21 TEKNIKARI NAFARROAN: LAN EREMU ASKO ETA XEDE BERA

  • baina denek dute helburu bera: euskara sustatzea. Zonalde zatiketak ere nabarmen eragiten du euren jardunean. Iruñea, Bortziri eta Lizarrakoekin egon gara, eta egoera azaldu digute.

2021eko uztailaren 19an
Herrialdeko hiriburua izaki, Iruñea izan zen aurrenekoa euskara zerbitzu bat martxan paratzen. 1984ko apirilaren 12an udal batzarrak onarturiko idazkia aipatzen du abiapuntu gisa egungo teknikari Iñaki Azkonak; bertan zehazten ziren teknikariaren eginkizunak. Alta, horrelakoetan gertatzen den legez, politikarien idatzizko hitzak ele ilunak dira, katean korapilatuak, arras dotoreak izanagatik nahikoa ulergaitzak. Ahal moduan itzuliz: «

Hizkuntzaren garapena eragin eta bultzatu beharko luke teknikariak, bai udaletxeak duen jarduerari dagokionean, inguru hurbilean, bai kanpora begira, erakundeak berak maneiatzen duen inguruan erran nahi baita; herrian
». Azkonak berak hitzen laburpena horrela egiten du: «

Bi esparru daude argi eta garbi. Udal barrurako bat, kanporako beste bat
».
Iruñean euskaldunen kopurua % 15ean kokatu arren, bertan biltzen da euskaldun gehien. Honek erabat mugatzen du Azkonaren jarduera. «

Nire ingurua zabala da, zabalena. Baina, eta aspalditik dagoenez zerbitzua, egun nahikoa finkatuta dago zein den nire eginkizuna, zein den honetarako dagoen aurrekontua. Baldintza hauek, beste toki batzuetakoekin alderatuz bederen, ez dira txarrak
». Euskarazko kultur ekitaldi zabala antolatu ohi du urtero: antzezlanak, musika kontzertu ezberdinak... Modu berean, Nafarroako Bertsozale Elkartearekin elkarlanean, Bertsoaroa antolatzen du. Euskarazko sormen tailerrak ere bai. «

Hirian bizi diren euskaldunei euskarazko kultur ekitaldiak gozatzeko aukera ematea da guztiaren xedea. Hau guztia, nolabait, kanpoko jarduera horretan sartuko litzateke
».
Udalaren barne funtzionamenduari lotzen zaizkion eginbeharrak mugatzen du bigarren esparrua. Langileriaren euskalduntzea kokatzen da hemen, udalak hizkuntza bera aintzat hartzea. Honen harira, orain dela bi urte onartu ziren ordenantzak arrunt garrantzitsutzat ditu Azkonak: «

Udalarekiko herritarraren eskubideak arautzen dira, udalak zein betebehar dituen. Euskara Iruñeko hizkuntza dela onartzen da bertan. Guztia legea da, aplikatu beharrekoa, bete ez arren. Alta, jendeak helegitea jartzeko eskubidea du, eta hala gertatu da; kasu hauetan irabazi egin dute
».
Etorkizunerako erronkei so, udalaren langileri guztiaren egoeraren inguruan egin azterketa aipatzen du Iñaki Azkonak: «

Emaitzetan oinarrituriko proposamen zehatza dago administrazioa euskalduntzeko
». Alkateak, baina, lau urtero aldatu ohi dira eta oraingo Yolanda Barcinak ez dirudi oso honen aldeko.


BORTZIRIAK AITZINDARI.

Bestela sortu zen euskara zerbitzua Bortzirietan, bertako euskara teknikari Patri Arburuak dioskunez. Aitzindaria Bortzirietako Euskara Mankomunitatea izan zen, udaletxetik kanpo zortu zen elkartea. «

Hizkuntzaren aldeko herri mugimendua bazegoen eta euskara dinamizatzaile bat sortu zen. Gerora, Nafarroako Gobernuarekin harremanetan paratu ondoren, instituzionalizatu zen nolabait
».
Arantza, Igantzi, Etxalar, Lesaka eta Bera barne hartzen ditu eskualdeak. Guztiak hartuta, euskaldunen kopurua batez bertze % 70ekoa da. Arantza, gainera, Udalerrri Euskaldunen Mankomunitateko kidea da. Hizkuntza suspertzeko ahaleginetan, lan egiteko modu arrunt ezberdina dute hemen. Patri Arburuak erraten duenez, «

kultur ekitaldiak antolatzen ditugu herriz herri, kultura euskaraz gozatzeko aukera izan dezaten. Normalizazio bide honetan gainera, hagitz inportanteak dira `Ttipi Ttapa' herrri aldizkaria eta sortu berria den telebista. Diruz laguntzen ditugu eta nola bultzatu behar ditugun ari gara aztertzen. Zerbitzuetan eta merkataritzan euskararen erabilera sustatzeko kanpaina berezia egiten da urtero
».
Aitzitik, hankamotz, herren dabilena udalen barrualdeko eremua litzateke, Arburuaren solasetan: «

Nahikoa utzia dugu udaletxeetako barne lanean euskararen erabilera. Ordenantza batzuk diseinatu ziren baina oraindik ez dira martxan paratu. Ezinbertzekoa da honi eustea, ez bailuke inongo logikarik izanen merkataritza, hezkuntza, zerbitzuak... euskalduntzea eta etxe barruan hizkuntza ez bultzatzea
».


LIZARRAKO EGOERA.

Zonalde mistoko egoera azaltze aldera, Lizarrako teknikariarengana jo dugu. Kiko Eskobarren ustez, «

zerbitzu ezberdinen arteko elkarlana oso garrantzitsua da. Euskal lerroaren aldeko kanpaina guztia adibidez, denen artean adosten da. Hilero bildu ohi gara guztiak
».
Ega ibaiaren bazterretan, estatistikek % 10 inguruan kokatzen dute euskaldunen kopurua, hein handi batean gazteak direlarik. «

Lizarra bezalako tokietan zenbait pertsonak euskararen aurka duen jarrera oso garbia da, eta hau oztopo nabarmena da. Baina, bertzetik, alde dagoena, izugarri alde dago
». Hauxe da hortaz, hizkuntza suspertzeko tenorean Kiko Eskobarrek topatzen duen ingurunea. Erronkak derrigorrezkoak dira, dena den: «

Zaila da lortzea, baina euskarazko lerroetan euskaraz ikasten duten umeak gero eta gehiago dira. Urtero gora egiten du ehunekoak. Erabilera mantentzea, hau ziurtatzen laguntzea, da gure erronka nagusia. Ezagupena eta erabilpena uztartzea
»


Azkenak
2025-05-07 | Elhuyar
Biodibertsitate iluna neurtuta, giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela ikusi dute

Giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela eta ehunka kilometrotara ere irits daitekeela ondorioztatu dute biodibertsitatea neurtzeko ohikoa ez den metodo bat erabiliz. Biodibertsitate iluna neurtu dute: leku jakin batean bizi daitezkeen baina bizi ez diren espezieen... [+]


2025-05-07
Carme Puig Antich. Lekukoaren zuzia
“Saiatzen zara hau eta hura egiten, baina hortxe da beti Salvadorren heriotzaren zauria”

Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]


Pantailaldia
Sortzea ez da nahikoa, ohiturak aldatzen ez badira

Euskaraldiaren atarian, beste behin, Pantailaldia egingo da. Maiatzaren 6tik 15era iraungo du, eta euskarazko ikus-entzunezkoen kontsumoa sustatzea izango da helburua.

Baina non gaude, non dago euskara ikus-entzunezkoen mundu zabalean, nora goaz? Zein hutsune, zein erronka... [+]


Teknologia
Ilusioan bizi

Pasa den astean, itzalaldian, gure burua zaurgarri ikusita, pertsona asko hasi ginen ikertzen, gertatutakoa ulertzeko asmoz: zelan funtzionatzen du elektrizitatea garraiatzen duen azpiegiturak? Zergatik geratu da zaharkitua? Elektrizitatearen fenomeno fisikoak liluratzen nau,... [+]


2025-05-07 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Euskadi industriala

Euskadi markak, eraikuntza sektoreko ekonomiaren  estrategian, “industrializazioa” mantrarako hitz gisa hartu duela jakinarazi berri du Eusko Jaurlaritzak. Etxebizitza publikoaren eraikuntzan industrializaturiko prozesu eta elementuak lan guztien %65a izatea... [+]


2025-05-07 | June Fernández
Meloi saltzailea
Abaguneak

Pandemiak agerian utzi ditu, bere gordintasun osoan, zaharren, haurren eta dependentzia egoeran dauden herritarren arreta-eredu neoliberalaren ondorioak. Konfinamendu garaian loratutako diskurtso kritiko eta alternatiba komunitarioak sendotzeko unea da orain”. Horrela hasi... [+]


Datu zenbait argitaratu, emaitza osoa ezkutatu

Hezkuntza Sailak ebaluazio diagnostikoen berri eman zuen otsailean: 2023ko etapa erdikoa eta 2024ko etapa amaierakoak izan zituen hizpide. Emaitza negargarriek egiturazko arazoa dugula erakutsiko luketenez, sailak erabaki zuen tramitea bete bai (ED 23 eta 24 txosten exekutiboak... [+]


Item

Kalean nindoan geneetan daramagun dispertsio joerara guztiz emana, bide fisiko eta curricularretatik desbideratzen zaituen abstrakzio alferrikakoren batean. Aurretik hogeita hamarrak bete gabeko neska bat. Zerbait erori zaio poltsikotik. Neska ez zen ohartu. Item bat zen... [+]


2025-05-07 | Inma Errea Cleix
Bizitza birziklatzen

Bi toki diferentetan egokitu zait garbiketa egitea aldi berean. Ez garbiketa arrunt bat, baizik eta egunerokoan inguratzen gaituzten paisaiak beste era batean arakatzera behartzen gaituen hori, kanpoko objektu fisikoekin batera norberaren baitako egiturak ere mugiarazten... [+]


Pokerra, xakea eta Go jokoa

Yanis Varoufakis-ek DiEM25 mugimenduaren Youtubeko kanalean elkarrizketatu du Columbiako Unibertsitateko Jeffrey Sachs irakaslea. Horrek azaldu du nazioarteko politikan Amerikako Estatu Batuek pokerrean jokatzen dutela, Errusiak xakean eta txinatarrek Go jokoan. Azken hori... [+]


From Ground Zero: genozidioa lehen pertsonatik kontatzen digun filma

2024ko urtarrilaren eta uztailaren artean Gazan filmaturiko 22 film laburrez osatua da From Ground Zero filma. Rashid Masharawi palestinar zinegilea dugu egitasmoaren oinarrian, eta 2023ko urriaren 7az geroztik Gazari buruz entzuten diren zenbakiei aurpegiak jartzeko asmoz lotu... [+]


2025-05-07 | Iñigo Satrustegi
Jon Miranderekin dantzan II
Zer egin Jon Miranderekin?

Aurreko tertuliako galderari erantzuteko beste modu bat izan zitekeen, akaso modu inplizituago batean, bigarren solasaldi honetako izenburua. Figura literarioaz gaindi, pertsonaia zalantzan jartzeko, edo, kontrara, pertsonaiaren testuingurua ulertzeko saiakera bat. Santi... [+]


2025-05-07 | Iñigo Satrustegi
Jon Miranderekin dantzan I
Nor zen Jon Mirande?

Miresmen adina gaitzespen sortzen duen pertsonaia da, oraindik ere, Jon Mirande, hura hil eta 50 urte pasatxora. Karrikiri elkarteak eta Iruñeko Hizkuntza Eskola Ofizialak (IHEO) Jon Miranderekin dantzan izeneko jardunaldiak antolatu dituzte idazlearen jaiotzaren 100... [+]


Eguneraketa berriak daude