NAFARROAKO AUTOBIDEAK PRIBATIZAZIOAREN BIDEAN
- guztiak pribatizatzeko asmoa zuen, Nafarroakoak barne (hauen emakidaduna Audenasa da). Egitasmo honek martxoko hauteskundeetako emaitzen zain egon beharko du.
Abenduaren erdialdean Madrilgo egunkari batek ezagutarazitako Espainiako Gobernuaren agiriaren arabera, «
Gobernuak enpresa publikoekiko hartu duen pribatizazio politikak gomendagarri egiten du, ENAri dagokionez, honen kapital sozialean duen partaidetza aldatzeko aukera aurreikustea, partaidetza guztia ezabatzeraino ere iritsiz
ENAren kapital soziala estatala izan daiteke edo ez, zati batez edo osorik
Halaber, ENAren sorrera baimendu zuen 1994ko urtarrilaren 25eko errege-dekretua indargabetzea esan nahi du gobernuaren agiri horrek, hots, «
sozietatearen kapitala, beti, estatala soilik
Autobidearen eraikuntza eta ustiapena guztiz galgarria gertatu zen diruz, eta lehenengo urteetan milaka milioiko zorrak sortu ziren. 1984an, Nafarroako Gobernuak Espainiako Ekonomia Ministerioarekin negoziatu zuen Audenasaren kapitalaren % 50 bereganatzea –pezeta bateko prezio sinbolikoan–, eta gainerako % 50 Eunasak bereganatu zuen. Bi aldeek Audenasak egindako zorra finantzatzeko hitza eman zuten, horretarako urtean 1.500 milioi pezeta jarriz, bi zati berdinetan banaturik. Azkenerako, 1996an lortu zuen elkarteak zenbaki beltzetara iristea, ia 56 milioi pezetako etekinak lortuz, eta urtean 3.130 milioi pezetako dirusarrerekin. Hurrengo urtean 160 milioi pezetako mozkinak izan zituen. 1997ko urte horretan Audenasaren zorra 18.000 milioi pezetakoa zen; horietatik 15.000 milioik Estatuaren bermea zuten eta 3.000 milioik Nafarroako Gobernuarena.
Audenasak Irurtzundik Iruñerako 20 kilometroko autobide zatia eta Iruñea eta Tafalla arteko 82 kilometroko zatia kudeatzen ditu. Bietan bidesaria ordaintzen da. Batez besteko trafikoa, sare guztian, 10.500 ibilgailukoa da. Enpresa honek 113 langile ditu, eta 1998ko ekitaldian 599 milioi pezetako etekina izan zuen, hau da, 1997koan baino 68 milioi gehiagokoa.
Audenasaren balizko pribatizazioak ez luke ezuste handirik eragingo nafar askorengan. Hain zuzen ere, irailaren 20an, mendi-ingeniaritzako doktore eta EH-ko foru parlamentario den Pablo Muñozek honelako izenburua jarri zion «Gara» egunkarian eginiko kolaborazio bati: «Nafarroako Autobidea: zerbitzu publikoa edo negozio pribatua». Artikulu horretan, epe laburrean ikusten zuen ENAren eta, beraz, Audenasaren pribatizazioa: «
Dirudienez, urtea amaitzerako
Duela gutxi autobideko zerbitzu eta kafetegiak Repsoli saldu izana
Gauza nabarmena da –
– pribatizazio prozesuak, erakargarri gertatzeko, gutxienez bi oinarri izan behar dituela: epe luzerako esleipenak izatea eta etekinak egotea. Audenasak 1995ean izan zituen lehen etekinak, 1997an luzatu egin zen esleipena eta 1999an egoera ezin hobea da balizko pribatizazio baterako
1999 urtea pasa bada ere, pribatizatzeko nahiak hor dirau. Orain kontua da hauteskunde giroan gaudela murgildurik, eta prozesu honek geldirik egon beharko duela Espainiako Gobernu berria eratu bitartean. Eta nork eratzen duen gobernu berria, Nafarroako autobideen pribatizazio prozesuak aurrera egingo du edo geldialditxo bat nozituko du
Euskal Herriko beste bi autobideek, A-8 eta A-68ak, 33.000 milioi pezeta (1.320 milioi libera) bildu zituzten 1998an, bide horietan egunero ibili ziren 60.000 gidariek ordaindutako bidesarietatik. Kontuan izan behar da autobideen dirusarrera bakarra bidesariena dela. 1999ko datuak oraindik itxi gabe daude eta hilabete batzuk igaro arte ez dira ezagutuko.
A-8 autobidea Europistasen esku dago, eta bere emakida 2003. urterainokoa da eta A-68rena, berriz, Vasco Aragonesak du 2011. urteraino. Bi enpresa horiek kapital pribatuaren esku daude. Euskal aurrezki kutxa eta bankuek dute partaidetzaren gehiengoa, nahiz eta kanpoko finantza erakunde batzuek ere partaidetza duten. Gaur egun, Europistaseko lehendakaria Claudio Boada da. Garai batean AHVko lehendakari izana, gerora administrazioko hainbat kargutan egona da eta, azken urteotan, Banco Centralekin bat egin zuen arte, Banco Hispano Americanoko lehendakari izan da. Vasco Aragonesako lehendakaria, berriz, Jose Alberto Pradera da, Bizkaiko diputatu nagusi ohia.
A-8 autobidean, duela bost urte, batez besteko ibilgailu kopurua ez zen 17.000ra iristen. Gaur egun nekez jaisten da 20.000 ibilgailutatik, eta uda garaian 30.000 inguru ibiltzen da. A-68 autobidean, duela hamabi urte, 20.000 ibilgailu inguru ibili ohi zen egunero. Gaur egun kopuru hori bikoiztu egin da.
A-8 autobideak, Bilbo-Behobia bezala ere ezagutzen denak –100 kilometro baino zertxobait gehiago izanik–, 1998ko ustiapenean 17.206 milioi pezetako dirusarrera izan zuen, aurreko urteko 15.065 milioi pezetak nabarmen gaindituz. Kopuru horretako 16.542 milioi pezeta bidesariekin lortu ziren, eta gainerakoa dirusarrera erantsien bidez. Bere etekinak 11.000 milioi pezetakoak izan ziren.
Bilbo-Zaragoza autobideak, A-68ak –300 kilometro inguru izanik–, 1997an 14.666 milioi pezetako dirusarrera izan zuen eta 1998ko ustiapenean 16.521 milioi pezeta bildu zituen, 16.348 milioi pezeta bidesariekin lortuz. Zerga ondorengo bere etekinak 1.325 milioi pezetakoak izan ziren 1998an.
Espainiako autopisten sektorea bere urrezko aroa luzatzen saiatu da. Horrela, 70eko hamarkadaren hasieratik 80koaren amaierara bitartean autobideen enpresek 121.883 milioi pezeta galdu zuten. Baina 90eko hamarkada, 1993 urtea izan ezik, urrezko aroa izan da. Hamarkada honetan sektoreak 253.599 milioi pezeta gordin irabazi ditu, eta etekinen gaineko zergengatik 89.000 milioi pezetako dirusarrera izan du Estatuak. Azken datuen arabera, Espainiako Estatuko autobideek, orotara, 57.906 milioi pezetako irabaziak izan zituzten, 1998an 50.471 milioi pezetara jaitsiz.
Egia da enpresek arriskuak bereganatu dituztela autobideak egiteko garaian. Baina Estatuaren babesa izan dute, bai finantza arloan eta bai ibilgailuen trafikoari dagokionez. Eguneratutako inbertsioa 1996 urtearen amaieran 1,63 bilioi pezetakoa izan zen. Estatuak ordea, dibisen maileguetan milioi askotako galerak bereganatu ditu. 70eko eta 80ko hamarkadetan hartutako maileguak dira, Espainiako Estatuko maileguen interesa % 20tik gorakoa zenean. Baina Alemaniako markotan, Suitzako frankotan, yenetan eta dolarretan egindako zorra aurreikusitakoa baino heren bat gehiago kostatu zen, pezetak 1969az geroztik izandako balio galera guztien ondorioz. Zulo hori gainditzeko, 1969tik 1996ra bitartean, Estatuak 489.052 milioi pezeta ordaindu zituen dibisetako zorraren trukeko aseguru gisa. Nahiz eta gastu beldurgarri hori murrizten ari den, 1996an oraindik 23.018 milioi pezeta kostatzen zitzaion Estatuari.
Autopista batzuk Burtsan kotizatzen dute, besteak beste, Bilbo-Behobiaren emakida duen Europistasek; merkatuaren beherakada izan arren irabaziak izan dituzte. Acesa, Aumar eta Iberpistas dira Burtsan kotizatzen duten sektoreko gainerako enpresak
Iazko daturik ezean, eta 1998an bezala kilometro bakoitzeko prezioak behera egingo zuela pentsatu arren, Hegoaldea zeharkatu eta Iparraldearekin lotzen gaituzten autobideak Europako garestienetakoak dira. Eroskik 1997an egindako azterketa batek hori ondorioztatzera garamatza. Haren arabera, Bilbo-Behobia autobideko bidesarien prezioa Europako batez bestekoa baino % 80 handiagoa da. Nolanahi ere, eskaintzen duten segurtasun maila oso handia da.
1997an jada Bilbo eta Behobia arteko A-8 autobidea Hegoaldeko hiru autobideen arteko garestiena zen, kilometroko 18,4 pezeta ordaintzen ziren. Irurtzun eta Tutera arteko A-15 autobidean 14 pezeta zen kilometroko ordaindu beharrekoa eta Bilbo Tuterarekin lotzen duen A-68an, berriz, 16,7 pezeta. 1998 urtean kopuruek behera egin zuten eta A-8ko kilometroa 16,11 pezeta ordaintzen zen, A-15ekoa 10,49 pezeta eta A-68koa 14,67 pezeta. 1999an ere behera egin dute zertxobait, nahiz eta Europako garestienetakoak izaten jarraitzen duten. Eroskiren azterketa horren arabera, Europako autobideen batez bestekoa 10 pezeta ingurukoa zen.
Segurtasunari dagokionez, azterketa egiteko neurgailu bat baino gehiago erabili zuen Eroskik. Horietako bat 100 kilometroko tartean izandako istripu kopuruari dagokiona da. Azterketa horren arabera, Nafarroako A-15 autobidea zen alderatutako guztien arteko seguruena
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Duplomb Legeak hiru neonikotinoide baimenduko lituzkeela salatu du ELB sindikatuak. "Aberrazio zientifikoa, etikoa, ingurumenezkoa eta osasunekoa" dela salatu du legearen kontrako sinaduren biltzaileak.
ELAk eta LABek ez dute lan batzordearen gehiengoak erdietsitako eta langileen gehiengoak onartutako aurreakordioa sinatu: "Ez da 1.000 familiarentzako irtenbiderik planteatzen. Finean, lanpostu askoren galera eta fabrikaren itxiera dakar", adierazi du LAB sindikatuko... [+]
"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]
Subflubialaren behin betiko proiektua onartu zuenez Aldundiak pasa den astean, eta dozenaka pertsona batu dira proiektua gelditzea eskatzeko.
2011tik 2021era bitarte egin zituen erasoak, klaseak eman bitartean. Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak sexu abusuen delitu bakoitzeko lau urte eta hilabete bat eta hamabi urte bitarteko kartzela zigorra ezarri dio. Horrez gain, 40 urteko gizonak adin txikiko bakoitzari 3.000 eta... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
2022an EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ebatzi zuen kuartela Hirigintza Ondare Eraikia Babesteko Plan Berezian sartzea, Voxek jarritako helegite bat onartuta. Gorenak baliogabetu egin du epai hori, eta bidea ireki dio Donostiako Udalari eremu horretan 1.500-1.700 etxebizitza... [+]
Inguratu, iraindu eta besotik heldu eta bultzatu ere egin zutela salatu du Galiziako gida gazteak. Valladolidekoak dira sei pertsona galegofoboak.
Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu.
Gasteizko hainbat auzotan ezarri dituzten “Moros fuera de España” kartel eta pegatinak ikertzen ari da Ertzaintza. Irun, Hernani, Barakaldo… Ez dira kasu isolatuak, eta “etorkinen kontura jarraitzaileak irabazi nahi dituen ideologia” ikusten du... [+]
Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]
Jesus Maria Gomez Ezkerro 'Txutxo', 2001eko urtarrilean atxilotu zuten, 2021ean hirugarren gradua ezarri zioten, eta 2023ko otsailean baldintzapeko askatasuna eman zioten. 24 urte geroago aske geratu da.
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]