BIDAL DEZAGUN EUSKARA MUSEORA! GORA «ESPANGLISH»!
aurre egingo dieten hedabide independenteak
«Helburu sinbolikoa du horrek, amak Euskal Herria ordezkatzen baitu eta alabak berriz, euskara»
Mende anitz dira euskara sortu zenez geroz. Europako mintzaira zaharrenetakoa dela diote adituek. Gizaldiz gizaldi iraun dugu euskaldunok, herri ezberdinen asmo makurrei aurre eginez. Gaur egun ordea, ezin esan arriskutik kanpo gaudenik. Gure seme-alabek euskaraz ikasi, pentsatu eta bizitzea posible badute ere, ingurune erdaldunetan jai dago. Urteetan nozitu erasoaren ordaina dugu hain justu.
Kezka hori taularatzearen kariaz, Txalo Ekoizpenak, Itturri Kulturgintza Zerbitzuak eta Hika antzerki taldeak indar eta gogoetak elkarturik, lan hau apailatu dute. Agurtzane Intxaurraga eta Ritxi Lizartzaren ideia batean oinarritua, herri honen arazo zahar bati buruzko gogoeta eragiteko sortu da.
«Gure hizkuntzaren normalkuntzari buruzkoak, hain zuzen ere. `Bai euskarari' kanpainan ikusi ahal izan dugunez, gizarteak kezka handia du euskararen biziraupenaren inguruan. Guk ere gaiari taxuz heldu nahi izan diogu, egiari zor zaion errespetuz, ideiaren alde tragikoa azalduz, etorkizun itxaropentsua iradokiz, baina»
«Horrekin guztiarekin pisuzko historia bat sortu dugu, aldi berean oso ikuspegi irreal eta erreala eman diezagukeena»
sitcom
Euskara hutsean aritzen dira Hikakoak, horrek dakartzan ondorio guztiekin. Urtebete inguru daramate «Arraultza delikatuak» kafe antzerkirako ikuskizuna taularatzen UEMAren barne dauden herrietan. Nahiz eta eredutzat euskara erabili, lanaren mamia hizkuntza gutxitua duen beste herrialde batera egokitu liteke. Kataluniara, Bretainiara, Korsikara...
«Ikuskizun unibertsala da erabat, baina, jakina, ezingo litzateke erdaraz egin»,
«Betiko topikoetan ez erortzen saiatu gara, zerbait errepikatzekotan, beste modu batera izan dadila»
«ikuskizun plastikoa da, esperimentazio lana, bestelako elementuek hitzek bezainbesteko garrantzia baitute»
Ezberdina da «Euskal Off 2050». Bi zentzutan: bai plazaratzen duen gaiarengatik, baita emaitza ikusita ere. Motelaldiak dituen arren, ikusminez jarraitzen da. Eszenaratze desorekatua badu ere, freskura dario. Gisa horretan, ongi hasten da antzezlana, erdialdean moteldu, eta azken txanpan berriro suspertu. Ideia berez, ona da: Basque Museum delakoan «espanglish»en mintzo diren bi turista inozo jarri, mintzaira galdu zuten belarri handi, sudur luze eta kokots nabarmeneko gizaki haien historia ezagutu dezaten. Ikusleengana museoko panpinak bailiran zuzentzen hasiak direla, berehala konturatuko dira irteteko ateak itxita dituztela. Soluzio bakarra ibilbidea zentzunez egitea da, irteera atzeman ahal izateko. Halaxe, laster egingo dute topo alaba galdu duen amarekin, zeina museoan barrena gidari bilakatuko zaien. Hortik aurrera, une atsegin nahiz pattalagoak tartekatuko dira. Horren haritik, fikziozko pasarteetan dago obraren indargunea, turisten jarrera eta erreakzioetan oinarrituta; hala nola, rap moduko kanta bat abesten dutenean, Laboaren aipamena eta guzti; San Ferminen kontura egiten den zezenketa... «Espanglish»a erabiltzearen ondorioz sortzen dira barregura gehien. Nabarmentzekoa da halaber, obraren erdialdera egiten duten keinu ironikoa. Bat-batean, antzokia ilunpetan geratzen delarik, aktoreak antzezteari utzi eta elkarri mokoka hasiko dira gaztelera hutsean, egiten ari diren fartsaren tamaina agerian utziz.
Aktoreen antzezpena duina da oso, Anjel Alkain, Miren Gojenola, Loli Astoreka sinesgarri daude, energiaz blai. Baita Josu Mujika eta Belen Cruz ere. Ez da haien errua beraz, taularatzea herren samar geratzea. Hori konpontzeko, obraren barne tenpoa hobeki taxutu beharko lukete, zenbait gertaldi astuna egiten baita. Gure irudiko, Frankismo garaiko eskola nazionala eta Gernikako bonbardaketa irudikatzen dituzten pasarteak gehiegi azpimarratzen dira. Gogoeta sortzaile eta hunkigarri izan beharrean, errepikakorrak gertatzen zaizkigu, obraren kalterako erabat; beste hainbeste amaren aienearekin. Hain zuzen, berritzaileagoa zatekeen, guztiok ezagutzen ditugun iraganeko triskantzak erakutsi ordez, euskararen galera eragin zuten gertaerak patxada handiagoz irudikatu izan balizkigute. Euskarak ofizialtasuna eskuratu zueneko aipamena egin ondotik, dena ziztu bizian erakusten baitzaigu, hizkuntzen arteko borroka eta ondorengo batzea begi niniak dardarka jartzen dituen ikus-efektu baten bidez. Menturaz, kasu honetan
«iraganetik ikas dezagun geroa eraikitzeko»
Alderdi poetikoari dagokionez, zenbait unetan argazki eta ikus-jokoen menpe egon beharrean, aberatsago izango zen hasierako giza izararen (euskararen jaiotza iradokiz) tankerako konposizio gehiago txertatzea. Antzerkiaren indarra antzezpenaren baitan egonik, funtsezkoa da bestelako elementu horiek bigarren plano batean uztea obraren erritmoari kalterik egin ez diezaioten. Iritziak iritzi, eskertzekoa da Hikakoen ahalegina pisuzko gai bati hain ausarki eta ironikoki heltzeko. Azpeitiko publiko adituak txalo sorta luzea eskaini zien aktoreei obraren amaieran. Azken batean, ba al da inor euskara inoiz desagertuko ez dela ziurta dezakeenik? Unamunok behinik behin, garbi zeukan:
«Utz dezagun behingoz euskara pakean hiltzen eta ohorezko ehorzketa bat egin diezaiogun»
Arma astunekin elkarri erasoka lau egun eman ondoren, baldintzarik gabeko su-etena adostu dute Kanbodiak eta Thailandiak, Malaysiaren bitartekaritzarekin, Kuala Lumpurren egin duten aurrez aurrekoan. Ezingo dute akabera hori ikusi bonbardaketetan, alde batean zein... [+]
AEBetako Idaho estutako Boise hiriburuan ospatuko dute euskal kultura ezagutarazteko, eta euskal diaspora batzeko. Hainbat ekitaldi egingo dituzte uztailaren 29tik abuztuaren 3ra arte.
Astearte honetako gobernu bileran onartuko dute PSOEk eta Sumarrek, akordioa iragarri baitute. Neurria "berehala" ipiniko dela indarrean jakinarazi dute.
Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]
The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]
Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]
Lau egunez Lakuntza milaka lagunez bete du Hatortxu Rockek. Aurtengo edizioak presoen aldeko jaialdiaren bideari amaiera eman dio. Hala ere, abenduak 27rako jaialdi berria iragarri dute: Aske.
Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.
1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.
Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.
%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.
Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]
GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]