LANGABEZIAREN AURKAKO KONGRESUA, MAMIRIK GABEA

  • martxoan eginiko kongresuan. Enplegua sortzea oso zaila bada ere eta langabeziarendako konponbide magikorik ez izan arren, kongresuan apenas eztabaidatu den ezer.

1999ko martxoaren 28an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Nazioarteko adituek, enpresariek eta administrazioak lanaren etorkizunaz eztabaidatu asmo zuten martxoaren 9tik 12ra bitartean Bilbon burututako kongresuan. Alta, mamirik eta imajinaziorik gabeko kongresua gertatu zen. Honek, datozen bilkuretarako, gogoeta egitera bultzatu behar lituzke antolatzaileak –Club de Roma eta Unesco Etxea–.
«

Eztabaida
» horietan, bakarrizketa aspergarriak asko, langabezia murrizteko eta enplegua areagotzeko «

proposamenak
» aditu ahal izan dira. Eztabaida hauek «

enpleguaren arazoa, lanaren etorkizuna
»ri buruzko Orio Garini eta Patrick M. Liedtkeren txosten nagusia izan dute abiapuntu.
Txosten honek hiru ardatzetan oinarritzen zuen bere estrategia. Lehena: gaur egun merkatu librearen ekonomiak ezartzen duen lan mota ez den aukerarik ez da aintzat hartzen. Bigarrenik, kontraprestaziorik gabeko laguntzen desegitea aztertzen du. Hartara, egun bolondresek egiten dituzten lanak –zaharren eta haurren sorospena, inguruaren zaintza...– langabezian dauden pertsonek egingo lituzkete, horregatik ordainduak izanik. «

Ezer ez egiteagatik langabezi saria eman beharrean, egungo laguntza soldatan bilaka dadila
». Hirugarren ardatzak pixkanakako erretiroa aztertzen du. Apurka lan kopurua gutxitzen joango litzateke, langilea egoera berrira egokituz.


ETEKINAREN BERRINBERTSIO SOZIALA.

Txosten marko horretatik abiatuz, langabeziari aurre egiteko hainbat proposamen luzatu da. Bi nabarmenduko ditugu. Bata, Arrasateko talde kooperatiboaren enplegu sortzea duelako abiapuntu; eta bestea, indarrez sartu diguten ideologia neoliberal tradizionalean kokatzen delako.
Ereduzko proposamenetako bat Mondragon Corporación Cooperativako (MCC) presidente Antonio Cancedok egindakoa da. Enpresa handiek jarraitu beharko luketen proposamena da, baina hauen egungo irabazizko planteamenduak –zeinetan benetako inbertsioak, lana sortzen dutenak, finantz-operazioen pean dauden– aldatzea eskatzen duena.
42.000 langile dituen enpresa taldea zuzentzen duen Cancedok lanaren eztabaida lanegunaren murrizketan oinarritzea kritikatu zuen. Laguntza publikoa lanpostuak sortzera bideratu behar dela esan zuen, eta ez lanorduak murrizteko programak ordaintzera. Enpresek langabeziaren aurka konpromisorik ez dutela frogatzeko, Cancedok zera esan zuen: «

enpresa batek bere plantila murrizten duenean, bere akzioek gora egiten dute burtsan
». MCCk, 900.000 milioi pezeta inguruko (5420 milioi euro) fakturazioarekin, 1998an soilik 70.000 milioi pezeta inbertitu zituen.
MCCko presidenteak bere taldea jarri zuen adibidetzat, oinarrizko helburuen artean etekinaren berrinbertsio soziala eta enpleguen sortzea duelako. «

Guretzat enplegua konpromiso bat da eta ez beste faktoreen ondorio bat
». Honen haritik, Cancedok esan zuen 1995az geroztik 14.000 langile berri sartu direla berak zuzentzen duen enpresa taldean.
Ikuspegi neoliberal eta kapitalistago batetik, OCDEko espainiar enbaxadore Jose Luis Feito kalte-ordainak merkatu, langabezi laguntzak aldatu eta lan kostuak murriztearen alde agertu zen. Malgutasuna jo zuen lanaren desegitea mugatzeko irtenbidetzat. «

Beharrezko malgutasuna
» lortzeko lan kostuen murrizketa –batez ere koalifikazio baxuko langileentzat– proposatu zuen. Kaleratzearen baldintzak aldatzea eskatu zuen «

ez soilik kalte-ordainen kostuan, baita arauan ere
». Langabezi-sariari dagokionez, Feitok «

egitura zentzukoago bat
» proposatu zuen, «

eta ez dadila saria kobratzea lan bat onartzea baino errentagarriagoa izan
».
Langileen prestakuntza, birziklapen profesionala, gazteen artean zaletasun enpresarial berrien eratzea, imajinazioa eta arriskua dira, besteak beste, Bilboko kongresu pobre horretan entzun diren kontzeptuak. Honi guztiari, euskal eta espainiar administrazioek lanastearen murrizketaren edota ordezkapen kontratuen inguruan dituzten proposamen ezagunak gehitu behar zaizkio

Enpleguaren aldeko hitzarmen sindikal europarrerantz

Europako sindikatuek milioka pertsonari eragiten dion (1.300 milioiri garatzen ari diren lurraldeetan, 35 milioiri OCDEko estatuetan) langabeziari irtenbideak bilatzeko europar mailako egitasmoak garatu behar direla uste dute. Hori ondoriozta daiteke Bilboko kongresuan Europako Instituzio Sindikaleko zuzendari Reiner Hoffmannek esandakoak jakin eta gero.
Hoffmannen ustez, moneta batasunaren eta politika fiskal eta ekonomikoen bateratzearen ondorio logikoa Europako Batasuneko herrialde guztiak engaiatuko dituen lanaren aldeko egitasmoetan aurrera egitea da. Proposamen honek herrialdeen artean elkarrizketa soziala bultzatzea ekarriko luke. Bere ustez, Europako Batasun mailako patronal eta konfederazio sindikala erronka berriei aurre egiteko eta langabeziari irtenbideak bilatzeko mahai baten inguruan jesarri daitezke.
Buruzagi sindikal honek uste du lanegunaren murriztea neurri bat gehiago baino ez dela, baina langabezia geldiarazten lagun dezakeena, «

beti ere legez inposatzen ez bada, irtenbide txartzat hartua izan daitekeelako
». Sindikatuak handinahia azaldu behar dutela uste du, eta asteko 37 orduetatik (Europako batez bestekoa) 32ra jaitsi, era honetan lau lanegunetara igaroz, langileen erakundeen konfederazioak (CES) onartu bezala. Neurri alternatibo bat ere azaldu zuen: laneguna bizitza laboralean neurtu (70.000 ordutakoa da egun) eta 50.000ra arte jaitsi.
Murrizketa hori martxan jartzeko zenbait neurri har daiteke. Reiner Hoffmannen ustez, bata «

aldez aurretiko erretiroa fasetan
» zatitzea da, 60 urte betetzean lanegun murriztu batekin tartekatuz. Neurri hau emakumeek gero eta gehiago darabilte. Bestea, prestakuntza eta birziklapen profesionalari denbora bat eskaintzea. Alemanian denbora tarte honek bizitza laboraleko hiru urte bete ditzake. Eskandinabiako ordaindutako baimenen eta urte sabatikoen eredua ere hor dago

Testigantza hutsezko euskal enpresa proposamena?

Datorren urtean mundu osoko euskal enpresariak, bertakoak eta diasporakoak, bilduko lituzkeen balizko kongresua izan da martxoaren 9tik 12ra burutu den kongresuan azaleratu den proposamenetako bat.
Boluntarista ala ez, testigantzazkoa ala ez, proposamena euskal arbasoak dituen enpresari estatubatuar batek bota du, Ray Aspirik. Eta ez du bota bakarrik, Bilboko bere egonaldia aprobetxatuz, hainbat euskal instituzio eta enpresa elkarterekin egon da proposamena errealitate bihurtzeko asmoz.
Estatu Batuetan azken urteetan 1.500 lanpostu eragin dituen hainbat enpresa txikiren sortzaile, Ray Aspirik bere proposamena potentzialtasun handikoa dela uste du, «

euskal herritar gehiago baita Euskal Herritik kanpo bertan baino, horien artean euskal munduarekin identifikatzen diren euskal jatorriko enpresari asko
». Aspiriren ustez, mundu mailako sare hau sortzeak «

aukera imajinaezinak
» eskain ditzake elkarrekin negozioak egiteko.
Enpresari honek proposamenaren bideragarritasuna Txinaren aurrekarian oinarritzen du. Bere ustez, «

txinatar enpresariek, 60 herrialdetan zehar txinatar jatorriko 57 milioi pertsona daudela baliatuz, badaramatzate zenbait hamarkada elkarrekin negozioak egiten
». Txinatar enpresariek kongresu bat egin zuten, non munduan zuten presentziari buruzko base informatiko bat egitea erabaki zuten, eta horren ondorioz «

gaur egun Indonesia, Filipinak edota Malasian, txinatarrek, biztanleriaren % 2 edo % 3 soilik izanda ere, fakturazioaren % 50-80 dute bere gain
».
Zein harrera izango du proposamen honek euskal instituzio eta enpresarien artean? Testigantza hutsezko keinu batean geratuko al da? Posible al da egiazki munduan dauden euskal enpresarien arteko sare bat eratzea? Balioko al luke enplegua sortzeko? Ala, aitzitik, zenbait euskal enpresari pribilejiaturen negozioak loditzeko balioko du? Oraindik goiz da jakiteko. Denbora lekuko. Anartean, proposamena hor dago, beste ezer baino testigantzazkoagoa irizten diogun proposamena


Azkenak
Epaileak Cerdán espetxera bidali du behin-behinean

Fiskaltzak Santos Cerdán PSOEko antolakuntza idazkari ohi nafarrari fidantzarik gabeko behin-behineko espetxeratzea eskatu dio astelehen goizean, eta ordu batzuetara, epaileak Cerdán espetxeratzea erabaki du. Cerdánek epailearen aurrean esan du legez kanpoko ezer... [+]


Trantsizio energetikoa deseraikitzen

Manuel Casal Lodeiro (Barakaldo, 1970) informatikaria eta gai energetiko eta ekosozialen inguruko aktibista eta dibulgatzailea da. Besteak beste, 15/15/15 aldizkari eleanitza eta Galiziako Instituto Resiliencia koordinatzen ditu, eta Véspera de Nada por unha Galiza sen... [+]


Seaskak bigarren lizeo bat irekiko du 2027ko irailean, Donapaleun

Kanbon egin duten urteko biltzar nagusian ontzat jo dute lizeo berriaren garapenari buruzko txostena. Donapaleuko ikastolaren ondoan egongo da, eta hasiera batean 180 ikasle hartu ahal izango ditu, Seaskako arduradunen arabera. Lizeo berriaz gain, urteko biltzarrean azken... [+]


Bizitza arriskuan jarri behar dute palestinarrek Gazako elikagai banaketa guneetan

Laguntza humanitarioa banatzen duten puntuetan 50 palet inguru jartzen dituzte. Bertara elikagaien bila joaten direnek ahal dutena hartzen dute israeldar eta AEBko mertzenarioen erasoen artean.


Harrotasunez bete dituzte Euskal Herriko hiriburuetako kaleak, E28ko manifestazioetan

LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kolektibok deituta sexu askapena eta harrotasuna aldarrikatu dituzte larunbatean Euskal Herriko hiriburuetan eginiko manifestazioetan. Loratuz Lotu, Anitzak, Lumagorri eta Sumin Trans taldeek jaso dute Ehgamek... [+]


Rosa Zarraren familiak Atutxari eskatu dio “barkamena eskatzeko aukera” ez galtzeko

Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.


2025-06-30 | Behe Banda
Madril A, Madril B

Bécquer no era idiota ni Machado un ganapán… Hogeita hamabost gradutan eta Gabinete Caligari-ren Camino Soria entzunez igaro dut bidaiaren gehiengoa, errepide ertzean noizbehinka agertzen diren zezen beltz erraldoiei agur eginez. Laugarren orduan sartzear,... [+]


Irantzu Mugeta hil da, gerra zikinak kolpatutako antifaxismoaren sinboloa

Bere konpromiso politikoagatik eta unibertsitatean zuen militantziagatik, eskuin muturreko taldeen hainbat eraso pairatu zituen 1987 eta 1988 urteetan. Hemezortzi urterekin pairatu zuen lehen erasoa, Bilboko Santutxu auzoan bizi zen eraikineko igogailuan; geroztik, hiru eraso... [+]


Tentsioa eta liskarra Gasteizko Udaleko osoko bilkuran, herritarrek PPko zinegotzi Antépararen negozioak salatzean

Ekainaren 20ko osoko bilkuran, herritarren txanda baliatuta, hitza hartu zuen Auzoan Bizi etxebizitza sareak, gasteiztar guztiei errolda eskubidea bermatzea aldarrikatzeko. Etxebizitza sareko kideek PPko zinegotzi Gustavo Antépararen negozioak ere salatu zituzten, eta... [+]


San Martzial eguna, Irungo Udalak elikaturiko marmotaren eguna

Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]


2025-06-30 | Garazi Zabaleta
Oiartzun Burujabe
Auzolan praktikak herriko nekazari eta abeltzainekin

Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]


2025-06-30 | Jakoba Errekondo
Zelai gorrietako gorbela eta patata

Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen zuena. Gorbel arrea eta gorbel gorria izaten ziren eta gu bezalako... [+]


2025-06-30 | Nagore Zaldua
Itsaso bat zahagi gardenetan

Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]


Oporretako plana

Ostirala da, bero handia egin du gaur ere. Baserriko lanak bukatu ditugu, belarretan egin dugu. Nekatuta, izerditan, berotuta, baina pozik! Denon artean lortu dugu, denok bat ekinda lana hobeto egiten da.


Eguneraketa berriak daude