UPEL GARBIA SAGARDO ONAREN GARANTIA
- herdoilgaitzen abantailak eta desabantailak aipatuko ditugu. Upelak garbitzea ere ez zaigu ahaztu. X. mendera ere jauzi egin dugu sagarraren lehen erreferentzien bila.
Upelen garbiketa adibidez, oinarrizkoa da. Ontziak ez baditugu garbitzen, muztioarekin egingo dugun sagardoa zoritxarreko ernamuinaz kutsatua suerta daiteke. Upel herdoilgaitzak erabiltzen baditugu, ez dugu garbiketa berezirik egin beharko. Merkatuko edozein garbigarri –garbigarri guztiek mikro-bizitza hiltzen dute, dena den merkatuan herdoilgaitzak diren upelentzako xaboi berezia badago– erabil daiteke.
Azken hauek lan handirik ematen ez badute ere, garai bateko upelekin, egurrezkoekin, alegia, ez da gauza bera gertatzen. Egurrezkoetan arreta berezia jarri behar da garbiketarako orduan.
Orokorrean, upelak hustu ondoren garbitu behar dira. Ondo garbitu eta mehetu ondoren, ernamuinak ez daitezen atera, komenigarria da antzua den atmosfera bat sortzea. Hori azufrea (2 g./Hl.) errez lortzen da. Prozesu hau bi edo hiru hilabete barru errepikatu egin behar da. Antzina, garbiketa egin ondoren, kare bizia sartzen zen upela antzutzeko. Kareak zuzenean egurrarekin kontaktuan egon behar zuen, bestela ez baitzuen eraginik izaten. Kontu handiz garbitu beraz upelak, upel garbiak sagardo ona egiten lagunduko digu-eta
Textos arcaicos vascos» liburuan Luis Mitxelenak dioenaren arabera, sagar edo sagarrondoei buruzko lehen idazkiak X. mendearen ondorengoak dira. Orain arte aurkitutako zitarik zaharrena 1014ko apirilaren 17an idatzitako euskal sagarrondoei buruzkoa da. Nafarroako Antso Handiaren diploma bat da eta Leireko Monastegiari dohaintza bat egiten zaio. Honakoa irakur daiteke (gaztelerazkoaren itzulpena): «Eman eta eskaintzen dugu Hernaniko barrutian, itsas-ertzean, San Sebastian deitutako monastegi bat, bere lurrekin, sagarrondoekin, itsasuntziekin...». X. mendean jada sagardoa egiteko sagarrondoak lantzen ziren seinalea.
Santiago bideetako batek, –Frantziatik zetozen bidaiariek heltzen zioten bide honi– Landak eta Pirinioak gurutzatu eta Ibañetako gainetik Orreagako bidetik jarraitzen zuen. Bidaiariek idatzita utzi zuten eremu hauek gurutzatzerakoan izan zituzten sentipenak, sagardoari eta sagarrondoei erreferentzia eginez. Aymeric Picaud-ek 1134 urte inguruan Santiagoko bidaiariaren gida idatzi zuen. Gida horretan esaten duenaren arabera, XII. mendean, Landetatik igarotzerakoan hondamena eta antzutasuna nabari zituen. Lurra laua zen eta hondartsua. Ogi, ardo, haragi eta arrain gabezia zegoen. Daxera eta Bordelera iritsita oparotasuna nagusi zela ohartu zen, ardoa eta ogia nahikoa zegoen. Baina Euskal Herrian sartu zenean ikusi zuenaren arabera, biztanleen ohitura basatien artean, beraien hizkuntza ulertezina omen zen garrantzitsuena. Herrialdea baso itxiz eta mendi altuz josita zegoen eta ez omen ziren existitzen ez ogi, ez ardo, ezta bestelako elikagaiak ere. Hori bai, esnea, sagarrak eta sagardoa ez ziren falta.
1609an, Bordeleko parlamentuak bidalita, Euskal Herrira Pierre de Lancre izeneko pertsonaia arraro bat iritsi zen. Honek inkisitzaile gisa ehundaka lagun kondenatu zuen heriotzera. De Lancrek euskaldunak madarikatu eta bekatari bezala deskribatzen ditu, Jainkoarengandik urrun bizi direnak. Adan galbidean jarri zuena sagarra izan zela zioen eta bere sinesmenen arabera sagarra bekatuaren parekoa zen. Sagardoa sagarretik ateratakoa zenez, eta euskaldunentzat esklusiboa zenez, euskaldunak zoratuta eta madarikatuta zeuden
Igande goizean elkarretaratzeak egin dituzte Euskal Herrian Euskarazek deituta, Geldi euskara zapaltzea! lelopean.
UEMAk antolatuta egin dituzte kontzentrazioak larunbat eguerdian, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboaren aurka eta euskararen alde. Euskara “benetan” babesteko “adostasun sendoak” eskatu ditu UEMAk, “euskarak eta euskaldunok... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.