"NORBERAREN OBSESIOAK NAHITAEZ AZALTZEN DIRA"

  • onirikoak hain gustuko dituen Harkaitz Cano. New Yorken gertatzen den istorioa etxean idatzi ondoren, New Yorken idatzi du aurten «Pasaia blues», «euskal gaia» delakoari buruzko nobela errealista poliziako berria.

1999ko azaroaren 28an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Nobela beltza da kaleratu berri duzun «Pasaia blues». Pertsonaia galtzaileak, bakartiak...
Bai, hasierako helburua zen pixka bat poliziakoa egitea, nahiz eta gero

falso-poliziakoa
atera den. Hari poliziakoa aitzakia da azkenean, gero beste gauza batzuk insertatzeko. Badauka arrisku hori. Nobela poliziakoaren oso generozaleei beharbada ez zaie gustatuko, ez baititu ezaugarri guztiak betetzen. Zerbait errealistagoa egin nahi nuen. Lagunek beti esaten zidaten ea aurreko nobela non zegoen kokatuta, pertsonaiak nongoak ziren, ematen baitu amerikanoak direla. Gauza errealista ingurukoa eta hemen kokatua egiteko premisa hartu nuen, eta beste premisa zen iluna izatea, nahiko beltza.

Eta horretarako «euskal gaia» deituriko horixe aukeratu duzu.
Bai, gainera orain ematen du modan jarri dela. Hainbat gauza ateratzen ari dira gai horri buruz. Bazirudien garai batean inork ez zuela gai hori hartu nahi, eta orain berriz ematen du idazle guztiek eduki behar dutela beren liburua «euskal gaia»ri buruz.

Zergatik aukeratu duzu zuk?
Errealismo kontuagatik. Nire irakurketak eta nire asmoak mundu onirikotik errealistago batera joan dira, orain dela hiru edo lau urte Carver irakurtzen hasi nintzenetik. Azken finean egia da: bakoitzak den garaiari buruz eta dagoen denborari buruz idatzi behar duela. Beti idazten duzu horri buruz, nahiz eta tronpetista beltz bati buruz idatzi. Kasu honetan hemen zuzenki kokatzea erabaki dut.

Cesar-en pertsonaia, Ertzaintzako ikerlaria, fisonomista bakartia, filosofo traza gehien duena da.
Hori pixka bat erabili nuen bakardadeari buruzko erreflexioak sartzeko. Tipoa erabat bakarrik dago, aislatuta, gainera

voyeur
bat da eta beti bizi da nolabait bestengandik zurrupatuz. Berak ez dauka ezer, ez dauka etxerik. Nobela honetan gehien interesatu izan zaidana pertsonaien eboluzioa izan da, nola pertsonak ez diren iragazkaitzak, nola batak bestean eragiten duen, askotan itxura eman arren ez dagoela eraginik eta bakoitza bere ideiekin eta bere munduan dagoela.

Pertsonaia bakarti hauei dena hain iluna agertzen zaie... azkenean geratzen zaiena estiloa da, erretzeko modua.
Bai, nik uste azkenean estilo horrek dezente esan nahi duela. Ez da bakarrik posea, estiloa ez da posea, posea estiloaren azala da, baina estiloa azpian dago. Estiloa sukar horia bezalakoa da: edo badaukazu, edo ez daukazu. Horregatik uste dut pertsonaia hauek estiloa daukatela, baina ez posea bakarrik, baizik estiloa. Hori eman nahi izan diet behintzat. Zigarroaren inguruko keinu horiek guztiak bere garrantzia daukate, neure buruan behintzat.

Zigarroa estiloaren adierazle garbiena da liburuan, ezta?
Hori da lagunek eta nire liburuak irakurtzen dituztenek asko esaten didaten beste gauza bat, eta zu zeu ere askotan konturatzen zara zeinen errekurrentea zaren elementu batzuei. Nire kasuan izan daiteke kea, zigarroak, telefonoak... azkenean bakoitzak geure fetitxeak edo obsesioak dauzkagu eta nahi edo ez azaldu egiten dira. Poema batzuk dauzkat orain, egunen batean poemario baten parte izango direnak, eta poemarioaren izenburua momentuz «Norbait dabil sute eskilaran» da. Hau idatzi nuenean izenburua okurritu zitzaidan besterik gabe, baina gero esan nuen «aiba!, baina nere aurreneko poema liburua "Kea behelainopean bezala" zen». Ez da premeditatua, baina gero konturatzen zara dena hari baten barruan dihoala. Idaztearen gauza polita hori da: konturatzea pixkanaka mapa-mundi bat egiten eta betetzen ari zarela: kontinente bat egin gaur, eta beste liburu batean beste bat bete, baina azkenean dena dago marko berdinaren barruan.

Asko idazten duzu bada: zutabeak, artikuluak, ipuinak, poesia...
Bai, gehiegi seguraski. Orain gainera irratian nabil egunero. Goizeko hamarretan joaten naiz egunero irakurtzera... edozer gauza, ez dakit, egun horretan ateratzen dena. Hombre, bi era daude hori ikusteko: batzuk esaten dute, horri erretze goiztiarra deitzen zaio ziklismoan, «erreko zara»; baina nik beste alderdia sinisten dut: ofizioarena. Nik behintzat pentsatu nahi dut azkenean arian-arian ikasten dela. Eta egunen batean ondo idazten badut, izango da txapa handia emateari esker. Zuk idatziko duzun hori argitara aterako den presioa edukitzeak torlojuak estutzen dizkizu. Nik zaborrak idazten baditut irratirako, joan behar dut eta zabor horiek irakurri behar ditut mikrofono aurrean, eta programa egiten dutenak nire inguruan daude. Orduan saiatuko naiz zaborrik ez egiten. Ni gustura nago, martxa horri momentuz gustua hartu diot.

Olatzek nobelaren une batean zera dio: «Barre egitea eta istorioak kontatzea dun salba gaitzakeen bakarra».
Bai, oso iluna da, baina momentu batzutan ironia eta umorea ere erabiltzen duten euren artean. Niretzako ekuazioa da: pesimismoa gehi ironia berdin optimismoa-edo. Orduan, gauza guztiak hartu behar dira alde horretatik.

Nobela honetan gertatzen den guztia egiaz bestalde dago. Badago errealitate mediatiko jakin bat mundu bi horiei buruz eta zuk kontatu nahi izan duzu horren atzean dagoen mitologia eta mundu ezkutu hori, bai alde batekoa zein bestekoa. Hortik abiatuta, nahiko fantastikoa da kontatzen dena.
Nik ez dakit nola funtzionatzen duen komando batek, eta beharbada hori ezagutzen duen pertsona batek irakurtzen badu esango du «hau ez da horrela, ez da posible; ezinezkoa da komando bateko kide bat goizeko hamarretan kroasan bila joatea». Egiazkotasunari ez diot garrantzi gehiegirik eman, baizik eta imaginatu dut nola izan daitekeen. Badago Veronica pertsonaia hori ere, bukaeran toke fantasmagorikoa hartzen duena: Cesarren sukarra da, Aingeru Goardakoa, edo zer da? Zati batzuk oso errealistak dira, eta beste batzuk oso fantastikoak izan daitezke. Beti izan dut buruari alde egiten uzteko joera. Hemen, lotzen saiatu naizenean ere, nahi gabe zure kolorea jartzen diozu. Nire lagunek «canokeriak» deitzen diote horri.

«Bi Pasaia daude: txatarra meta erraldoiena, eta ispiluaz bestaldeko mundua. Batzuetan ez zen erraza jakitea zeinetan ari zinen bizitzen». Zein da ispiluaren beste aldea?
Mundu faltsu hori, gezurrezkoa edo fantasiosoa, nahi duzun bezala deitu. Gu orain non gaude, ispiluaren alde honetan edo bestean? Lotuta dago ere errealitateak fikzioa gainditzen duela dioen topikoarekin, egia dena. Nire pertsonaia bat Lupe Vele aktore mexikar bat zen, dena gaizki ateratzen zitzaiona eta heriotza xelebrea eduki zuena; eta New Yorkera bizitzera joan nintzenean behekoaren buzoian «L. Vele» jartzen zuen. Zer da? Idazten ari naizena gertatzen ari zait. «Kea behelainopean bezala» atera zenean ere Donostian kristoren behelainoa izan zen astebetez. Nik Donostian ez dut beste halako behelainorik ezagutu. Harrigarria. Beste batean bazegoen nire pertsonaia bat testamentuan zera jarri zuena: «Hiltzen naizenean bota nire errautsak kanpofubolean, baina ez bota denak batera, bota kutxaradaz-kutxarada: gure ekipoak gol bat sartzen duenean bota kutxarada bana». Jendeak esaten zidan: «Cómo se te va la olla». Handik urtebetera Holandan lege bat atera zen esanez «zure gustuko kanpofubolean zure errautsak botatzea nahi baduzu, hau da normatiba». Eta halako hainbat gauza. Ispiluaren bi aldeak askotan harremanetan jartzen dira. Zuk eraikitzen dituzun armiarma sareak dira, azkenean dena fikzioa baita.

Non kokatzen zara zure istorioetan?
Orain arte hirugarren pertsona sartzen saiatu naiz, apropos, lehenengo nobela autobiografikoa izan ohi dela esaten denez, urruntzeko. Baina pixka bat nekatuta nago eta hurrengo liburua lehenengo pertsonan kontatuko dut. Hurrengoan pertsonaia nagusi bat izango da, eta ni izango naiz. Beti nobela berbera idazten da? Ba bai, mapa-mundiaren leku batetan edo bestean kokatuko da. Paul Austerrek oso ipuin polita dauka horri buruz. Bere seme txikia ikusten du margotzen, edo mamarratxoak egiten, eta esaten du: «seguru momentu honetan egiten ari den mamarratxo hori bere bizitzan egingo dituen bidaia guztien eskema dela. Unibertso paralelo txikiak errepikatzen dira, eta bizitza bukaeran bere joan etorrien planoa egingo balu, marrazki biak berdinak izango lirateke». Azkenean mamarratxoak egiten ari gara denbora guztian


Azkenak
Astelehenean hasiko dira Zaharraz Harro! jaiak Gasteizko Alde Zaharrean

Astelehenetik igandera askotariko 106 jarduera antolatu dituzte auzoko bizilagun eta eragileek, parte hartzea, auzo harrotasuna eta autogestioa ardatz. Aurten Poliziak bortizki hustu berri duen Korda espazioa izango dute gogoan. Hamazazpigarren edizioa da aurtengoa.


Gasteizko lorezainak hiru hilabete greba mugagabean
“Egoera oso zaila da une honetan, baina langileek borrokari eutsiko diote”

Ostegunean hiru hilabete beteko dira Gasteizko lorezainak greba mugagabea hasi zutenetik aho batez, ELA, LAB eta ESK sindikatuek deituta. Gasteizko parke, igerileku eta berdeguneak belarrak eta sasiak janda ikusteak oso ikusgarri egin du greba, baina iragan astean... [+]


Sergio Ayucar (BSH): “Prozesuari eustea oso gogorra izaten ari da; mediku-bajak bikoiztu egin dira”

Eskirozko BSH lantokia ixteko asmoa plazaratu zutenetik lan taldearen mediku-bajak bikoiztu baino gehiago egin direla salatu dute gaur: "Abenduan prozesua hasi zenean lan taldearen %4 zegoEn bajan, orain %13 baino gehiago dago", adierazi du Sergio Ayucar BSHko langile... [+]


Kanpaina bukaerako ariketa

Hau idazten ari naizela, kanpaina bukatzear dugu. Datorren astelehenean jetzaldi batera pasako gara. Horrek esan nahi du hiru egunetik behin egingo dugula gazta, eta gaztek izango dituztela bospasei kilo. Uztailaren bigarren astean edo utzi egingo diogu gazta egiteari.


2025-06-23 | Irati Diez Virto
Askari izena duen haragijale txikia

Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]


2025-06-23 | Jakoba Errekondo
Arrosa basatiaren izen saltsa

Loratu da. Kostata baina loratu da, bai, arkakaratsa (Rosa spp.). Lore arin, mehe, hegalari itxurakoa da, arrosa bat da eta lorea ere arrosakara eta zuriaren arteko kolorea du. Urtero loratzen da lurrin fina zabalduz. Lore horiek destilatu egiten dira, ia erabat kosmetikan eta... [+]


2025-06-23 | Garazi Zabaleta
Azpigorri
Bertako ahuntz arrazaren txorizoak

David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]


NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Eguneraketa berriak daude