Zazpi buruko Herensuge Azalegiko harpean
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ahüzkiko aterpetxera daraman bidegurutzean utz daiteke autoa (968 metro). Aterpetxea bere mineraldun urengatik da sonatua eta jende andanak bisitatu ohi du, udan batez ere. Neguan, ordea, itxia egoten da Ahüzki, elurteak direla eta, zaila baita mendi bide horietatik igarotzea. Gu iritsi ginenean ere, udagaraia izaki, jendez gainezka zen Ahüzki; egun hartan, abuztuaren 22an hain zuzen ere, ospatzen baitzen Artzainen festa. Hala, aterpetxe ondoko pilotaleku tipian, Zuberoako dantzariak nahiz haur talde baten ahots lirainak kantuan ikusi eta entzuteko abagunea izan genuen.
Aterpetxetik ehunen bat metro gora, Bohokortiaren magaleko iturrirainoko joan-etorria ere egin dezakezue amaieran, bertako ur garbi eta freskoak ordurarteko neke guztiak sendatuko baitizkizue. Baina Herensugeren harpea aurkitzera irten beharra dugu lehenik. Horretarako, Lomendi edota Ertzaganiako kaskoa hego mazela belartsutik barna, alderik alde zeharkatzen duen zidor lauso bat hartu behar da, zidorraren hasieratik edo guk egin moduan kaskoaren ondorengo lepora igaroz. Ez pentsa, baina, zidor honetatik harpearen aho handia berehala ikusiko duzuenik, bertaratu arte, ez baita agerian geratzen. Kaskoaren parean gaudela, zidorra goian utzi eta belar luze eta sasiz beteriko maldan behera, ehunen bat metro jaitsi beharko dugu, ondoren, uhinez beteriko hegiaren sartze batean, zuhaizti baten adaburuak antzemango ditugu. Adaburu horiek ezkutatzen digute Ertzaganiako karbia, Herensugeren bizilekua izan zena (800 m).
Gerturatu ahala, ganaduaren ibiliak sorturiko zidor horietako bat nabarmenago bilakatuko da eta berari jarraituz, harpearen ahora eramango gaitu. Osin ugari artean, kontu handiarekin igaroz, 30 metro zabal eta 10 metroko altuera duen ahoa zabalduko zaigu begi aurrean. 40 metroko sakonerarekin, plaza galanta sortzen da lurrazpian. Baina plaza honetan aurki daitekeen freskotasunak erakarrita, ganaduaren oin arrastoak nabari dira lurrean, gangatik behera datozen ur tantekin batera, plaza izugarrizko lokaztegi bihurtu dutenak. Ez dugu ahantzi behar ere, bertan Herensuge bizi izan zela, eta honelako sugetzarraren astindu eta mugimenduak jasateko, zer hobea lokaztegi handi bat baino. Halaber, bertan topatu genuen garezur eta usteltzen hasitako ganadu hilak, Herensugeren kondaira ez ote zen egi izango pentsaraztera bultzatu gintuen. Ez dakit... baina badaezpada berehala alde egin genuen toki beltz eta triste hartatik.
Kontaketa gutxi batzuetan, zazpi bururekin irudikatzen dute, beste askotan, bakarrarekin. Euskal Herrian ugari ditu bizilekuak. Hona hemen aipatuenak: Ertzaganiako karbia, Aralarko San Migel (santutegia eraikia dagoen lekuan zegoen leize sakonean), Murugain (Arrasate) eta Urduñako haitzak. Kokapen geografikoaren arabera ere, izena aldatzen zuen, Erensugue (Sara eta Zugarramurdi), Herensugue (Ezpeleta), Errensugue (Gamere), Iraunsugue (Ataun) edota Dragoi (Arrasate).
Itzulera joandako bidetik egin dezakezue. Baina ez bazarete nekatu, guk egindako itzulia burutzea proposatzen dizuegu. Hau da, maldan behera Azalegiko errekaraino jaitsi lehenik eta Zuhureko baso bikainean gora, Ahüzkiraino eramango zaituzten pistara irten ondoren. Ez du zailtasun handirik, eta astia baduzue merezi du
Euskal Herriko herri askotan ospatzen dituzte oraindik negu parteko ihauteriak, baina Zuberoakoak bereziak dira, koreografia, ohitura eta koloreengatik eta baita bertako dantzari finengatik ere. Zuberoako maskaradak antolatu nahi dituen herriak dantzari on ugari izan behar ditu, herriaren ohorea jokoan baitago. Hain dute jatorri zaharra eta ezezaguna, ezen bere benetako esanahia eta zentzua asmatu edo espekulatu beharra dagoela. Garai batean laurogeitik goiti partaide zituzten maskaradak ezagutu dira, baina gaur egun hogei lagun aski dira. Behin antolatuz gero herriz herri igandeoro ibiliko da.
Goizetik abiatzen dira dagokien herrira eta han, dantzan, etxez etxe ibiltzen. Lehen oinez, jakina, joan beharra zuten eta zain zeuden bertakoek, barrikada bat eraikirik, herrira sartzea oztopatu egiten zuten. Dantza eta sasi-borroka zenbaiten ondoren barrikada jaustea lortzen zuten. Bazkalondoan plazara ailegatzen dira maskaradak, beren dantza eta jokoak egiteko.
Maskaradetan bi pertsonaia mota daude: gorriak eta beltzak. Gorriak jende zintzoa, ona da; bere gain daude dantzarik ikusgarrienak, Gorrien artean Txerrero, Gatuzain, Kantiniersa, Zamalzain, Entsenaria (hauek dira dantzari nagusiak), Jauna, Anderia, Laboraria, Laborarisa, Marexalak eta Kükülleroak aurkitzen ditugu. Beltzak gorrien aurkakoak dira: gaiztoak, ahalkegabeak, zikinak, ebasleak, gezurtiak, andrekariak, ardozaleak... Beltzen artean: Kherestuak, Xorrotxak, Buhameak, Kauterak (Pupu eta Pitxu), Bedezia eta Bedezi lagun daude.
Ezagutzen ez badituzu, negu honetan duzu aukera
Argentinako hainbat hedabidek Desgaitasun Agentzia Nazionalaren buru den Diego Spagnuoloren audioak zabaldu dituzte. Argentinako Gobernuan eroskeria dagoela aitortu eta azaldu du horietan Spagnuolok, eta ustelkeria kasu horren buruetako bat Argentinako presidente Javier Mileiren... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
LABek jakin ahal izan duenez, Iruñeko garraiolari bat hil da asteazken goizaldean Erriberrin, lanerako zerabilen kamioia bidetik atera eta irauli ostean.
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
UEUk eta BadaLabek ikertzaile gazteei zuzendutako diziplinarteko ikerketa-proiektuen II. deialdia egin dute. Honen helburuak dira ikertzaile euskaldun gazteen arteko harremanak sendotzea eta ezagutza-arlo ezberdinetako ikertzaileak elkarlanean aritzea. Irailaren 22ra arte... [+]
Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.
Hainbat lagun errepidera atera dira Palestinako banderak eta Gazako genozidioaren aurkako mezuak eskuan, eta Israelgo taldeko txirrindularien taldekako asteazkeneko erlojupekoa oztopatu dute. Etaparen ondoren argitaratutako ohar batean, taldeak manifestarien "ekintza... [+]
Abuztuaren 9an errekor berria ezarri zuen Estefi Etxebestek (Ituren, Nafarroa, 2002) Sunbillako Ramon Latasa pilotalekuan. 100 kiloko harria 59 aldiz goratu zuen, eta 2014an Idoia Etxeberriak ezarritako 56 altxaldiak gailendu.
LAIDA ikerketa taldeak Bermeoko Arrantzaleen museoan abuztuaren 28 eta 29 antolatutako ikastaroan egingo duen hitzaldiaren sintesia da Arestiren ekarpen artistikoa nabarmentzea.
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Kursaal Zikloa. Le Concert des Nations. La capella Nacional de Catalunya.
Zuzendaria: Jordi Savall.
Abesbatzaren prestaketa: Lluís Vilamajó.
Egitaraua: Mendelssohnen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]
Abuztuan chikungunya infekzio kasu bat atzeman dute Hendaian. Bero boladek, tenperaturaren igoerak eta eremu tropikaletara egindako bidaiek areagotu dituzte kasuak.
Testuliburuen mailegutza, berrerabilera edota bigarren eskuko azokak ugaritu badira ere, ikasmaterialak gastua izaten jarraitzen du etxe askotan, dirulaguntzak dirulaguntza. Eskola-itzulerak batez beste 400 eta 500 euro arteko gastua ekarriko du Hego Euskal Herriko etxeetan,... [+]