ZAPATAK EZ DU MARIHUANA ZIGARRORIK ERRETZEN
- zabalik utzi zuenetik. Elkarrizketak etenda daude baina komunitate zapatisten aurkako presio militarrak bere horretan dirau, azkenotan zapatistak eta drogak nahastu nahian gainera.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Telenotiziek errealitatearen interpretaziorako uzten duten tarte txikiaren arabera, buru-berokiz estaltzen direnak jadanik ez dira horren jatorrak eta utopia drogarekin nahastu da. Mexikoko gobernua behin baino gehiagotan saiatu da gerrilari zapatista eta marihuanaren arteko lotura saltzen eta aurrerantzean ez litzateke harritzekoa izango EZLN (Askapen Nazionalerako Armada Zapatista) narkogerrilatzat jotzea.
Gobernua eta gerrilarien elkarrizketak bertan behera dira aspaldi eta datorren martxoaren 21erako `kontsulta nazionala' prestatzen ari dira zapatistak, ahalik eta mexikar gehienek duela hiru urte gobernuarekin sinatutako akordioa baietsi dezaten. Drogarekiko lotura, beraz, zapatisten presioari aurre egiteko modua litzateke.
Ustelkeriaz eta droga trafikoz jositako administrazioaren salaketa hauek, aldiz, ez dute oinarri handiegirik mexikarren artean. 80ko hamarkadaren erdialdera marihuanaren landaketak izugarri hasi ziren Chiapasen; hegazkin txikiak lurreratzeko ere pista ugari egin zen garai hartan, behin erabili ondoren belardi artifizialez estaltzen zirenak. 1985ean nekazari mugimenduen agerpenak eta petrolioaren
boom
Lurjabeek lur sail txikiak eman zizkieten nekazariei, hori bai, marihuana eta lo-belarra (heroina egiteko erabiltzen dena) landatzeko baldintzapean. Jauntxoek hazi eta pestizidetarako dirua aurreratzen zieten, baina horrela landatzetatik kanpo geratzen ziren eta gero ordaintzen ez zuen nekazariari beti egin ahal zioten salaketaren mehatxua. Poliziak, ordea, landaketaren jabea atxilotzen zuen, modu honetan drogaren aurkako borrokan eraginkortasuna erakutsiz gainera. Bizirautea eta familia aurrera atera beharra, horiexek ziren nekazariak horrelako eskaintza bat onartzeko zeuzkan arrazoi bakarrak.
Zapatisten erantzuna berehalakoa izan zen. Markos Komandanteordeak eta EZLNren zuzendaritzak plazaratutako komunikatuetan tinkotasunez ezeztatzen zen narkotrafikoarekiko edozelako loturarik. 58 marihuana plantazioei zegokienez, gero gobernuak onartu zuen moduan, nekazari zapatistenak ez zirela azaldu zuten:
«polizia eta soldaduen laguntzarekin motelkarien landaketak egiten dira, horrela gobernuaren indarrek lurralde indigenetara sartzeko behar duten aitzakia dute».
Kexu hauek ez dira berriak, zapatistak aspaldi ari dira salatzen gatazka profitatuz lurralde hauetan marihuana landatzen duten militarren kasuak. Egoera honi aurre egitearren, udalerri zapatista guztiek dauzkate herrira marihuana eta alkohola sartzeko debekuak iragartzen dituzten kartel handiak herrietako sarreretan. Drogak Aldamakoa moduko arazoak dakartza eta ez dira gutxi populazio indigenenak iraganean alkoholarekin izan dituen arazoak; modu honetan, euren eskuetan dagoen neurrian, aurre egin nahi izan diete arozo bi horiei.
Debeku hauek duela hiru urte jarri ziren indarrean, udalerrien baitan kontsentsuz erabakita. Udalerrietan etnia desberdinak daude eta etnia bakoitza komunitateka antolatu ohi da. Kontseilu autonomoak dira hauek eta beste erabaki batzuk ere hartzen dituzte; zapatisten matxinadaz geroztik jardunean ari diren gobernu erakundeak dira. Orain arte bederen administrazio mexikarraren beste erakunde batzuen paraleloan aritu dira.
San Andres Sakamch'em da horrelako kontseiluetako batek gobernatzen duen udalerri zapatistetako bat. Honakoa da kontseilu hauetako baten osaketa: hiru urtetarako hautatutako hamairu ordezkari, 31 agintari tradizional (urtebeterako hautatuak) eta bi epaile tradizional, aldakorra den aldibaterako hautatuak. Izendapen guztiak utzi daitezke bertan behera eta kopurua udalerri bakoitzaren biztanlegoaren araberakoa da. Agintari hauek arduratzen dira udalerriko 37 komunitate indigenen beharrak asetzeaz eta baita zerga gisa hileko ordaintzen diren 180 pesoak biltzeaz ere. Agintari tradizionalak kulturaren ondarea mantentzen dutenak dira, festa tradizionalak antolatzeaz arduratzen dira eta baita agintari erlijiosoen izendapenaz ere; 13 ordezkarien izendapenean ere klabea da beraien iritzia. Begirune handia zaien adineko pertsonak dira. Epaileek eskubide indibidual eta kolektiboekin zerikusirik duten kontuetan eskuhartzen dute, nagusiki familia barruko biolentzia arazoetan. Hiru gobernu erakunde hauetatik ateratzen dira legeak, ondoren udalerria osatzen duten 37 komunitateetako ordezkarien batzarrean onartu beharrekoak.
Erakunde hauekin batera, Gobernuko PRI (Alderdi Iraultzaile Instituzionala) alderdiak babestutako alkateak daude. Alta, herri hauetako prizale askok kontseilu hauen justiziara jotzen du bere arazoak konpontzera. Kontseilu hauek 1996ko otsailaren 16an Mexikoko gobernuak eta EZLNk eskubideei eta kultura indigenei dagokienez sinatutako akordioetan oinarritzen dira, nahiz eta gobernuak oraindik indarren jarri nahi ez dituen
Gaza Hiria osorik okupatzeko onartu berri duten planaz kezkatuta, milaka israeldarrek Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroari exijitu die Hamasekin akordio batera iristeko "gerra amaitu" eta zerrendan dituzten bahituak aske uzteko. Herrialdeko lehen... [+]
Bilboko Aste Nagusian hainbat pertsona atxilotu ditu Poliziak eraso sexistak leporatuta. Egoera horren aurrean, Juan Mari Aburto Bilboko alkateak esan du Polizia "eraginkorra" dela eta Bilbon "inoiz baino polizia gehiago dagoela".
Drop Site News hedabideak (botere-abusuak mundu mailan agerian jartzeagatik ezaguna) argitaratutako ikerketak interneten bilakaeran kezka sortu beharko lukeen joera baten adierazle den albistea argitaratu du. Facebook, Instagram eta WhatsApp-en jabe den Meta multinazionalak [+]
Orain NLP hizkuntza teknologietako euskal enpresak euskarazko testuen korpus handi bat jarri du sarean, Hizkuntza Eredu Handien (LLM) eta Adimen Artifizialeko ekimenen biltegi nagusia den Hugginf Face baliabidean. ZelaiHandi du izena.
Eta, honekin bai, honekin amaitu da Donostiako Aste Nagusia! Piratei aste bete motz geratzen zaiela eta, egun bat gehitzen diote Aste Nagusiari. Aurten hogeigarren urtez jarraian egin dute Irrikitaldia.
Igandean eginiko presidentetzarako hauteskundeetan berretsi da ezkerreko koalizioaren porrota eta eskuinaren gorakada: PDC Alderdi Kristau Demokratikoko Rodrigo Paz Pereira senatariak eta Jorge Quiroga presidente ohiak (2001-2002) lehiatuko dute presidentetza... [+]
Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]
Iñigo Urkullu lehendakari ohiak adierazi du Txiki eta Otaegi Eusko Jaurlaritzak aitortutako biktimak direla, eta hala "errespetua" merezi dutela. Haien biktima izaera ezin dela zalantzan jarri azpimarratu du.
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.
Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]
Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".