Duela mende bateko testuinguru horretan gure artean nahikoa ezezagunak diren eta euskal entziklopedietan topatuko ez dituzuen bi lagun jaio ziren. Deusek ez zuen pentsarazten haien bizitzak elkartuko zirenik, baina horrela gertatu zen, beraientzat ere ustekabean izan arren. Baztango Arizkunen izan zen, Perpetuak lan egiten zuen ostatu modukoa zen bere izeba baten etxean: «Ogeite amazazpi urte zituen, baño iakin banu orduen ala izan bearra zela biramonean berean juain nitze etxera. Ez nuen batre aderretsi lemexien; etze deusere nere gogokoa. Amar egunen buruan etorri ze ogiaikin eta erran zire izan nai zuela nik izen bear nituen ume guzien aita eta alako gauza anitz. Irri egin eta utzi nue. Oraño ez zue deus erdietsi. Ola juan zen eta ilabete bat, gutiz gora bera, egontze etortzeko eta ni ez nitze oroitu beraz deus ere. Beti gauza berekin eta ni ain otz».
Honelakoa zen Iruñean garai batean entzun genezakeen euskara zaharra, nafarrera. Jose Mari Satrustegi, Arruazuko euskaltzainari eskertu behar diogu, hein handi batean, bi lagun hauen berri izana: Perpetua Saragueta eta Trinidad Urtasun –ikus «FLV» eta «Egan»–. Biak nafarrak, biak euskaldunak eta euskaltzaleak, egun haien sorterrietan orduan baino hagitzez euskara gutiago mintzatzen den arren.

Trinidad Urtasun bertsolaria oraindik euskaraz bizi den Nafarroako Baztanen jaio zen, Irurita herriko Beltranea etxean hain zuzen, 1894ko apirilaren hogeita lauan. Hots, Gamazada izeneko matxinada herrikoi ezaguna gertatu berria zenean. Bederatzi urte beranduago, 1905eko abuztuaren hiruan, Perpetua Saragueta Nafarroako Erroibarrean jaio zen, Mezkiritz herrian. Hau da, Iruñetik Luzaiderat doan errepidean, Nafarroa Beherea alderat eta Auritz, Orreagarat heldu baino lehen kokaturik dagoen herri batean. Arturo Kanpionek berak Sabino Aranari aurpegiratzen zion ea orduko bizkaitarrak euskaldunagoak ziren herri horietako biztanleak baino, «hango ikazkinak» erraiten zuen idazle iruindarrak. Urte haietan Erroibarra euskalduna zen eta zaharren artean gelditzen da euskaldunik. Haurren artean anitz, jakina, baina ez lehenagoko euskalkia menperatuz, Iruñeko euskalki bera zena alegia.
Trini okina lanbidez, labean egiten zuen lanaz gain herri nahiz baserrietan ere ogia banatzen aritu zen. Mutilzahar bihurtzeko bidean zelarik, 1931ko uztailaren 22an ezagutu berria zuen Perpetua Saragueta euskal idazlearekin ezkondu zen, bigarren errepublika delakoaren hasieran, goian ikusi dugun haien lehen pasadizua hagitz itxaropentsua izan ez arren.
Perpetuak 1928tik 1936rat inguruko berriak «La Voz de Navarra», Iruñeko egunkari abertzalean karrikaratzen ohi zituen, baita bertze hainbat artikulu Gipuzkoako «Argia» ezagunean eta «Euskalduna» izen handikoan. Lan hauetan «Txorrondo» (bere herriko etxeetako inguru bat), «Aritz» eta «Mendigibel» goitizenak erabili zituen. Trini, bere aldetik, etorri handiko bertsolaria zen, emaztearen arabera behin «iruetan ogeita lau» abestu baitzituen segidan. Dena den, ekoiztu zuen gehiena galdu dela dirudi, Auspoa izeneko bilduman zertxobait kausitzen ahal dugun arren. Izan ere, Jose Mari Satrustegi euskaltzainaren erranetan emazteak berak hainbat lan puskatu zuen, bertan senarrak neska batzuengan begirune guti agertzen zuelakoan. Perpetuak berak bere oroitzapenetan datu hau oroitarazi zuen: «

».
Edonola ere, umore handiko baztandarrak amaginarrebari Perpetuarekin ezkondu nahi zuela adierazteko ospe handia zuen Hernaniko Txirritaren bertso hauek abestu zizkiola jaso da bederen: «Bagindazin, bagindazin biok gozo-gozo,/ Ezkontzeko mandatu egin diot atzo./ Ama preparatu zait asarrez betia,/ Lemexiko oiua, zenbat dek dotia./ Ainbertze kostatuko alaba maitia/ Lastima izango lukek iri emaitia». Eta amak luze egin omen zuen far. Biak abertzaleak, Gerra Zibilan Trinik arazoak izan zituen. Honela kontatu zuen bere emazteak: «

Ondoren berrogei egunez ezkutatu zen.
Euskal Herriko hiribururat, Iruñerat joan ziren bizitzerat. Urte luzeak Karlos III. etorbidean eman zituzten. Euskara debekatuan argitaratzerik ez zuen Perpetua, nortasun handikoa, gida karneta eskuratu zuen lehendabizikoetako nafar emakumea zen. Trini, 1978ko uztailaren hogeita bederatzian uda pasatzen ari zen bere emaztearen sorterrian hil zen, laurogeita lau urte zuela. Bere azken urteetan, nekaturik, ez omen zuen bertsolarien artean nabarmenaraziriko umore ona galdu. Honela galde egiten zioten: «

(eta berak erantzun): `

Eskuineko hanka hagitz gaizki zuela, halaber, sendagileak erran zion: «

eta berak erantzun):

Perpetuak, bertzalde, gaztetako ohiturari jarraikiz, bere euskara aberatsaz idatzi zituen memoriak: «Nere oroimenak». 1986ko martxoak hogeita seian hil zen, laurogei urte zuela