berea dela. Horrekin berehala amaitu behar da, eta horren errurik handiena guk daukagu, uste baitugu instituzioa dela boterea. Ez, hori zerbitzua da, diru hori gestionatzeko. Hor, gauzak ondo baleude, gizartegintza zuzena balitz, elkarlanak, auzolanak berezko izan beharko luke, menpekotasunik gabe.
Zuen autonomia ekonomikoa eta politikoa zela eta, Kafe Antzokia sor-tzean errezeloak izan ziren hainbat esparrutatik.
Betikoa da, zenbaitzuk hasten badira zerbait egiten kontrolatzen ez duguna, lehenengo gauza, txarto pentsatzea: "Besteen diruarekin izango da", "diru beltza izango da", "halakoengandik hurbil omen daude"... Betiko juzkua: norberaren mamu eta gabeziak besteengan proiektatu behar izatea. Kontua da denok ariketa sano bat egin behar dugula. Gu ez gara hasiko kritikatzen eta ez kritikatzen, bakarrik dakigu askoz haratagoko bidean gaudela.
ETAn ibilia zara, baita LAIAn ere sorreratik... Zein neurritan dira zuretzat erabilgarriak, aurrera egiteko, orduko ideiak?
Gure herrian energia asko egon da, Europagaz konparatuz inon baino gehiago, baina naturaltasuna galdu egin da, jende pilo bat erre egin da eta etxera joan da. Ez da normala, kartzeletan, errefugioan... (72tik, militatzen hasi nintzenetik hona, diot), erori direnak kontatu gabe, 10.000 pertsona pasa egon dira, denak prest dena emateko; eta ostera, sortzeko, eraikitzeko (hitz famatu hori), zenbat topatzen duzu? Banaka batzuk. Batzuez ari naiz noski, besteak Madrilen eta Madrildik ogi papurrak jaten ibili baitira; orain ematen du "txipa" pixka bat aldatu eta beste jarrera bat hartu dutela.
Nahiz eta hau diktaduraren beste forma bat izan, ez da gauza bera diktadura militar argi baten menpe egotea edo itxura demokratikoa duen batean egotea. Zergatik? Jendeak sinisten duelako, ez benetan aldatzen delako, inperioaren botere militarra hor baitago, botere faktiko guztiak hor baitaude...
Gure galdera, jende askorena, hauxe zen: Frankismoaren ondoren, forma berri honetan, zer arraio egingo dugu? Geneuzkan ideiak zelan hedatu, zelan transmititu, zelan jendearengana iritsi? Ezker abertzalean irabazi zuen tesia, diktadura garaian irabazitako prestigioagatik eta indarragatik, ETArena izan zen, eta besteak ez zuen aukerarik izan.
Bestalde, aipatu behar da berez zeuden eta dauden hainbat jarduera jator (entrega, laguntasuna, elkartasuna...) denboraren poderioz, zoritxarrez, sarriegi dogma bihurtu zaizkigula.
Beti pentsatzen genuen sozial mailan, kolektibo mailan; indibiduala ez zen existitzen. Abertzaileak ginen baina fraileak, komunistak baina fraileak, anarkistak baina fraileak (beti bizitza ematen, haiengatik sakrifikatzen...). Nahi baduzu erakarri, ez du balio heriotzaren kantuak. Kontua ez da sufrimenduaren, biktimismoaren eta heriotzaren inguruan ibiltzea; funtsean bizitzaren aldeko kantuan sinisten dut, jakinik tartean garraztasun, negar eta sufrimendu asko dagoela.
Nahiz eta hau diktaduraren beste forma bat izan, ez da gauza bera diktadura militar argi baten menpe egotea edo itxura demokratikoa duen batean egotea. Zergatik? Jendeak sinisten duelako, ez benetan aldatzen delako, inperioaren botere militarra hor baitago, botere faktiko guztiak hor baitaude...
Gure galdera, jende askorena, hauxe zen: Frankismoaren ondoren, forma berri honetan, zer arraio egingo dugu? Geneuzkan ideiak zelan hedatu, zelan transmititu, zelan jendearengana iritsi? Ezker abertzalean irabazi zuen tesia, diktadura garaian irabazitako prestigioagatik eta indarragatik, ETArena izan zen, eta besteak ez zuen aukerarik izan.
Bestalde, aipatu behar da berez zeuden eta dauden hainbat jarduera jator (entrega, laguntasuna, elkartasuna...) denboraren poderioz, zoritxarrez, sarriegi dogma bihurtu zaizkigula.
Beti pentsatzen genuen sozial mailan, kolektibo mailan; indibiduala ez zen existitzen. Abertzaileak ginen baina fraileak, komunistak baina fraileak, anarkistak baina fraileak (beti bizitza ematen, haiengatik sakrifikatzen...). Nahi baduzu erakarri, ez du balio heriotzaren kantuak. Kontua ez da sufrimenduaren, biktimismoaren eta heriotzaren inguruan ibiltzea; funtsean bizitzaren aldeko kantuan sinisten dut, jakinik tartean garraztasun, negar eta sufrimendu asko dagoela.
Kafe Antzokia barne hartzen duen Zenbat Gara elkarteak egitasmo berriak dauzka esku artean. Badakigu Kafe Antzokiaren gisako guneak zabaltzeko asmoa duzuela Euskal Herrian eta baita gure mugez gaindi ere. Zeintzuk dira proiektuok? Eta ba al da besterik?
Lehenengo eta behin, gure asmoa ez da gurea handitzea edo zabaltzea, baizik eta antzeko ildoetatik dabiltzan pertsona eta taldeekin elkarlanean aritzea. Ildo horretatik, Ondarroan eta Durangon an-tzeko proiektuetan dabiltzanekin elkarlanean ari gara. Gauza bera Euskal Herriko beste hainbat leku sinbolikoetan.
Gu konturatu gara gaur egun oso zaila dela nahikotasun maila batera iristea. Horretaz jabetzeko bidaia urte askotakoa izan da. Horrela hitz eginda tontakeria dirudi, baina historia baten laburpena da. Gure herria gaur egun ezezaguna da; lehen, nire ustez, errazago komunikatzen zen, ezagutza askoz gutxiago zegoen irakurmen aldetik, unibertsitate aldetik, baina emankortasun askoz gehiago zegoen. Oraindik badago dezente gure herrian, baina interesei askoz ere bideratuagoa dago. Gaur egun ez dago eztabaidarik, ez da lasai hitz egiten; guztiok gabiltza ia nor dagoen alboan, zer esan daitekeen, alde batetik eta bestetik kontrol izugarria dago.
Bilbori dagokionez, gure asmoa bada eredu izan daitekeen herria eraikitzen joatea: irakaskuntzan, aisialdian, komunikabideetan... Gazteei begira, euskara eta partaidetza aktiboa ardatz eta bizitza helburu, arlo eta esparru horiek bere baitan hartu eta garatuko lituzkeen gazte gune erraldoi bat dugu egitasmoan.
Amaitzeko, zera esan nahi dizut, nik hau dena buruz eta bihotzez bizi dut, betiko amets hori (herri aske, justu eta solidarioa) eguneroko bizitzan gauzatzen ari garelako. Gainera, bai baitakit gure herria funtsean norabide horrekin bat datorrela, eraikuntza dinamika honetan benetako partaide aktiboa izateko dohaina daukala
Gu konturatu gara gaur egun oso zaila dela nahikotasun maila batera iristea. Horretaz jabetzeko bidaia urte askotakoa izan da. Horrela hitz eginda tontakeria dirudi, baina historia baten laburpena da. Gure herria gaur egun ezezaguna da; lehen, nire ustez, errazago komunikatzen zen, ezagutza askoz gutxiago zegoen irakurmen aldetik, unibertsitate aldetik, baina emankortasun askoz gehiago zegoen. Oraindik badago dezente gure herrian, baina interesei askoz ere bideratuagoa dago. Gaur egun ez dago eztabaidarik, ez da lasai hitz egiten; guztiok gabiltza ia nor dagoen alboan, zer esan daitekeen, alde batetik eta bestetik kontrol izugarria dago.
Bilbori dagokionez, gure asmoa bada eredu izan daitekeen herria eraikitzen joatea: irakaskuntzan, aisialdian, komunikabideetan... Gazteei begira, euskara eta partaidetza aktiboa ardatz eta bizitza helburu, arlo eta esparru horiek bere baitan hartu eta garatuko lituzkeen gazte gune erraldoi bat dugu egitasmoan.
Amaitzeko, zera esan nahi dizut, nik hau dena buruz eta bihotzez bizi dut, betiko amets hori (herri aske, justu eta solidarioa) eguneroko bizitzan gauzatzen ari garelako. Gainera, bai baitakit gure herria funtsean norabide horrekin bat datorrela, eraikuntza dinamika honetan benetako partaide aktiboa izateko dohaina daukala
Hamarrekoa
Hamarrekoa
"TXEPETX"
JOSUNE ARIZTONDO
"Txikitako laguna, oso emakume kapaza eta langilea, eta lehen behintzat oso naturala"
JOSE ANJEL IRIGARAI
ERRAMUN OSA
RUPER ORDORIKA
XABIER MONTOIA
GABRIEL ARESTI
FEDERIKO KRUTWIG
TXOMIN ITURBE
ARGALA
"Sortzaile handi bat, ideia eta ikuspegi aldetik"
JOSUNE ARIZTONDO
"Txikitako laguna, oso emakume kapaza eta langilea, eta lehen behintzat oso naturala"
JOSE ANJEL IRIGARAI
"Gizon "nazione". Gauzak esateko erraztasuna du. Maila handiko pertsona, artista, sentibera"
ERRAMUN OSA
"Ni bisitatzera etortzen zen txikitan, errefuxiatu nengoenean. Guraso oso jatorrak dauzka, eta bera ere hala dela uste dut"
RUPER ORDORIKA
"Oso pertsona kapaza, inteligentea, jatorra, eta gainera abeslari handia"
XABIER MONTOIA
"Polifazetikoa eta kontrapuntua jartzen dakiena. Zintzoa"
GABRIEL ARESTI
"Ondarroan gurekin ibili zen euskara praktikatzen. Poeta sozial moduan, eredu. Pertsona ausarta"
FEDERIKO KRUTWIG
"Zerebro handienetakoa extensiboan, oso jakintsua, baina bere tesiak defenditzen, formulazio mailan, ezin zuen. "Baul" deitzen zioten ETAn"
TXOMIN ITURBE
"Abertzale euskaldun naturala. Jendearekin konektatzen zekiena. Pertsona handia. Gaur beste zerbaitetaz hitz egingo genukeen Txomin biziko balitz"
ARGALA
"Oso etikoa, teoria praktikarekin batu nahi zuena. Eztabaiden bultzatzailea eta entzuten zekiena. Humanoa"
Tantoa
Tantoa
Ezagutu nuenean pare bat urte zerama-tzan hegoaldean, iparraldeko exilioa amaitu ondotik. Politikagintzak bete-tzen zuen bazter guztietako haize freskoaren guraria; eta amesten genuen iraultzaren aldeko baitan kokatu ninduen, sinismenak eta naturaltasunak ematen duten indarraren poderioz. Egun, topikoa dirudien arren, nazional eta sozial iraultzaren xedeak uztartu nahian eta era berean teoria praxi bilakatu guran, gero urte luzeetan iraun izan duen ibilbideari ekin nion, bera zaharragoa izaki aitzindari zelarik. LAIA eta KASen sasoiak ziren; eztabaida, formazioa eta jakinmina pil-pilean; HBren sorrerarako ilusio eta itxaropena, atsedenik gabeko lana... baina pozik eta gustura! Eta Teo, saltseroa zen, geldi egon ezina, batetik bestera eten bako mugimenduan ibili behar zena, berdin gaua ala eguna izan, ordurik gabe, ogitartekotik tira eta segi, redios!
Hurrengo elkartze sendoa (gaur artekoa izan dena) 83an izan zen, bera Algortako AEK-ko "Lauaxeta" euskategian lanean zegoela. Ni ere lan bila bertaratu nintzen eta han zegoen Teo, gau eskolatik pasa eta euskaltegiko sor-tzaileetarikoa. Eta nire oroimenean atzera jo-tzen dudanean onartu behar dut han emaniko bizpahiru urteak ahaztezinak izan zirela: hango egin beharra eta aktibitatea, sarritan 6-8 ordu klase eman ondoren, bilerak, bertako kudeaketa eta plangintzak... eta herria "hartu". Izugarrizko identifikazioa lortu genuen ikasle-irakasle-Algorta hiruki zabal hartan, eguneroko bizipozaren aldeko erronka Algortako kosmogonia txiki-handi haren baitan sustraituz. Eta egin zen saltsa haren osagarririk saltseroena Teo zen. Exageratzen nabilela? Galdetu Algorta eta inguruetan!
Gauzak ez dira beti norberaren gustuko bidetik abiatzen eta Bilbora eman genuen jauzia, G. Aresti euskaltegira alegia. Inoiz baino ilusio handiagoa, esperientzia aberasgarriak ematen duen bagaje sendoarekin, gauza berriak egiteko asmoz traba eta inmobilismo guztien gainetik, ekinaren ekinez, sarritan hanka-sartze itzelekin, baina beti prest gabezi pertsonal eta hutsune kolektiboetatik ikasteko. Eta Teok ematen badaki, neu lekuko; eta kontrakoa diruedien arren, hartzen eta enkajatzen ere bai.
Luzeegi litzateke dena zehaztea: euskalgintza eta partehartze zuzenaren bitartez, berdintasunaren planteiamenduak; iragana kontuan izaki, egunerokoa bizi eta etorkizuna helburu; dogmatismo merkeetatik at heterodoxia sanoa eta kritikotasuna bultzatuz; beti bila, bila... Horretan langile porrokatua da Teo, ameslaria bezain errealista, eta erein zuen haziaren fruituak bistan daude: Zenbat Gara K.E., Kafe Antzokia eta etorriko diren beste zenbait egitasmo.
Kontalari handia da nire laguna, eztabaidazale sutsua, parrandazale amorratua... indarra dario leku guztietatik, saltsero naturala... Ah! Eta paletan ondo jokatzeaz gain, musean tranposo inpenitentea. Pozten nau zu ezagutu izanak; merezi izan du
Hurrengo elkartze sendoa (gaur artekoa izan dena) 83an izan zen, bera Algortako AEK-ko "Lauaxeta" euskategian lanean zegoela. Ni ere lan bila bertaratu nintzen eta han zegoen Teo, gau eskolatik pasa eta euskaltegiko sor-tzaileetarikoa. Eta nire oroimenean atzera jo-tzen dudanean onartu behar dut han emaniko bizpahiru urteak ahaztezinak izan zirela: hango egin beharra eta aktibitatea, sarritan 6-8 ordu klase eman ondoren, bilerak, bertako kudeaketa eta plangintzak... eta herria "hartu". Izugarrizko identifikazioa lortu genuen ikasle-irakasle-Algorta hiruki zabal hartan, eguneroko bizipozaren aldeko erronka Algortako kosmogonia txiki-handi haren baitan sustraituz. Eta egin zen saltsa haren osagarririk saltseroena Teo zen. Exageratzen nabilela? Galdetu Algorta eta inguruetan!
Gauzak ez dira beti norberaren gustuko bidetik abiatzen eta Bilbora eman genuen jauzia, G. Aresti euskaltegira alegia. Inoiz baino ilusio handiagoa, esperientzia aberasgarriak ematen duen bagaje sendoarekin, gauza berriak egiteko asmoz traba eta inmobilismo guztien gainetik, ekinaren ekinez, sarritan hanka-sartze itzelekin, baina beti prest gabezi pertsonal eta hutsune kolektiboetatik ikasteko. Eta Teok ematen badaki, neu lekuko; eta kontrakoa diruedien arren, hartzen eta enkajatzen ere bai.
Luzeegi litzateke dena zehaztea: euskalgintza eta partehartze zuzenaren bitartez, berdintasunaren planteiamenduak; iragana kontuan izaki, egunerokoa bizi eta etorkizuna helburu; dogmatismo merkeetatik at heterodoxia sanoa eta kritikotasuna bultzatuz; beti bila, bila... Horretan langile porrokatua da Teo, ameslaria bezain errealista, eta erein zuen haziaren fruituak bistan daude: Zenbat Gara K.E., Kafe Antzokia eta etorriko diren beste zenbait egitasmo.
Kontalari handia da nire laguna, eztabaidazale sutsua, parrandazale amorratua... indarra dario leku guztietatik, saltsero naturala... Ah! Eta paletan ondo jokatzeaz gain, musean tranposo inpenitentea. Pozten nau zu ezagutu izanak; merezi izan du
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Jon Fernández González
#2
#4
Azkenak
2025-08-30
Patxi Aznar
Beste urrats oker bat
Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]
2025-08-29
Egiari Zor
Elkarbizitza demokratikoak begirunea eta neurritasun instituzionala eskatzen ditu
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
2025-08-29
Xabier Letona Biteri
Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaituko dute lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan
Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.
2025-08-29
Montserrat Auzmendi del Solar
Maila altua
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]
2025-08-29
Onintza Irureta Azkune
Eskoletako euskalduntzea “arriskuan” ikusita, Aiaraldeko dozena bat ikastetxek konpromisoen dekalogoa adostu dute
Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]
2025-08-29
Jon Fernández González
Atlantikoko korronte baten kolapsoa adituek uste baino gertagarriagoa da
Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]
2025-08-29
Maria Ortega Zubiate
Gutxienez 23 hildako izan dira Errusiak Kieven egin duen aire erasoan
600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.
2025-08-29
Joan Mari Beloki
Trump bake bila?
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Poligono eolikoak: oportunismo gutxiago eta plangintza demokratiko gehiago
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
2025-08-29
Xabier Letona Biteri
Nafarroako informazioaren arloko profesionalek Gazako kazetarien sarraskia salatu dute
Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.
2025-08-29
Juan Etxeberria Garmendia
Semaforo gorria
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025-08-29
Maria Ortega Zubiate
Kai Nakaik, Marenek eta Olatz Salvadorrek gezurtatu egin dute Bilboko Udalak esandakoa: ez zien beste eszenatoki bat eskaini
Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.
2025-08-29
Jon Fernández González
Bigarren aldiz moztu dute Espainiako Vuelta Israelen parte-hartzea salatzeko
Bigarren aldiz gelditu dute Katalunian Espainiako Vuelta Israel-Premier Tech taldearen parte-hartzea salatzeko. Hainbat pertsonak Palestinako banderak atera dituzte eta txirrindularien bidea oztopatu dute Oloten.
2025-08-29
Olaia L. Garaialde
“Bero jasangaitza” eta “arreta urria” salatu dute Nafarroako Ospitale Unibertsitarioan
Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.
2025-08-29
Xabier Letona Biteri
Araba eta Nafarroa zeharkatzen zuten Forestaliaren bi autopista elektriko bertan behera geratu dira
Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.
Eguneraketa berriak daude